Shaanxi: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Demografia: Bot usuwa zbędny szablon {{stub}} |
pinyin, poprawa linków |
||
Linia 33: | Linia 33: | ||
Na północ od gór Qin Ling, między nimi a krawędzią [[Wyżyna Lessowa|Wyżyny Lessowej]], ciągnie się równoleżnikowo [[Hanzhong Pendi|Kotlina Hanczuńska]], odwadniana przez rzekę [[Wei He]]. Ta szeroka podłużna kotlina jest jednym z najstarszych ośrodków osadnictwa rolniczego w Chinach i najgęściej zaludnioną częścią prowincji. Dzięki urodzajnym [[Mady|glebom aluwialnym]] i stosunkowo ciepłemu klimatowi rozwinęła się tu intensywna uprawa ryżu i bawełny. Doliną Wei He przebiega na zachód stara droga handlowa - [[jedwabny szlak]], wzdłuż którego przeprowadzono linię kolejową [[Zhengzhou]] - [[Xi'an]] - [[Lanzhou]]. Tu też znajdują się najważniejsze ośrodki miejskie prowincji. |
Na północ od gór Qin Ling, między nimi a krawędzią [[Wyżyna Lessowa|Wyżyny Lessowej]], ciągnie się równoleżnikowo [[Hanzhong Pendi|Kotlina Hanczuńska]], odwadniana przez rzekę [[Wei He]]. Ta szeroka podłużna kotlina jest jednym z najstarszych ośrodków osadnictwa rolniczego w Chinach i najgęściej zaludnioną częścią prowincji. Dzięki urodzajnym [[Mady|glebom aluwialnym]] i stosunkowo ciepłemu klimatowi rozwinęła się tu intensywna uprawa ryżu i bawełny. Doliną Wei He przebiega na zachód stara droga handlowa - [[jedwabny szlak]], wzdłuż którego przeprowadzono linię kolejową [[Zhengzhou]] - [[Xi'an]] - [[Lanzhou]]. Tu też znajdują się najważniejsze ośrodki miejskie prowincji. |
||
Północna część prowincji wchodzi w obręb Wyżyny Lessowej. Grubość pokrywy [[less]]owej dochodzi do 300 m (rzeki tworzą w niej głębokie wąwozy), wzniesienia przekraczają 1700 m n.p.m. Wschodnią granicę prowincji stanowi rzeka [[Huang He]], płynąca w głębokim wąwozie. Na północy granica prowincji przebiega nieco na północ od [[Wielki Mur Chiński|Wielkiego Muru]]. Wyżyna Lessowa różni się znacznie pod względem klimatycznym od południowej części prowincji. Panuje tu kontynentalny i suchy klimat, lasów brak niemal zupełnie (poza niektórymi dolinami rzek), na skrajnej północy [[step]]y przechodzą w [[półpustynia|półpustynie]]. W rolnictwie dominuje pszenica, |
Północna część prowincji wchodzi w obręb Wyżyny Lessowej. Grubość pokrywy [[less]]owej dochodzi do 300 m (rzeki tworzą w niej głębokie wąwozy), wzniesienia przekraczają 1700 m n.p.m. Wschodnią granicę prowincji stanowi rzeka [[Huang He]], płynąca w głębokim wąwozie. Na północy granica prowincji przebiega nieco na północ od [[Wielki Mur Chiński|Wielkiego Muru]]. Wyżyna Lessowa różni się znacznie pod względem klimatycznym od południowej części prowincji. Panuje tu kontynentalny i suchy klimat, lasów brak niemal zupełnie (poza niektórymi dolinami rzek), na skrajnej północy [[step]]y przechodzą w [[półpustynia|półpustynie]]. W rolnictwie dominuje pszenica, [[sorgo japońskie|gaoliang]] i proso - uprawy typowe dla chłodniejszego i suchszego klimatu. Osobliwością osadnictwa są liczne jaskinie mieszkalne, wykopane w lessie na zboczach dolin. |
||
== Podział administracyjny == |
== Podział administracyjny == |
Wersja z 12:10, 6 lut 2011
Szablon:ChRL prowincja infobox
ⓘProwincja Shaanxi (chiń. upr: 陕西; chiń. trad: 陝西; Pinyin: Shǎnxī, Wade-Giles: Shan-hsi, Inne pisownie: Shensi) – prowincja w północno-środkowej części ChRL. Teren prowincji obejmuje część Wyżyny Lessowej. Od południa ograniczone górami Qin Ling.
Jej nazwa pochodzi od historycznego powiatu Shǎn (陕) i znaczy tyle, co "Na Zachód od Shan". Zapisuje się ją jednak przez podwójne "a" dla odróżnienia od prowincji Shanxi, której nazwa w transkrypcji pinyin brzmi Shānxī.
Historia
Tereny prowincji Shaanxi są uznawane za kolebkę cywilizacji chińskiej. Stolica prowincji Xi'an była siedziba władców 13 chińskich dynastii w okresie od XI wieku p.n.e. - X wieku n.e.. W prowincji tej zaczynał się również jedwabny szlak. W okresie rządów Mongołów w XIII wieku prowincja straciła na znaczeniu. 23 stycznia 1556 w prowincji Shaanxi miało miejsce trzęsienie ziemi uznawane za najbardziej śmiercionośne trzęsienie w historii - zginęło ok. 830 000 ludzi.
Geografia
Prowincja rozciąga się południkowo szerokim pasem na przestrzeni ponad 800 km, w związku z czym na jej obszarze występuje znaczne zróżnicowanie warunków naturalnych. Przecinające prowincję w poprzek góry Qin Ling tworzą wyraźną barierę klimatyczną i komunikacyjną, przekraczającą 4000 m n.p.m. (Taibai Shan, 4113 m). Niższe, sięgające 2700 m, góry Daba Shan stanowią granicę z prowincją Syczuan. Między tymi pasmami ciągnie się gęsto zaludniona górna część doliny rzeki Han Shui, dopływu Jangcy. Panują tu warunki klimatyczne zbliżone do podzwrotnikowych - rozwija się uprawa ryżu, bawełny i herbaty. Góry pokryte są rozległymi lasami - częściowo wiecznie zielonymi, z występowaniem drzewa tungowego, a częściowo, w wyższych rejonach, iglastymi. Jest to jeden z ważniejszych rejonów eksploatacji lasów w Chinach.
Na północ od gór Qin Ling, między nimi a krawędzią Wyżyny Lessowej, ciągnie się równoleżnikowo Kotlina Hanczuńska, odwadniana przez rzekę Wei He. Ta szeroka podłużna kotlina jest jednym z najstarszych ośrodków osadnictwa rolniczego w Chinach i najgęściej zaludnioną częścią prowincji. Dzięki urodzajnym glebom aluwialnym i stosunkowo ciepłemu klimatowi rozwinęła się tu intensywna uprawa ryżu i bawełny. Doliną Wei He przebiega na zachód stara droga handlowa - jedwabny szlak, wzdłuż którego przeprowadzono linię kolejową Zhengzhou - Xi'an - Lanzhou. Tu też znajdują się najważniejsze ośrodki miejskie prowincji.
Północna część prowincji wchodzi w obręb Wyżyny Lessowej. Grubość pokrywy lessowej dochodzi do 300 m (rzeki tworzą w niej głębokie wąwozy), wzniesienia przekraczają 1700 m n.p.m. Wschodnią granicę prowincji stanowi rzeka Huang He, płynąca w głębokim wąwozie. Na północy granica prowincji przebiega nieco na północ od Wielkiego Muru. Wyżyna Lessowa różni się znacznie pod względem klimatycznym od południowej części prowincji. Panuje tu kontynentalny i suchy klimat, lasów brak niemal zupełnie (poza niektórymi dolinami rzek), na skrajnej północy stepy przechodzą w półpustynie. W rolnictwie dominuje pszenica, gaoliang i proso - uprawy typowe dla chłodniejszego i suchszego klimatu. Osobliwością osadnictwa są liczne jaskinie mieszkalne, wykopane w lessie na zboczach dolin.
Podział administracyjny
Mapa | Lp. | Nazwa | Chiński | Hanyu pinyin | Siedziba |
---|---|---|---|---|---|
— Miasto zarządzane bezpośrednio przez władze prowincji — | |||||
1 | Xi'an | 西安市 | Xī'ān Shì | Dzielnica Weiyang | |
— Prefektury miejskie — | |||||
2 | Ankang | 安康市 | Ānkāng Shì | Dzielnica Hanbin | |
3 | Baoji | 宝鸡市 | Bǎojī Shì | Dzielnica Weibin | |
4 | Hanzhong | 汉中市 | Hànzhōng Shì | Dzielnica Hantai | |
5 | Shangluo | 商洛市 | Shāngluò Shì | Dzielnica Shangzhou | |
6 | Tongchuan | 铜川市 | Tóngchuān Shì | Dzielnica Yaozhou | |
7 | Weinan | 渭南市 | Wèinán Shì | Dzielnica Linwei | |
8 | Xianyang | 咸阳市 | Xiányáng Shì | Dzielnica Qindu | |
9 | Yan'an | 延安市 | Yán'ān Shì | Dzielnica Baota | |
10 | Yulin | 榆林市 | Yúlín Shì | Dzielnica Yuyang |
Demografia
Osadnictwo prowincji Shaanxi jest bardzo stare. Gęstość zaludnienia wynosi poniżej 40 osób/km² na północy do ponad 300 w Kotlinie Hanczuńskiej (Hanzhong Pendi). W odróżnieniu od innych prowincji w północno-zachodnich Chinach, jest to obszar etnicznie jednolity. Poza niewielką liczbą Hui, nie ma tu w zasadzie mniejszości niechińskich.