25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1940 (72-K): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Amunicja: Poprawna nazwa.
m drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 29: Linia 29:
|galeria_commons = Category:72-K 25 mm gun
|galeria_commons = Category:72-K 25 mm gun
}}
}}
'''25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1940 (72-K)''' ([[język rosyjski|ros]] ''25-мм автоматическая зенитная пушка образца 1940 года (72-К)'') - sowieckie [[działo holowane|holowane]] [[działo przeciwlotnicze]] wprowadzone do uzbrojenia w [[1939]] roku.
'''25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1940 (72-K)''' ([[język rosyjski|ros.]] 25-мм автоматическая зенитная пушка образца 1940 года (72-К), ''25-mm awtomaticzeskaja zienitnaja puszka obrazca 1940 goda (72-K)'') – sowieckie [[działo holowane|holowane]] [[działo przeciwlotnicze]] wprowadzone do uzbrojenia w 1939 roku.


=== Historia ===
=== Historia ===
Armata 72-K została opracowana w fabryce im. Kalinina pod kierunkiem [[Michaił Łoginow|M.N. Łoginowa]] na podstawie licencji udzielonej w [[1933]] roku przez firmę [[Bofors]] na 25 mm armatę przeciwlotniczą. Niewielka liczba tych szwedzkich armat została wcześniej zakupiona dla [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] w latach [[lata 30. XX wieku|30.]] Ta sama licencja posłużyła Rosjanom również do opracowania [[37 mm armata przeciwlotnicza wz. 1939 (61-K)|37 mm armaty przeciwlotniczej wz. 1939]]. Nowo opracowana armata automatyczna początkowo otrzymało fabryczne oznaczenie ZIK-25 a następnie zostało ono zmienione na 72-K. Prototypowy egzemplarz powstał w Zakładach nr 8 jesienią [[1939]] roku a już [[11 października]] rozpoczęto jego próby fabryczne. Armata 72-K zostało przyjęte do uzbrojenia [[31 grudnia]] [[1939]] roku a [[25 maja]] odesłano ją na testy. Tam też między [[15 kwietnia]] a [[25 maja]] [[1940]] oddano 2992 wystrzałów i pokonano 1500 km. W czasie prób zauważono wibrację utrudniającą celowanie. Niezbędne okazało się również przeprojektowanie amunicji, gdyż w użytej do prób urywały się smugacze. Żywotność oszacowano na 1200-1300 wystrzałów. W 1940 roku działko 72-K zostało oficjalnie przyjęte do uzbrojenia pod nazwą ''25-мм зенитная автоматическая пушка обр. 1940 г.'' W latach [[1942]]-[[1944]] wyprodukowano ogółem 4067 sztuk. W celu zwiększenie mobilności niektóre z działek zostały umieszczone na podwoziach [[samochód ciężarowy|samochodów ciężarowych]] typu [[GAZ-AA]]. Pod koniec [[1943]] roku w Biurze Konstrukcyjnym Zakładów nr 88 imienia Mitiszczi opracowano dwulufowe działko [[25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1944 (94-KM)|94-KM]] czyli dwie armaty z 72-K osadzone na jednym łożu. W [[1943]] roku opracowano wersję armaty wyposażonej w dodatkowy lekki pancerz chroniący z góry załogę i mechanizmy działa przed odłamkami i lekkimi pociskami. Niektóre 25 mm działka z kolei posłużyły do stworzenia stacjonarnych stanowisk przeciwlotniczych tzw. ''stolików''. W Fabryce nr 88 powstała również wersja 25 mm działka wyposażona w cztery lufy nosząca oznaczenie Z-5 ("3-5") ale nie została ona przyjęta do uzbrojenia. Na podstawie 25 mm armat wz. 1940 powstało również kilka wzorów okrętowej broni przeciwlotniczej takich jak: jednolufowe działka [[M-110]] i [[110-PM]], dwulufowe [[2-M3]], [[2-M3M]] i [[2-M8]] oraz opracowane w ChRL [[Type 61]]. 25 mm armata plot wprowadzona do uzbrojenia Armii Czerwonej została w 1940 roku. Ogółem w czasie wojny dostarczono jej 4560 dział tego typu. Pozostawała w uzbrojeniu do lat [[lata 50. XX wieku|50.]] Armata ta była dostarczana również sojusznikom ZSRR ze wschodniej Europy (również Polsce), państwom bliskiego i dalekiego wschodu oraz Afryki.
Armata 72-K została opracowana w fabryce im. Kalinina pod kierunkiem [[Michaił Łoginow|M.N. Łoginowa]] na podstawie licencji udzielonej w 1933 roku przez firmę [[Bofors]] na 25 mm armatę przeciwlotniczą. Niewielka liczba tych szwedzkich armat została wcześniej zakupiona dla [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] w latach 30 XX wieku. Ta sama licencja posłużyła Rosjanom również do opracowania [[37 mm armata przeciwlotnicza wz. 1939 (61-K)|37 mm armaty przeciwlotniczej wz. 1939]]. Nowo opracowana armata automatyczna początkowo otrzymało fabryczne oznaczenie ZIK-25 a następnie zostało ono zmienione na 72-K. Prototypowy egzemplarz powstał w Zakładach nr 8 jesienią 1939 roku, a już 11 października rozpoczęto jego próby fabryczne. Armata 72-K została przyjęta do uzbrojenia 31 grudnia 1939 roku, a 25 maja odesłano ją na testy. Tam też, między 15 kwietnia a 25 maja 1940 roku, oddano 2992 wystrzałów i pokonano 1500 km. W czasie prób zauważono wibrację utrudniającą celowanie. Niezbędne okazało się również przeprojektowanie amunicji, gdyż w użytej do prób urywały się smugacze. Żywotność oszacowano na 1200–1300 wystrzałów. W 1940 roku działko 72-K zostało oficjalnie przyjęte do uzbrojenia pod nazwą ''25-mm zienitnaja awtomaticzeskaja puszka obr. 1940 g.'' W latach 1942–1944 wyprodukowano ogółem 4067 sztuk. W celu zwiększenie mobilności niektóre z działek zostały umieszczone na podwoziach [[samochód ciężarowy|samochodów ciężarowych]] typu [[GAZ-AA]]. Pod koniec 1943 roku w Biurze Konstrukcyjnym Zakładów nr 88 imienia Mitiszczi opracowano dwulufowe działko [[25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1944 (94-KM)|94-KM]] czyli dwie armaty z 72-K osadzone na jednym łożu. W 1943 roku opracowano wersję armaty wyposażonej w dodatkowy lekki pancerz chroniący z góry załogę i mechanizmy działa przed odłamkami i lekkimi pociskami. Niektóre 25 mm działka z kolei posłużyły do stworzenia stacjonarnych stanowisk przeciwlotniczych tzw. ''stolików''. W Fabryce nr 88 powstała również wersja 25 mm działka wyposażona w cztery lufy nosząca oznaczenie Z-5 ("3-5") ale nie została ona przyjęta do uzbrojenia. Na podstawie 25 mm armat wz. 1940 powstało również kilka wzorów okrętowej broni przeciwlotniczej takich jak: jednolufowe działka [[M-110]] i [[110-PM]], dwulufowe [[2-M3]], [[2-M3M]] i [[2-M8]] oraz opracowany w [[Chiny|ChRL]] [[Typ 61]]. 25 mm armata plot wprowadzona do uzbrojenia Armii Czerwonej została w 1940 roku. Ogółem w czasie wojny dostarczono jej 4560 dział tego typu. Pozostawała w uzbrojeniu do lat 50 XX wieku. Armata ta była dostarczana również sojusznikom [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] ze wschodniej Europy (również [[Polska|Polsce]]), państwom bliskiego i dalekiego wschodu oraz [[Afryka|Afryki]].


=== Opis ===
=== Opis ===
[[Armata automatyczna]] przeznaczona jest do zwalczania [[cel powietrzny|celów powietrznych]] lecących na wysokościach do 2000 m jak również [[pojazd opancerzony|pojazdów opancerzonych]] w tym również [[czołg lekki|lekkich czołgów]]. Można prowadzić zarówno ogień ciągły jak i pojedynczy. Podczas przygotowania działa do strzelania [[łoże działa|łoże]] nie było odłączane od podwozia a jedynie unoszone na czterech [[podnośnik śrubowy|śrubowych podnośnikach]]. [[automatyka broni|Automatyka]] armaty polega na wykorzystaniu energii odrzutu zamka i zapewnia ona otwarcie [[zamek (broń)|zamka]], napięcie [[kurek|kurka]], ekstrakcję [[łuska (nabój)|łuski]], dosłanie naboju, zamknięcie zamka i odpalenie pocisku. 25 mm armata wz. 1940 składa się z lufy, zamka, automatycznego celownika przeciwlotniczego, mechanizmu naprowadzania i tarczy ochronnej. Automatyczny [[zamek klinowy]] o pionowym ruchu klina, jest wyposażony w dźwignię do przeładowania broni, niezbędną przed pierwszym wystrzałem. Lufa wyposażona jest w [[tłumik płomienia]]. Działko wyposażone jest w hydrauliczny opornik. Oba mechanizmy naprowadzania znajdują się z prawej strony. Prędkość naprowadzania jest zależna od prędkości obrotów pokrętłem. Każdy obrót pokrętła powoduje obrót/pochylenie lufy o 7,5°. Mechanizm podniesieniowy współpracujący z sektorem koła zębatego. Mechanizm kierunkowy oparty na kole zębatym. Celownik pozwala na zwalczanie samolotów na podstawie jego danych takich jak: odległość, prędkość i kurs. Podwozie czterokołowe, resorowane, podobne do zastosowanego w 37 mm armacie plot wz. 1939. Koła typu samochodowego napełnione masą gąbczastą.
[[Armata automatyczna]] przeznaczona jest do zwalczania [[cel powietrzny|celów powietrznych]] lecących na wysokościach do 2000 m jak również [[pojazd opancerzony|pojazdów opancerzonych]] w tym również [[czołg lekki|lekkich czołgów]]. Można prowadzić zarówno ogień ciągły jak i pojedynczy. Podczas przygotowania działa do strzelania [[łoże działa|łoże]] nie było odłączane od podwozia, a jedynie unoszone na czterech [[podnośnik śrubowy|śrubowych podnośnikach]]. [[automatyka broni|Automatyka]] armaty polega na wykorzystaniu energii odrzutu zamka i zapewnia ona otwarcie [[zamek (broń)|zamka]], napięcie [[kurek|kurka]], ekstrakcję [[łuska (nabój)|łuski]], dosłanie naboju, zamknięcie zamka i odpalenie pocisku. 25 mm armata wz. 1940 składa się z lufy, zamka, automatycznego celownika przeciwlotniczego, mechanizmu naprowadzania i tarczy ochronnej. Automatyczny [[zamek klinowy]] o pionowym ruchu klina, jest wyposażony w dźwignię do przeładowania broni, niezbędną przed pierwszym wystrzałem. Lufa wyposażona jest w [[tłumik płomieni]]. Działko wyposażone jest w hydrauliczny opornik. Oba mechanizmy naprowadzania znajdują się z prawej strony. Prędkość naprowadzania jest zależna od prędkości obrotów pokrętłem. Każdy obrót pokrętła powoduje obrót/pochylenie lufy o 7,5°. Mechanizm podniesieniowy współpracujący z sektorem koła zębatego. Mechanizm kierunkowy oparty na kole zębatym. Celownik pozwala na zwalczanie samolotów na podstawie jego danych takich jak: odległość, prędkość i kurs. Podwozie czterokołowe, resorowane, podobne do zastosowanego w 37 mm armacie plot wz. 1939. Koła typu samochodowego napełnione masą gąbczastą.


=== Amunicja ===
=== Amunicja ===
W broni używana była amunicja oznaczona 25 x 218 mm SR opracowana na podstawie szwedzkiej 25 mm amunicji Boforsa opracowanej w 1933 roku, ale mimo podobnej konstrukcji nie są one wzajemnie zamienne. W latach 1939-40 w NII-24 opracowano nabój odłamkowy a w latach 1941-1942 powstał nabój przeciwpancerny i odłamkowo-zapalający ze smugaczem i 10 sekundowym samolikwidatorem. Do strzelania wykorzystywana jest amunicja z pociskami odłamkowo-burzącymi (nabój UOZR-132 z pociskiem OZR-132) i przeciwpancernymi (nabój UBR-132 z pociskiem BP-132), oba ze smugaczami. Pociski odłamkowo-burzące wyposażone w wielofunkcyjne zapalniki K-20 używane były do zwalczania celów powietrznych. W przypadku nie trafienia w cel w ciągu 5 sekund zapalnik inicjował samolikwidację pocisku. Pociski przeciwpancerne służyły do zwalczania pojazdów opancerzonych, do lekkich czołgów włącznie. Zasilanie może odbywać się z 6 nabojowych [[łódka nabojowa|łódek]], chociaż niektóre opracowania informują również o 7 nabojowych łódkach. Naboje przechowywane są w tekturowych rurkach umieszczonych w drewnianych skrzynkach zawierających 50 z nich. Skrzynia taka waży 44 kg i ma wymiary 480 x 345 x 265 mm. Amunicja była produkowana w ZSRR i Jugosławii. Morska odmiana amunicji o oznaczeniu 25 x 218 produkowana była również w Polsce.
W broni używana była amunicja oznaczona 25×218 mm SR opracowana na podstawie szwedzkiej 25 mm amunicji Boforsa opracowanej w 1933 roku, ale mimo podobnej konstrukcji nie są one wzajemnie zamienne. W latach 1939–1940 w NII-24 opracowano nabój odłamkowy a w latach 1941–1942 powstał nabój przeciwpancerny i odłamkowo-zapalający ze smugaczem i 10 sekundowym samolikwidatorem. Do strzelania wykorzystywana jest amunicja z pociskami odłamkowo-burzącymi (nabój UOZR-132 z pociskiem OZR-132) i przeciwpancernymi (nabój UBR-132 z pociskiem BP-132), oba ze smugaczami. Pociski odłamkowo-burzące wyposażone w wielofunkcyjne zapalniki K-20 używane były do zwalczania celów powietrznych. W przypadku nie trafienia w cel w ciągu 5 sekund zapalnik inicjował samolikwidację pocisku. Pociski przeciwpancerne służyły do zwalczania pojazdów opancerzonych, do lekkich czołgów włącznie. Zasilanie może odbywać się z 6 nabojowych [[łódka nabojowa|łódek]], chociaż niektóre opracowania informują również o 7 nabojowych łódkach. Naboje przechowywane są w tekturowych rurkach umieszczonych w drewnianych skrzynkach zawierających 50 z nich. Skrzynia taka waży 44 kg i ma wymiary 480×345×265 mm. Amunicja była produkowana w ZSRR i [[Jugosławia|Jugosławii]]. Morska odmiana amunicji o oznaczeniu 25×218 produkowana była również w Polsce.


=== Bibliografia ===
=== Bibliografia ===
Linia 45: Linia 45:
* {{cytuj stronę| url = http://www.rzeszow.mm.pl/~jowitek/100_44.html| tytuł =http://www.rzeszow.mm.pl/~jowitek/100_44.html |data dostępu = 17 maja 2007| autor = Witold "Jowitek" Mikiciuk| język = pl}}
* {{cytuj stronę| url = http://www.rzeszow.mm.pl/~jowitek/100_44.html| tytuł =http://www.rzeszow.mm.pl/~jowitek/100_44.html |data dostępu = 17 maja 2007| autor = Witold "Jowitek" Mikiciuk| język = pl}}


=== Przypisy ===
{{Przypisy}}
<references/>


{{Radziecka artyleria 2WŚ}}
{{Radziecka artyleria 2WŚ}}

Wersja z 11:17, 22 wrz 2010

25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1940 (72-K)
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

{{{państwo}}}

Producent

Fabryka Nr 8

Rodzaj

armata przeciwlotnicza

Historia
Prototypy

1939

Dane taktyczno-techniczne
Kaliber

25 mm

Nabój

25 x 218 mm SR

Donośność

2000 m (pionowa)
6000 m (pozioma)
2400 m (skuteczna)

Prędkość pocz. pocisku

900 m/s (pocisk przeciwpancerno-smugowy BP-132 o masie 0,286 kg)
900[1] m/s, 910[2]m/s (pocisk odłamkowo-burząco-smugowy OZR-132 o masie 0,288 kg)

Masa

1170 kg (bojowa)
1230 kg (marszowa)
125 kg (lufy)

Szybkostrzelność

240 strz/min (teoretyczna)
70 strz/min (praktyczna)

Obsługa

6[1] osób, 5[2] osób

25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1940 (72-K) (ros. 25-мм автоматическая зенитная пушка образца 1940 года (72-К), 25-mm awtomaticzeskaja zienitnaja puszka obrazca 1940 goda (72-K)) – sowieckie holowane działo przeciwlotnicze wprowadzone do uzbrojenia w 1939 roku.

Historia

Armata 72-K została opracowana w fabryce im. Kalinina pod kierunkiem M.N. Łoginowa na podstawie licencji udzielonej w 1933 roku przez firmę Bofors na 25 mm armatę przeciwlotniczą. Niewielka liczba tych szwedzkich armat została wcześniej zakupiona dla Armii Czerwonej w latach 30 XX wieku. Ta sama licencja posłużyła Rosjanom również do opracowania 37 mm armaty przeciwlotniczej wz. 1939. Nowo opracowana armata automatyczna początkowo otrzymało fabryczne oznaczenie ZIK-25 a następnie zostało ono zmienione na 72-K. Prototypowy egzemplarz powstał w Zakładach nr 8 jesienią 1939 roku, a już 11 października rozpoczęto jego próby fabryczne. Armata 72-K została przyjęta do uzbrojenia 31 grudnia 1939 roku, a 25 maja odesłano ją na testy. Tam też, między 15 kwietnia a 25 maja 1940 roku, oddano 2992 wystrzałów i pokonano 1500 km. W czasie prób zauważono wibrację utrudniającą celowanie. Niezbędne okazało się również przeprojektowanie amunicji, gdyż w użytej do prób urywały się smugacze. Żywotność oszacowano na 1200–1300 wystrzałów. W 1940 roku działko 72-K zostało oficjalnie przyjęte do uzbrojenia pod nazwą 25-mm zienitnaja awtomaticzeskaja puszka obr. 1940 g. W latach 1942–1944 wyprodukowano ogółem 4067 sztuk. W celu zwiększenie mobilności niektóre z działek zostały umieszczone na podwoziach samochodów ciężarowych typu GAZ-AA. Pod koniec 1943 roku w Biurze Konstrukcyjnym Zakładów nr 88 imienia Mitiszczi opracowano dwulufowe działko 94-KM czyli dwie armaty z 72-K osadzone na jednym łożu. W 1943 roku opracowano wersję armaty wyposażonej w dodatkowy lekki pancerz chroniący z góry załogę i mechanizmy działa przed odłamkami i lekkimi pociskami. Niektóre 25 mm działka z kolei posłużyły do stworzenia stacjonarnych stanowisk przeciwlotniczych tzw. stolików. W Fabryce nr 88 powstała również wersja 25 mm działka wyposażona w cztery lufy nosząca oznaczenie Z-5 ("3-5") ale nie została ona przyjęta do uzbrojenia. Na podstawie 25 mm armat wz. 1940 powstało również kilka wzorów okrętowej broni przeciwlotniczej takich jak: jednolufowe działka M-110 i 110-PM, dwulufowe 2-M3, 2-M3M i 2-M8 oraz opracowany w ChRL Typ 61. 25 mm armata plot wprowadzona do uzbrojenia Armii Czerwonej została w 1940 roku. Ogółem w czasie wojny dostarczono jej 4560 dział tego typu. Pozostawała w uzbrojeniu do lat 50 XX wieku. Armata ta była dostarczana również sojusznikom ZSRR ze wschodniej Europy (również Polsce), państwom bliskiego i dalekiego wschodu oraz Afryki.

Opis

Armata automatyczna przeznaczona jest do zwalczania celów powietrznych lecących na wysokościach do 2000 m jak również pojazdów opancerzonych w tym również lekkich czołgów. Można prowadzić zarówno ogień ciągły jak i pojedynczy. Podczas przygotowania działa do strzelania łoże nie było odłączane od podwozia, a jedynie unoszone na czterech śrubowych podnośnikach. Automatyka armaty polega na wykorzystaniu energii odrzutu zamka i zapewnia ona otwarcie zamka, napięcie kurka, ekstrakcję łuski, dosłanie naboju, zamknięcie zamka i odpalenie pocisku. 25 mm armata wz. 1940 składa się z lufy, zamka, automatycznego celownika przeciwlotniczego, mechanizmu naprowadzania i tarczy ochronnej. Automatyczny zamek klinowy o pionowym ruchu klina, jest wyposażony w dźwignię do przeładowania broni, niezbędną przed pierwszym wystrzałem. Lufa wyposażona jest w tłumik płomieni. Działko wyposażone jest w hydrauliczny opornik. Oba mechanizmy naprowadzania znajdują się z prawej strony. Prędkość naprowadzania jest zależna od prędkości obrotów pokrętłem. Każdy obrót pokrętła powoduje obrót/pochylenie lufy o 7,5°. Mechanizm podniesieniowy współpracujący z sektorem koła zębatego. Mechanizm kierunkowy oparty na kole zębatym. Celownik pozwala na zwalczanie samolotów na podstawie jego danych takich jak: odległość, prędkość i kurs. Podwozie czterokołowe, resorowane, podobne do zastosowanego w 37 mm armacie plot wz. 1939. Koła typu samochodowego napełnione masą gąbczastą.

Amunicja

W broni używana była amunicja oznaczona 25×218 mm SR opracowana na podstawie szwedzkiej 25 mm amunicji Boforsa opracowanej w 1933 roku, ale mimo podobnej konstrukcji nie są one wzajemnie zamienne. W latach 1939–1940 w NII-24 opracowano nabój odłamkowy a w latach 1941–1942 powstał nabój przeciwpancerny i odłamkowo-zapalający ze smugaczem i 10 sekundowym samolikwidatorem. Do strzelania wykorzystywana jest amunicja z pociskami odłamkowo-burzącymi (nabój UOZR-132 z pociskiem OZR-132) i przeciwpancernymi (nabój UBR-132 z pociskiem BP-132), oba ze smugaczami. Pociski odłamkowo-burzące wyposażone w wielofunkcyjne zapalniki K-20 używane były do zwalczania celów powietrznych. W przypadku nie trafienia w cel w ciągu 5 sekund zapalnik inicjował samolikwidację pocisku. Pociski przeciwpancerne służyły do zwalczania pojazdów opancerzonych, do lekkich czołgów włącznie. Zasilanie może odbywać się z 6 nabojowych łódek, chociaż niektóre opracowania informują również o 7 nabojowych łódkach. Naboje przechowywane są w tekturowych rurkach umieszczonych w drewnianych skrzynkach zawierających 50 z nich. Skrzynia taka waży 44 kg i ma wymiary 480×345×265 mm. Amunicja była produkowana w ZSRR i Jugosławii. Morska odmiana amunicji o oznaczeniu 25×218 produkowana była również w Polsce.

Bibliografia

  • Stefan Pataj: Artyleria lądowa 1872-1970. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975.
  • А. Иванов: Артиллерия СССР в перод второй мировой войны. Санкт-Петербург: Издательский Дом «Нева», 2003.
  • Witold "Jowitek" Mikiciuk: http://www.rzeszow.mm.pl/~jowitek/100_44.html. [dostęp 17 maja 2007]. (pol.).
  1. a b c Witold "Jowitek" Mikiciuk: http://www.rzeszow.mm.pl/~jowitek/100_44.html. [dostęp 17 maja 2007]. (pol.).
  2. a b c Stefan Pataj: Artyleria lądowa 1872-1970. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975.