Nerw twarzowy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m robot poprawia: hi:आनन तंत्रिका |
m drobne porządki, replaced: {{hmed → {{Zastrzeżenia|Medycyna |
||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
== Anatomia == |
== Anatomia == |
||
=== Źródła włókien === |
=== Źródła włókien === |
||
[[Image:Cranial nerve VII.svg|thumb|300px| |
[[Image:Cranial nerve VII.svg|thumb|300px|]] |
||
* '''włókna czuciowe''' – komórki pseudojednobiegunowe [[Zwój (anatomia)|zwoju]] kolanka; ich aksony tworzą '''[[nerw pośredni]]''' (łac. ''nervus intermedius)'' i wnikają do jąder czuciowych [[pień mózgu|tyłomózgowia]]: |
* '''włókna czuciowe''' – komórki pseudojednobiegunowe [[Zwój (anatomia)|zwoju]] kolanka; ich aksony tworzą '''[[nerw pośredni]]''' (łac. ''nervus intermedius)'' i wnikają do jąder czuciowych [[pień mózgu|tyłomózgowia]]: |
||
** [[jądro pasma samotnego|jądra pasma samotnego]] (w [[śródmózgowie|śródmózgowiu]]) |
** [[jądro pasma samotnego|jądra pasma samotnego]] (w [[śródmózgowie|śródmózgowiu]]) |
||
** jądra pasma rdzeniowego [[nerw trójdzielny|nerwu trójdzielnego]] |
** jądra pasma rdzeniowego [[nerw trójdzielny|nerwu trójdzielnego]] |
||
* '''włókna ruchowe''' – jądro początkowe nerwu twarzowego ruchowe (w [[most (mózg)|moście]]). Ich [[neuryt]]y kierują się do dna [[dół równoległoboczny|dołu równoległobocznego]]. Otaczają one jądro [[nerw odwodzący|nerwu odwodzącego]] tworząc '''kolanko nerwu twarzowego'''. |
* '''włókna ruchowe''' – jądro początkowe nerwu twarzowego ruchowe (w [[most (mózg)|moście]]). Ich [[neuryt]]y kierują się do dna [[dół równoległoboczny|dołu równoległobocznego]]. Otaczają one jądro [[nerw odwodzący|nerwu odwodzącego]] tworząc '''kolanko nerwu twarzowego'''. |
||
* '''włókna przywspółczulne''' – znajdują się w jądrze przywspółczulnym nerwu twarzowego ([[jądro ślinowe górne]]). Ich [[neuryt|aksony]] biegną wraz z włóknami czuciowymi w [[nerw pośredni|nerwie pośrednim]] a dalej drogą nerwu skalistego większego i [[struna bębenkowa|struny bębenkowej]] do [[zwój podżuchwowy|zwoju podżuchwowego]] i [[zwój skrzydłowo-podniebienny|skrzydłowo-podniebiennego]]. |
* '''włókna przywspółczulne''' – znajdują się w jądrze przywspółczulnym nerwu twarzowego ([[jądro ślinowe górne]]). Ich [[neuryt|aksony]] biegną wraz z włóknami czuciowymi w [[nerw pośredni|nerwie pośrednim]] a dalej drogą nerwu skalistego większego i [[struna bębenkowa|struny bębenkowej]] do [[zwój podżuchwowy|zwoju podżuchwowego]] i [[zwój skrzydłowo-podniebienny|skrzydłowo-podniebiennego]]. |
||
| Linia 82: | Linia 82: | ||
*{{cytuj książkę|autor=[[Adam Bochenek]], [[Michał Reicher]]|tytuł=Anatomia człowieka'' tom V|wydawca=[[Wydawnictwo Lekarskie PZWL|PZWL]]|miejsce=Warszawa|rok=1989|id=ISBN 83-200-1230-9}} |
*{{cytuj książkę|autor=[[Adam Bochenek]], [[Michał Reicher]]|tytuł=Anatomia człowieka'' tom V|wydawca=[[Wydawnictwo Lekarskie PZWL|PZWL]]|miejsce=Warszawa|rok=1989|id=ISBN 83-200-1230-9}} |
||
{{Bibliografia stop}} |
{{Bibliografia stop}} |
||
{{Zastrzeżenia|Medycyna}} |
|||
{{hmed}} |
|||
[[Kategoria:Nerwy czaszkowe]] |
[[Kategoria:Nerwy czaszkowe]] |
||
Wersja z 15:28, 30 gru 2010
Nerw twarzowy (łac. nervus facialis) – VII nerw czaszkowy wchodzący w skład obwodowego układu nerwowego. Jest nerwem drugiego łuku skrzelowego. Nerw ma charakter mieszany, ale przeważają w nim włókna ruchowe. Zawiera także włókna czuciowe, i przywspółczulne – wydzielnicze (autonomiczne).
Anatomia
Źródła włókien
- włókna czuciowe – komórki pseudojednobiegunowe zwoju kolanka; ich aksony tworzą nerw pośredni (łac. nervus intermedius) i wnikają do jąder czuciowych tyłomózgowia:
- jądra pasma samotnego (w śródmózgowiu)
- jądra pasma rdzeniowego nerwu trójdzielnego
- włókna ruchowe – jądro początkowe nerwu twarzowego ruchowe (w moście). Ich neuryty kierują się do dna dołu równoległobocznego. Otaczają one jądro nerwu odwodzącego tworząc kolanko nerwu twarzowego.
- włókna przywspółczulne – znajdują się w jądrze przywspółczulnym nerwu twarzowego (jądro ślinowe górne). Ich aksony biegną wraz z włóknami czuciowymi w nerwie pośrednim a dalej drogą nerwu skalistego większego i struny bębenkowej do zwoju podżuchwowego i skrzydłowo-podniebiennego.
Przebieg
Nerw wychodzi z mózgowia w kącie mostowo-móżdżkowym dwoma korzeniami. Korzeń grubszy (ruchowy) tworzy właściwy nerw twarzowy, zaś korzeń leżący bocznie, zwany nerwem pośrednim, cieńszy od poprzedniego zawiera włókna wydzielnicze i czuciowe. Nerw wchodzi następnie do otworu słuchowego wewnętrznego biegnąc razem z nerwem przedsionkowo-ślimakowym. Do tego miejsca oba nerwy otoczone są wypustką opon mózgowia. Nerw twarzowy towarzyszy nerwowi przedsionkowo-ślimakowemu dochodząc z nim do dna przewodu słuchowego wewnętrznego. Następnie oddziela się od niego i wraz z nerwem pośrednim przechodzi przez pole nerwu twarzowego (łac. area nervi facialis) w dnie przewodu do kanału nerwu twarzowego (kanału Fallopia) w piramidzie kości skroniowej, gdzie zawraca ku tyłowi i tworzy kolanko nerwu twarzowego (łac. geniculum nervi facialis). Tu znajduje się zwój kolanka (ganglion geniculi). Następnie biegnie ku tyłowi i dołowi w ścianie błędnikowej (przyśrodkowej) jamy bębenkowej. Przechodzi tam pomiędzy wyniosłością kanału półkolistego bocznego a okienkiem przedsionka. Na tym odcinku nerw twarzowy jest oddzielony od jamy bębenkowej cienką blaszką kostną grubości 1-2 mm. Powoduje to, że jest on często wciągany w procesy chorobowe dziejące się w uchu środkowym. Opuszcza jamę czaszki przez otwór rylcowo-sutkowy wychodząc na zewnętrzną powierzchnię podstawy czaszki. Tutaj rozgałęzia się w trzech kierunkach: ku dołowi oddając gałąź do tylnego brzuśca mięśnia dwubrzuścowego, ku tyłowi oddając nerw uszny tylny i ku przodowi zakręcając i wnikając prawie poziomo do ślinianki przyusznej, tuż poniżej otworu słuchowego zewnętrznego i bocznie do tylnego brzuśca mięśnia dwubrzuścowego, leżąc na powierzchni bocznej gałęzi żuchwy. W śliniance przyusznej początkowo (zwykle) dzieli się na dwie gałęzie a następnie rozkrzewia tworząc splot przyuszniczy.
Gałęzie
Nerw twarzowy oddaje następujące gałęzie:
- nerw skalisty większy (łac. nervus petrosus major) – odchodzi od kolanka nerwu twarzowego wychodząc na przednią powierzchnię części skalistej kości skroniowej. Następnie układa się w swojej bruździe (sulcus nervi petrosi majoris) i zdąża do szczytu piramidy. Przebijając chrząstkozrost klinowo-skalisty otworu poszarpanego przechodzi do kanału skrzydłowego towarzysząc nerwowi skalistemu głębokiemu, następnie łączy się z nim tworząc nerw Widiusza, który dochodzi do zwoju skrzydłowo-podniebiennego.
Prowadzi włókna wydzielnicze przywspółczulne przedzwojowe do zwoju skrzydłowo-podniebiennego. Uważa się, że może prowadzić także włókna ruchowe dla mięśnia dźwigacza podniebienia miękkiego
- nerw strzemiączkowy (łac. nervus stapedius) - odchodzi od części zstępującej n. twarzowego i wnika do jamy bębenkowej unerwiając najmniejszy mięsień organizmu ludzkiego - mięsień strzemiączkowy, którego skurcz zmniejsza wrażliwość na dźwięki.
- struna bębenkowa (łac. chorda tympani) – unerwia smakowo i protopatycznie (czuciowo) 2/3 przednie języka oraz podniebienia miękkiego; prowadzi włókna przywspółczulne przedzwojowe do zwoju podżuchwowego
- nerw uszny tylny (łac. nervus auricularis posterior) – odchodzi od nerwu twarzowego tuż po jego wyjściu z otworu rylcowo-sutkowego, zmierza ku tyłowi i ku górze przebiegając na przedniej powierzchni wyrostka sutkowatego. Dzieli się na dwie gałęzie:
- gałąź uszna (łac. ramus auricularis nervi auricularis posterioris) – ruchowa, do mięśni małżowiny usznej
- gałąź potyliczna (łac. ramus occipitalis nervi auricularis posterioris), także ruchowa do brzuśca potylicznego mięśnia potyliczno-czołowego i do mięśnia poprzecznego karku.
Nerw uszny tylny łączy się z nerwami splotu szyjnego (nerwem usznym tylnym i nerwem potylicznym mniejszym). Za ich pośrednictwem unerwia czuciowo skórę przewodu słuchowego zewnętrznego, tylna powierzchnie małżowiny usznej i niewielki obszar skóry położony za małżowiną uszną.
- gałąź dwubrzuścowa (łac. ramus digastricus) – ruchowa, do tylnego brzuśca mięśnia dwubrzuścowego. Gałąź ta dzieli się także na gałąź rylcowo-gnykową, unerwiającą jednoimienny mięsień i gałąź łączącą z nerwem językowo-gardłowym.
- splot przyuszniczy (łac. plexus parotideus) – po rozpadzie głównego pnia na dwie gałęzie (górną i dolną) w miąższu ślinianki przyusznej, dzielą się one dalej wachlarzowato tworząc opisywany splot a dalej giną w zaopatrywanych odpowiednio mięśniach mimicznych. Splot przyuszniczy dzieli śliniankę przyuszna na dwa płaty: powierzchowny i głęboki. Liczne rozgałęzienia w przyusznicy nazywano dawniej gęsią stopką większą (łac. pes anserinus major).
Zasadnicze gałęzie splotu przyuszniczego:
- gałęzie skroniowe (łac. rami temporales) dochodzą do następujących mięśni mimicznych:
- mięśnia usznego przedniego (i częściowo górnego)
- mięśni małżowiny usznej
- mięśni czoła i otoczenia oczodołu
- brzuśca czołowego mięśnia potyliczno-czołowego
- mięśnia okrężnego oka (część górna)
- mięśnia marszczącego brwi.
- gałęzie jarzmowe (łac. rami zygomatici) dochodzą do:
- mięśnia okrężnego oka (część boczna i dolna)
- mięśnia jarzmowego większego i mniejszego.
- gałęzie policzkowe (łac. rami buccales) dochodzą do:
- mięśnia policzkowego
- mięśnia nosa
- mięśnia wargi górnej
- gałąź brzeżna żuchwy (łac. ramus marginalis mandibulae) dochodzi do:
Gałąź ta jest szczególnie ważna podczas operacji laryngologicznych w tym obszarze (np. resekcja ślinianki podżuchwowej), gdyż można ją łatwo uszkodzić co może skutkować opadnięciem kącika ust i asymetrią dolnej części twarzy.
- gałąź szyi (łac. ramus colli) zaopatruje mięsień szeroki szyi a następnie zespala się z gałęzią splotu szyjnego - nerwem poprzecznym szyi.
Pozostałe unerwienie
- ruchowo - mięśnie mimiczne twarzy czyli odpowiadające za mimikę twarzy, tj. ekspresję emocji, grymasy, ruchy ust, powiek
- przywspółczulnie - unerwia gruczoły łzowe (przez zwój skrzydłowo-podniebienny), ślinianki - podżuchwową i językową (przez zwój podżuchowowy)
Zespolenia nerwu twarzowego
- z nerwem trójdzielnym poprzez nerw skalisty większy, strunę bębenkową i gałęzie splotu przyuszniczego
- z nerwem przedsionkowo-ślimakowym podczas wspólnego przebiegu w przewodzie słuchowym wewnętrznym
- z nerwem językowo-gardłowym przez nerw skalisty mniejszy i splot bębenkowy
- z nerwem błędnym przez nerw Arnolda (gałąź uszną nerwu błędnego)
- ze splotem szyjnym przez nerw potyliczny mniejszy, nerw poprzeczny szyi i nerw uszny wielki.
Unaczynienie nerwu twarzowego
- tętnica błędnikowa (arteria labyrinthi) – jego początkowy odcinek
- gałąź skalista tętnicy oponowej środkowej (ramus petrosus arteriae meningeae mediae)
- tętnica rylcowo sutkowa (arteria stylomastoidea) odchodząca od tętnicy usznej tylnej.
Porażenie nerwu twarzowego
Porażenie nerwu twarzowego należy do najczęstszych porażeń nerwów czaszkowych. Charakterystycznymi objawami jest obniżenie kącika ust i niemożność zamknięcia oka po stronie uszkodzenia.
Bibliografia
- Adam Krechowiecki, Florian Czerwiński: Zarys anatomii człowieka. Szczecin: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004. ISBN 83-200-3362-4.
- Anatomia człowieka. Witold Woźniak (red.). Wrocław: Urban & Partner, 2003. ISBN 83-87944-22-X.
- Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia człowieka tom V. Warszawa: PZWL, 1989. ISBN 83-200-1230-9.
