Jean Jaurès: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Usunięcie odwołania do pliku Jean_Jaurès02.jpg, ponieważ użytkownik Martin H. skasował go z Commons |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) drobne techniczne |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Jean-Jaurès01.jpg|right|250px|thumb|Jean Jaurès]]'''Jean Léon Jaurès''' (ur. [[3 września]] [[1859]] w Castres, zm. [[31 lipca]] [[1914]] w [[Paryż]]u) |
[[Plik:Jean-Jaurès01.jpg|right|250px|thumb|Jean Jaurès]]'''Jean Léon Jaurès''' (ur. [[3 września]] [[1859]] w Castres, zm. [[31 lipca]] [[1914]] w [[Paryż]]u) – [[Francja|francuski]] przywódca [[socjalizm|socjalistyczny]]. |
||
Krytykował program skrajnej [[lewica|lewicy]], tzw. [[blankizm]] czy nawet [[anarchosyndykalizm]]. Walczył o pokój i proponował odwołanie się do formy strajku powszechnego w państwie uwikłanym w konflikt. Jego zdaniem socjalizm był najwyższą afirmacją praw jednostki. Wskazywał, iż rewolucja powinna prowadzić do przejęcia państwa i nadania mu nowych treści. Działacz [[Druga Międzynarodówka|II Międzynarodówki Socjalistycznej]]. Wypowiadał się za nauczaniem powszechnym, głosił poglądy [[antyklerykalizm|antyklerykalne]]. Był znakomitym mówcą i dziennikarzem. W [[1904]] r. założył ''[[L'Humanité]]'' - gazetę adresowaną do szerokich mas społecznych. Interesował się [[filozofia|filozofią]], [[literatura|literaturą]] i [[sztuka|sztuką]], był gruntownie wykształcony, przez pewien czas wykładał filozofię na uniwersytecie w [[Tuluza|Tuluzie]]. Zasłynął jako obrońca praw robotników i współtwórca pierwszej we Francji spółdzielczej huty w [[Albi (Tarn)|Albi]]. Napisał ''Nową armię'' i pięciotomową ''Socjalistyczną historię rewolucji francuskiej'' (w rzeczywistości historię [[ruch społeczny (socjologia)|ruchów społecznych]] we Francji od [[1789]] r. do końca [[XIX wiek]]u). Zginął w paryskiej kawiarni Croissant zastrzelony przez szowinistę [[Raoul Vilain|Raoula Vilaina]], którego skłoniła do tego czynu propaganda militarystów, przedstawiających Jaurèsa jako człowieka, który rzekomo wyrzekł się ojczyzny. |
Krytykował program skrajnej [[lewica|lewicy]], tzw. [[blankizm]] czy nawet [[anarchosyndykalizm]]. Walczył o pokój i proponował odwołanie się do formy strajku powszechnego w państwie uwikłanym w konflikt. Jego zdaniem socjalizm był najwyższą afirmacją praw jednostki. Wskazywał, iż rewolucja powinna prowadzić do przejęcia państwa i nadania mu nowych treści. Działacz [[Druga Międzynarodówka|II Międzynarodówki Socjalistycznej]]. Wypowiadał się za nauczaniem powszechnym, głosił poglądy [[antyklerykalizm|antyklerykalne]]. Był znakomitym mówcą i dziennikarzem. W [[1904]] r. założył ''[[L'Humanité]]'' - gazetę adresowaną do szerokich mas społecznych. Interesował się [[filozofia|filozofią]], [[literatura|literaturą]] i [[sztuka|sztuką]], był gruntownie wykształcony, przez pewien czas wykładał filozofię na uniwersytecie w [[Tuluza|Tuluzie]]. Zasłynął jako obrońca praw robotników i współtwórca pierwszej we Francji spółdzielczej huty w [[Albi (Tarn)|Albi]]. Napisał ''Nową armię'' i pięciotomową ''Socjalistyczną historię rewolucji francuskiej'' (w rzeczywistości historię [[ruch społeczny (socjologia)|ruchów społecznych]] we Francji od [[1789]] r. do końca [[XIX wiek]]u). Zginął w paryskiej kawiarni Croissant zastrzelony przez szowinistę [[Raoul Vilain|Raoula Vilaina]], którego skłoniła do tego czynu propaganda militarystów, przedstawiających Jaurèsa jako człowieka, który rzekomo wyrzekł się ojczyzny. |
||
Wersja z 11:20, 17 cze 2011
Jean Léon Jaurès (ur. 3 września 1859 w Castres, zm. 31 lipca 1914 w Paryżu) – francuski przywódca socjalistyczny.
Krytykował program skrajnej lewicy, tzw. blankizm czy nawet anarchosyndykalizm. Walczył o pokój i proponował odwołanie się do formy strajku powszechnego w państwie uwikłanym w konflikt. Jego zdaniem socjalizm był najwyższą afirmacją praw jednostki. Wskazywał, iż rewolucja powinna prowadzić do przejęcia państwa i nadania mu nowych treści. Działacz II Międzynarodówki Socjalistycznej. Wypowiadał się za nauczaniem powszechnym, głosił poglądy antyklerykalne. Był znakomitym mówcą i dziennikarzem. W 1904 r. założył L'Humanité - gazetę adresowaną do szerokich mas społecznych. Interesował się filozofią, literaturą i sztuką, był gruntownie wykształcony, przez pewien czas wykładał filozofię na uniwersytecie w Tuluzie. Zasłynął jako obrońca praw robotników i współtwórca pierwszej we Francji spółdzielczej huty w Albi. Napisał Nową armię i pięciotomową Socjalistyczną historię rewolucji francuskiej (w rzeczywistości historię ruchów społecznych we Francji od 1789 r. do końca XIX wieku). Zginął w paryskiej kawiarni Croissant zastrzelony przez szowinistę Raoula Vilaina, którego skłoniła do tego czynu propaganda militarystów, przedstawiających Jaurèsa jako człowieka, który rzekomo wyrzekł się ojczyzny.
Wczesne lata
Jaurès był synem kupca, któremu nie wiodło się zbyt dobrze. Chodził do paryskich szkół Lycée Louis-le-Grand i the École normale supérieure. Ukończył filozofię w 1881, potem przez dwa lata wykładał filozofię w Albi, a później na uniwersytecie w Tuluzie. Został wybrany republikańskim deputowanym do rady departamentu Tarn w 1885. W 1889 roku powrócił jednak do Tuluzy, gdzie zaangażował się w działalność lokalną, m.in. pomógł w założeniu wydziału medycyny na uniwersytecie w Tuluzie. Napisał także dwie tezy do swojej filozoficznej pracy doktoranckiej: De primis socialismi germanici lineamentis apud Lutherum, Kant, Fichte et Hegel (1891) i De la réalité du monde sensible.
Początek działalności lewicowej
W 1892 roku zdecydowanie poparł górników z Carmaux, którzy zastrajkowali w proteście przeciwko zwolnieniu jednego z ich towarzyszy o poglądach socjalistycznych. W następnym roku został ponownie wybrany na deputowanego. Pomimo przegranej w wyborach w 1898 i spędzenia czterech lat poza ławami izby, jego elokwentne przemowy wyrobiły mu markę intelektualnego przodownika myśli socjalistycznej. W tym czasie pisał do czasopisma La Petite Republique, jak również udzielał się jako obrońca kapitana Alfreda Dreyfusa (oficera żydowskiego pochodzenia oskarżonego o szpiegostwo). Zaaprobował także włączenie Alexandre Milleranda, socjalisty, do rządu René Waldeck-Rousseau, pomimo że posunięcie to doprowadziło do rozłamu w ruchu. Rewolucyjną grupę wyprowadził z organizacji Jules Guesde.
Przywództwo w SFIO
W 1902 został ponownie deputowanym. W czasie swej kadencji dbał o utrzymanie jedności koalicji radykalno-socjalistycznej, znanej pod nazwą Bloc National. W 1904 roku założył socjalistyczną gazetę L'Humanité. Francuskie grupy socjalistyczne spotkały się na kongresie w Rouen w marcu 1905, co zaowocowało konsolidacją: nowa partia, przewodzona przez Jaurèsa i Guesde'a zakończyła współpracę z radykałami. Przybrała nazwę Parti Socialiste Unifié (PSU) i przyjęła kolektywistyczną platformę programową. Wszystkie ruchy socjalistyczne w tym samym roku zjednoczyły się w Section Française de l'Internationale Ouvrière (Francuskiej Sekcji Międzynarodówki Robotniczej,SFIO). W wyborach 1906 roku Jaurès został ponownie deputowanym.
SFIO musiała wciąż liczyć się z Georgesem Clemenceau, który wzywał Francuzów (w serii słynnych mów z wiosny 1906 roku) do poparcia programu Radykałów, który nie zawierał wyrażonych wprost treści socjalistycznych, choć Clemenceau był wrażliwy na warunki życiowe klasy robotniczej. To zmniejszyło popularność socjalistów. Tymczasem Jaurès, poza artykułami prasowymi, opublikował w tym okresie m.in. Les preuves; Affaire Dreyfus (1900); Action socialiste (1899); Etudes socialistes (1902), i, wraz z innymi autorami, Histoire socialiste (1901).
Pacyfizm
Jaurès był zdeklarowanym antymilitarystą, który proponował rozwiązać kryzys, który później przerodził się w I wojnę światową, metodami dyplomatycznymi. Gdy okazało się, iż wojna jest nieunikniona, Jaurès próbował zorganizować strajk generalny we Francji i Niemczech, aby w ten sposób zmusić rządy do negocjacji. Było to bardzo trudne, ponieważ Francuzi pragnęli zemsty za przegraną w wojnie francusko-pruskiej.
Dzień przed mobilizacją, która zapoczątkowała udział Francji w wojnie, Jaurès został zamordowany w kawiarni w Paryżu. Sprawcą zamachu był Raoul Vilain, młody francuski nacjonalista. Został on po wojnie oskarżony w procesie sądowym i, zaskakująco, uniewinniony.
Dziesięć lat po śmierci, szczątki Jaurèsa zostały przeniesiony na paryski Panteon.
Linki zewnętrzne
- Jean Jaurès (ang.)
- Biografia Jeana Jaurèsa (ang.)
- Jean Jaurès w Find-A-Grave (ang.)
- Niektóre teksty Jaurèsa (ang.)