25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1940 (72-K): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Amunicja: Poprawna nazwa. |
m drobne redakcyjne, drobne techniczne |
||
Linia 29: | Linia 29: | ||
|galeria_commons = Category:72-K 25 mm gun |
|galeria_commons = Category:72-K 25 mm gun |
||
}} |
}} |
||
'''25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1940 (72-K)''' ([[język rosyjski|ros]] |
'''25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1940 (72-K)''' ([[język rosyjski|ros.]] 25-мм автоматическая зенитная пушка образца 1940 года (72-К), ''25-mm awtomaticzeskaja zienitnaja puszka obrazca 1940 goda (72-K)'') – sowieckie [[działo holowane|holowane]] [[działo przeciwlotnicze]] wprowadzone do uzbrojenia w 1939 roku. |
||
=== Historia === |
=== Historia === |
||
Armata 72-K została opracowana w fabryce im. Kalinina pod kierunkiem [[Michaił Łoginow|M.N. Łoginowa]] na podstawie licencji udzielonej w |
Armata 72-K została opracowana w fabryce im. Kalinina pod kierunkiem [[Michaił Łoginow|M.N. Łoginowa]] na podstawie licencji udzielonej w 1933 roku przez firmę [[Bofors]] na 25 mm armatę przeciwlotniczą. Niewielka liczba tych szwedzkich armat została wcześniej zakupiona dla [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] w latach 30 XX wieku. Ta sama licencja posłużyła Rosjanom również do opracowania [[37 mm armata przeciwlotnicza wz. 1939 (61-K)|37 mm armaty przeciwlotniczej wz. 1939]]. Nowo opracowana armata automatyczna początkowo otrzymało fabryczne oznaczenie ZIK-25 a następnie zostało ono zmienione na 72-K. Prototypowy egzemplarz powstał w Zakładach nr 8 jesienią 1939 roku, a już 11 października rozpoczęto jego próby fabryczne. Armata 72-K została przyjęta do uzbrojenia 31 grudnia 1939 roku, a 25 maja odesłano ją na testy. Tam też, między 15 kwietnia a 25 maja 1940 roku, oddano 2992 wystrzałów i pokonano 1500 km. W czasie prób zauważono wibrację utrudniającą celowanie. Niezbędne okazało się również przeprojektowanie amunicji, gdyż w użytej do prób urywały się smugacze. Żywotność oszacowano na 1200–1300 wystrzałów. W 1940 roku działko 72-K zostało oficjalnie przyjęte do uzbrojenia pod nazwą ''25-mm zienitnaja awtomaticzeskaja puszka obr. 1940 g.'' W latach 1942–1944 wyprodukowano ogółem 4067 sztuk. W celu zwiększenie mobilności niektóre z działek zostały umieszczone na podwoziach [[samochód ciężarowy|samochodów ciężarowych]] typu [[GAZ-AA]]. Pod koniec 1943 roku w Biurze Konstrukcyjnym Zakładów nr 88 imienia Mitiszczi opracowano dwulufowe działko [[25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1944 (94-KM)|94-KM]] czyli dwie armaty z 72-K osadzone na jednym łożu. W 1943 roku opracowano wersję armaty wyposażonej w dodatkowy lekki pancerz chroniący z góry załogę i mechanizmy działa przed odłamkami i lekkimi pociskami. Niektóre 25 mm działka z kolei posłużyły do stworzenia stacjonarnych stanowisk przeciwlotniczych tzw. ''stolików''. W Fabryce nr 88 powstała również wersja 25 mm działka wyposażona w cztery lufy nosząca oznaczenie Z-5 ("3-5") ale nie została ona przyjęta do uzbrojenia. Na podstawie 25 mm armat wz. 1940 powstało również kilka wzorów okrętowej broni przeciwlotniczej takich jak: jednolufowe działka [[M-110]] i [[110-PM]], dwulufowe [[2-M3]], [[2-M3M]] i [[2-M8]] oraz opracowany w [[Chiny|ChRL]] [[Typ 61]]. 25 mm armata plot wprowadzona do uzbrojenia Armii Czerwonej została w 1940 roku. Ogółem w czasie wojny dostarczono jej 4560 dział tego typu. Pozostawała w uzbrojeniu do lat 50 XX wieku. Armata ta była dostarczana również sojusznikom [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] ze wschodniej Europy (również [[Polska|Polsce]]), państwom bliskiego i dalekiego wschodu oraz [[Afryka|Afryki]]. |
||
=== Opis === |
=== Opis === |
||
[[Armata automatyczna]] przeznaczona jest do zwalczania [[cel powietrzny|celów powietrznych]] lecących na wysokościach do 2000 m jak również [[pojazd opancerzony|pojazdów opancerzonych]] w tym również [[czołg lekki|lekkich czołgów]]. Można prowadzić zarówno ogień ciągły jak i pojedynczy. Podczas przygotowania działa do strzelania [[łoże działa|łoże]] nie było odłączane od podwozia a jedynie unoszone na czterech [[podnośnik śrubowy|śrubowych podnośnikach]]. [[automatyka broni|Automatyka]] armaty polega na wykorzystaniu energii odrzutu zamka i zapewnia ona otwarcie [[zamek (broń)|zamka]], napięcie [[kurek|kurka]], ekstrakcję [[łuska (nabój)|łuski]], dosłanie naboju, zamknięcie zamka i odpalenie pocisku. 25 mm armata wz. 1940 składa się z lufy, zamka, automatycznego celownika przeciwlotniczego, mechanizmu naprowadzania i tarczy ochronnej. Automatyczny [[zamek klinowy]] o pionowym ruchu klina, jest wyposażony w dźwignię do przeładowania broni, niezbędną przed pierwszym wystrzałem. Lufa wyposażona jest w [[tłumik |
[[Armata automatyczna]] przeznaczona jest do zwalczania [[cel powietrzny|celów powietrznych]] lecących na wysokościach do 2000 m jak również [[pojazd opancerzony|pojazdów opancerzonych]] w tym również [[czołg lekki|lekkich czołgów]]. Można prowadzić zarówno ogień ciągły jak i pojedynczy. Podczas przygotowania działa do strzelania [[łoże działa|łoże]] nie było odłączane od podwozia, a jedynie unoszone na czterech [[podnośnik śrubowy|śrubowych podnośnikach]]. [[automatyka broni|Automatyka]] armaty polega na wykorzystaniu energii odrzutu zamka i zapewnia ona otwarcie [[zamek (broń)|zamka]], napięcie [[kurek|kurka]], ekstrakcję [[łuska (nabój)|łuski]], dosłanie naboju, zamknięcie zamka i odpalenie pocisku. 25 mm armata wz. 1940 składa się z lufy, zamka, automatycznego celownika przeciwlotniczego, mechanizmu naprowadzania i tarczy ochronnej. Automatyczny [[zamek klinowy]] o pionowym ruchu klina, jest wyposażony w dźwignię do przeładowania broni, niezbędną przed pierwszym wystrzałem. Lufa wyposażona jest w [[tłumik płomieni]]. Działko wyposażone jest w hydrauliczny opornik. Oba mechanizmy naprowadzania znajdują się z prawej strony. Prędkość naprowadzania jest zależna od prędkości obrotów pokrętłem. Każdy obrót pokrętła powoduje obrót/pochylenie lufy o 7,5°. Mechanizm podniesieniowy współpracujący z sektorem koła zębatego. Mechanizm kierunkowy oparty na kole zębatym. Celownik pozwala na zwalczanie samolotów na podstawie jego danych takich jak: odległość, prędkość i kurs. Podwozie czterokołowe, resorowane, podobne do zastosowanego w 37 mm armacie plot wz. 1939. Koła typu samochodowego napełnione masą gąbczastą. |
||
=== Amunicja === |
=== Amunicja === |
||
W broni używana była amunicja oznaczona |
W broni używana była amunicja oznaczona 25×218 mm SR opracowana na podstawie szwedzkiej 25 mm amunicji Boforsa opracowanej w 1933 roku, ale mimo podobnej konstrukcji nie są one wzajemnie zamienne. W latach 1939–1940 w NII-24 opracowano nabój odłamkowy a w latach 1941–1942 powstał nabój przeciwpancerny i odłamkowo-zapalający ze smugaczem i 10 sekundowym samolikwidatorem. Do strzelania wykorzystywana jest amunicja z pociskami odłamkowo-burzącymi (nabój UOZR-132 z pociskiem OZR-132) i przeciwpancernymi (nabój UBR-132 z pociskiem BP-132), oba ze smugaczami. Pociski odłamkowo-burzące wyposażone w wielofunkcyjne zapalniki K-20 używane były do zwalczania celów powietrznych. W przypadku nie trafienia w cel w ciągu 5 sekund zapalnik inicjował samolikwidację pocisku. Pociski przeciwpancerne służyły do zwalczania pojazdów opancerzonych, do lekkich czołgów włącznie. Zasilanie może odbywać się z 6 nabojowych [[łódka nabojowa|łódek]], chociaż niektóre opracowania informują również o 7 nabojowych łódkach. Naboje przechowywane są w tekturowych rurkach umieszczonych w drewnianych skrzynkach zawierających 50 z nich. Skrzynia taka waży 44 kg i ma wymiary 480×345×265 mm. Amunicja była produkowana w ZSRR i [[Jugosławia|Jugosławii]]. Morska odmiana amunicji o oznaczeniu 25×218 produkowana była również w Polsce. |
||
=== Bibliografia === |
=== Bibliografia === |
||
Linia 45: | Linia 45: | ||
* {{cytuj stronę| url = http://www.rzeszow.mm.pl/~jowitek/100_44.html| tytuł =http://www.rzeszow.mm.pl/~jowitek/100_44.html |data dostępu = 17 maja 2007| autor = Witold "Jowitek" Mikiciuk| język = pl}} |
* {{cytuj stronę| url = http://www.rzeszow.mm.pl/~jowitek/100_44.html| tytuł =http://www.rzeszow.mm.pl/~jowitek/100_44.html |data dostępu = 17 maja 2007| autor = Witold "Jowitek" Mikiciuk| język = pl}} |
||
{{Przypisy}} |
|||
<references/> |
|||
{{Radziecka artyleria 2WŚ}} |
{{Radziecka artyleria 2WŚ}} |
Wersja z 11:17, 22 wrz 2010
Dane podstawowe | |
Państwo |
{{{państwo}}} |
---|---|
Producent |
Fabryka Nr 8 |
Rodzaj | |
Historia | |
Prototypy | |
Dane taktyczno-techniczne | |
Kaliber |
25 mm |
Nabój |
25 x 218 mm SR |
Donośność |
2000 m (pionowa) |
Prędkość pocz. pocisku |
900 m/s (pocisk przeciwpancerno-smugowy BP-132 o masie 0,286 kg) |
Masa |
1170 kg (bojowa) |
Szybkostrzelność |
240 strz/min (teoretyczna) |
Obsługa |
25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1940 (72-K) (ros. 25-мм автоматическая зенитная пушка образца 1940 года (72-К), 25-mm awtomaticzeskaja zienitnaja puszka obrazca 1940 goda (72-K)) – sowieckie holowane działo przeciwlotnicze wprowadzone do uzbrojenia w 1939 roku.
Historia
Armata 72-K została opracowana w fabryce im. Kalinina pod kierunkiem M.N. Łoginowa na podstawie licencji udzielonej w 1933 roku przez firmę Bofors na 25 mm armatę przeciwlotniczą. Niewielka liczba tych szwedzkich armat została wcześniej zakupiona dla Armii Czerwonej w latach 30 XX wieku. Ta sama licencja posłużyła Rosjanom również do opracowania 37 mm armaty przeciwlotniczej wz. 1939. Nowo opracowana armata automatyczna początkowo otrzymało fabryczne oznaczenie ZIK-25 a następnie zostało ono zmienione na 72-K. Prototypowy egzemplarz powstał w Zakładach nr 8 jesienią 1939 roku, a już 11 października rozpoczęto jego próby fabryczne. Armata 72-K została przyjęta do uzbrojenia 31 grudnia 1939 roku, a 25 maja odesłano ją na testy. Tam też, między 15 kwietnia a 25 maja 1940 roku, oddano 2992 wystrzałów i pokonano 1500 km. W czasie prób zauważono wibrację utrudniającą celowanie. Niezbędne okazało się również przeprojektowanie amunicji, gdyż w użytej do prób urywały się smugacze. Żywotność oszacowano na 1200–1300 wystrzałów. W 1940 roku działko 72-K zostało oficjalnie przyjęte do uzbrojenia pod nazwą 25-mm zienitnaja awtomaticzeskaja puszka obr. 1940 g. W latach 1942–1944 wyprodukowano ogółem 4067 sztuk. W celu zwiększenie mobilności niektóre z działek zostały umieszczone na podwoziach samochodów ciężarowych typu GAZ-AA. Pod koniec 1943 roku w Biurze Konstrukcyjnym Zakładów nr 88 imienia Mitiszczi opracowano dwulufowe działko 94-KM czyli dwie armaty z 72-K osadzone na jednym łożu. W 1943 roku opracowano wersję armaty wyposażonej w dodatkowy lekki pancerz chroniący z góry załogę i mechanizmy działa przed odłamkami i lekkimi pociskami. Niektóre 25 mm działka z kolei posłużyły do stworzenia stacjonarnych stanowisk przeciwlotniczych tzw. stolików. W Fabryce nr 88 powstała również wersja 25 mm działka wyposażona w cztery lufy nosząca oznaczenie Z-5 ("3-5") ale nie została ona przyjęta do uzbrojenia. Na podstawie 25 mm armat wz. 1940 powstało również kilka wzorów okrętowej broni przeciwlotniczej takich jak: jednolufowe działka M-110 i 110-PM, dwulufowe 2-M3, 2-M3M i 2-M8 oraz opracowany w ChRL Typ 61. 25 mm armata plot wprowadzona do uzbrojenia Armii Czerwonej została w 1940 roku. Ogółem w czasie wojny dostarczono jej 4560 dział tego typu. Pozostawała w uzbrojeniu do lat 50 XX wieku. Armata ta była dostarczana również sojusznikom ZSRR ze wschodniej Europy (również Polsce), państwom bliskiego i dalekiego wschodu oraz Afryki.
Opis
Armata automatyczna przeznaczona jest do zwalczania celów powietrznych lecących na wysokościach do 2000 m jak również pojazdów opancerzonych w tym również lekkich czołgów. Można prowadzić zarówno ogień ciągły jak i pojedynczy. Podczas przygotowania działa do strzelania łoże nie było odłączane od podwozia, a jedynie unoszone na czterech śrubowych podnośnikach. Automatyka armaty polega na wykorzystaniu energii odrzutu zamka i zapewnia ona otwarcie zamka, napięcie kurka, ekstrakcję łuski, dosłanie naboju, zamknięcie zamka i odpalenie pocisku. 25 mm armata wz. 1940 składa się z lufy, zamka, automatycznego celownika przeciwlotniczego, mechanizmu naprowadzania i tarczy ochronnej. Automatyczny zamek klinowy o pionowym ruchu klina, jest wyposażony w dźwignię do przeładowania broni, niezbędną przed pierwszym wystrzałem. Lufa wyposażona jest w tłumik płomieni. Działko wyposażone jest w hydrauliczny opornik. Oba mechanizmy naprowadzania znajdują się z prawej strony. Prędkość naprowadzania jest zależna od prędkości obrotów pokrętłem. Każdy obrót pokrętła powoduje obrót/pochylenie lufy o 7,5°. Mechanizm podniesieniowy współpracujący z sektorem koła zębatego. Mechanizm kierunkowy oparty na kole zębatym. Celownik pozwala na zwalczanie samolotów na podstawie jego danych takich jak: odległość, prędkość i kurs. Podwozie czterokołowe, resorowane, podobne do zastosowanego w 37 mm armacie plot wz. 1939. Koła typu samochodowego napełnione masą gąbczastą.
Amunicja
W broni używana była amunicja oznaczona 25×218 mm SR opracowana na podstawie szwedzkiej 25 mm amunicji Boforsa opracowanej w 1933 roku, ale mimo podobnej konstrukcji nie są one wzajemnie zamienne. W latach 1939–1940 w NII-24 opracowano nabój odłamkowy a w latach 1941–1942 powstał nabój przeciwpancerny i odłamkowo-zapalający ze smugaczem i 10 sekundowym samolikwidatorem. Do strzelania wykorzystywana jest amunicja z pociskami odłamkowo-burzącymi (nabój UOZR-132 z pociskiem OZR-132) i przeciwpancernymi (nabój UBR-132 z pociskiem BP-132), oba ze smugaczami. Pociski odłamkowo-burzące wyposażone w wielofunkcyjne zapalniki K-20 używane były do zwalczania celów powietrznych. W przypadku nie trafienia w cel w ciągu 5 sekund zapalnik inicjował samolikwidację pocisku. Pociski przeciwpancerne służyły do zwalczania pojazdów opancerzonych, do lekkich czołgów włącznie. Zasilanie może odbywać się z 6 nabojowych łódek, chociaż niektóre opracowania informują również o 7 nabojowych łódkach. Naboje przechowywane są w tekturowych rurkach umieszczonych w drewnianych skrzynkach zawierających 50 z nich. Skrzynia taka waży 44 kg i ma wymiary 480×345×265 mm. Amunicja była produkowana w ZSRR i Jugosławii. Morska odmiana amunicji o oznaczeniu 25×218 produkowana była również w Polsce.
Bibliografia
- Stefan Pataj: Artyleria lądowa 1872-1970. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975.
- А. Иванов: Артиллерия СССР в перод второй мировой войны. Санкт-Петербург: Издательский Дом «Нева», 2003.
- Witold "Jowitek" Mikiciuk: http://www.rzeszow.mm.pl/~jowitek/100_44.html. [dostęp 17 maja 2007]. (pol.).