Kościół Świętego Krzyża w Nysie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m MalarzBOT: rewert "dedykacja świątyni" + WP:SK |
m regeneracja szablonu {{Świątynia chrześcijańska infobox}} + WP:SK |
||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|nazwa miejscowa = |
|nazwa miejscowa = |
||
|funkcja świątyni = [[kościół filialny]] |
|funkcja świątyni = [[kościół filialny]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
|grafika = |
|grafika = |
||
|opis grafiki = |
|opis grafiki = |
||
| Linia 10: | Linia 13: | ||
|wyznanie = [[Kościół katolicki|katolickie]] |
|wyznanie = [[Kościół katolicki|katolickie]] |
||
|kościół = [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]] |
|kościół = [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]] |
||
| ⚫ | |||
|administratura typ = Parafia |
|administratura typ = Parafia |
||
|administratura nazwa = [[parafia św. Dominika w Nysie|św. Dominika w Nysie]] |
|administratura nazwa = [[parafia św. Dominika w Nysie|św. Dominika w Nysie]] |
||
| ⚫ | |||
|tytuł świątyni = |
|tytuł świątyni = |
||
| ⚫ | |||
|nadający tytuł = |
|nadający tytuł = |
||
| ⚫ | |||
|dzień wspomnienia = |
|||
|relikwie = |
|relikwie = |
||
|cudowne wizerunki = |
|cudowne wizerunki = |
||
| Linia 26: | Linia 30: | ||
|data zamknięcia = |
|data zamknięcia = |
||
|aktualne przeznaczenie = |
|aktualne przeznaczenie = |
||
|data |
|data zniszczenia = |
||
| |
|zniszczona przez = |
||
|data odbudowy = |
|data odbudowy = |
||
|data reaktywacji = |
|data reaktywacji = |
||
|poprzednie wyznanie = |
|poprzednie wyznanie = |
||
|fundator = |
|fundator = |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
|plan świątyni = |
|plan świątyni = |
||
|opis planu = |
|opis planu = |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
|materiał budowlany = |
|materiał budowlany = |
||
|liczba wiernych = |
|liczba wiernych = |
||
Wersja z 11:57, 21 mar 2011
| kościół filialny | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
{{{adres}}} |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Parafia | |
| Wezwanie |
Świętego Krzyża |
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |
Kościół Jerozolimski pod wezwaniem Świętego Krzyża w Nysie - wybudowany na pamiątkę męki Zbawiciela, aktualnie pełni funkcję kościoła filialnego parafii św. Dominika, aczkolwiek nabożeństwa odbywają się w nim dość rzadko. Świątynia znajduje się na niewielkim wzniesieniu na skraju cmentarza, przy ulicy Mieczysława I.
Jerozolima jako centrum świata dla chrześcijan
Cechą wyróżniającą religijność dawnych czasów byt kult miejsc męki Jezusa i tęsknota za Ziemią Świętą. Chrześcijanin w poprzednich stuleciach wierzył, że centrum świata znajduje się w Jerozolimie, a dzieje ludzkości znajdą tam swój koniec. Ta idea inspirowała pielgrzymki do tego miasta, wyprawy krzyżowe oraz powstawanie różnych sanktuariów, wzorowanych na wyidealizowanych planach Świętego Miasta. Ideę taką rozpowszechniał Kościół, pielgrzymi i pochodzące stamtąd zakony rycerskie.
Zakony rycerskie i ich tzw. kościoły jerozolimskie
Zakony rycerskie wywodzące się bezpośrednio ze Świetęgo Miasta (np. bożogrobcy czy krzyżacy) fundowali lub inicjowali powstawanie tzw. kościołów jerozolimskich . Były to świątynie pod wezwaniem św. Krzyża lub św. Grobu, które nosiły cechy ideowe lub realne związane z Jerozolimą . Zachowywały one najczęściej miary i odległości pochodzące z Jerozolimy lub przynajmniej pewną skalę długości. Przykładem takiej architektury na Śląsku jest sanktuarium w Wambierzycach.
Miara jezrozolimska w Nysie
Reguła bożogrobców zobowiązywała ten zakon do szczególnego kultu Grobu Chrystusowego i miejsc Jego męki. Służyła temu liturgia związana z pasją Jezusa i Krzyżem Świętym. Idea powstania kościoła jest zasługą zakonników właśnie tego zgromadzenia.
Przebywający w Nysie od średniowiecza bożogrobcy posiadali dokładną wiedzę geograficzną, dotyczacą Ziemi Świętej, przechowywali także szczegółowe plany Jerozolimy.
Podjęto decyzję o budowie kościoła przy drodze do Otmuchowa, dawnej siedziby kasztelanii, wchodzącej w skład księstwa biskupiego. Spełniono przy tym wymogi tzw. miary jerozolimskiej - odległość między nyskim ratuszem a kościołem jest taka sama jak odległość między domem Piłata a miejscem Ukrzyżowania Chrystusa w Jerozolimie.
Historia
W miejscu, gdzie stoi obecny kościół, wcześniej znajdowała się drewniana kaplica z pustelnią, wzmiankowana już w 1341 roku. Od czasów średniowiecza przybywały tam pielgrzymki. Budynek ten zburzono w 1633 roku i wzniesiono murowany kościół, który został konsekrowany 14 kwietnia 1639 roku.
Świątynię ufundowali ze składek mieszkańcy Nysy, a władze miejskie zobowiązały się opieki materialnej nad nią. Co roku, w Wielki Piątek, w samo południe, przybywała tu procesja z kościoła św. Jakuba. Zwyczaj ten przetrwał do roku 1945.
Zniszczona w czasie huraganu w 1660 roku wieżyczka kościelna została odbudowana osiemnaście lat później przez mistrza ciesielskiego Jerzego Hoertlinga z Nysy.
W 1692 roku świątynię rozbudowano przez dodanie dwóch kaplic o charakterze transeptu oraz zakrystii.
Kościół odnawiano w XIX wieku i na początku XXI wieku.
Architektura
Kościół trudny do jednoznacznej oceny pod względem stylu architektonicznego. Najczęściej określa się go jako późnorenesansowy, o tradycjach gotyckich, z barokowymi dobudówkami.
Salowy, trójprzęsłowy z trójbocznym zamknięciem od wschodu, na osi którego znajduje się sześcioboczna zakrystia. Na zewnątrz opięty skarpami o jednym uskoku, między którymi wbudowano kaplice i zakrystię. Okna zamknięte półkoliście, rozglifione, w kaplicach i zakrystii owalne. Na fasadzie frontowej, w szczycie, umieszczono podwójny krzyż bożogrobców - symbol związku świątyni z tym zakonem.
Wnętrze nakryte sklepieniami kolebkowymi z lunetami. W kaplicach lunety i plafony, pośrodku sklepienia ujęte w profilowane listwy stiukowe. W zakrystii sklepienie klasztorne z lunetami.
Chór muzyczny renesansowy, murowany, o prostym parapecie, podsklepiony krzyżowo, wsparty na dwóch kanelowanych kolumnach, dźwigających trzy arkady, z których skrajne są półkoliste, a środkowa o łuku spłaszczonym. W części północnej empory wbudowana cylindryczna klatka schodowa z kręconymi kamiennymi stopniami.
Po bokach wschodniego przęsła dwie kwadratowe kaplice, od zachodu otwarty portyk. W wejściu do zakrystii kamienny, prostokątny, sfazowany portal.
Bibliografia
- Marek Sikorski, "Nysa. Skarby sztuki i osobliwości" , 1999, wyd. Silesiapress ISBN 83-909213-0-8
- J.Daniel, I.Zielonka, "Nysa-przystanek wędrowca", 2004, wyd. Inserat ISBN 83-912169-1-8
- Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. VII, Województwo opolskie, z. 9, Powiat nyski, Warszawa 1963