Stylizacja: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Idioma-bot (dyskusja | edycje)
m r2.6.3) (robot dodaje: lt:Stilizacija
Linia 1: Linia 1:
{{Dopracować|Uwagi na stronie dyskusji}}
{{Dopracować|Uwagi na stronie dyskusji}}
'''Stylizacja''' – przejaw [[intertekstualność|intertekstualności]], celowe naśladowanie w wypowiedzi będącej realizacją danego [[styl (językoznawstwo)|styl]]u wybranych cech stylu innego, wyraźnie odcinającego się, dającego rozpoznać jako cudzy i zewnętrzny. Styl ten jest tzw. ''wzorcem stylizacyjnym''. Budowa utworu stylizowanego jest dwugłosowa. Występują w nim liczne napięcia pomiędzy cechami wzorca a cechami charakteryzującymi styl autora. Stylizacja pozwala na uwypuklenie pewnych właściwości wzorca, do którego się odwołuje oraz zdystansowanie się do niego. W ten sposób dzieło uzyskuje nowy kontekst i ulega reinterpretacji. Pewne składniki dzieła służą identyfikacji wzorca i jego ewokowaniu, inne odróżnieniu od niego, zdystansowaniu i budowie macierzystego stylu wypowiedzi. Utwór literacki może nawiązywać do kilku wzorców literackich jednocześnie. Najwyraźniej odznacza się stylizacja w języku dzieła literackiego. Może obejmować takie warstwy jak leksyka i brzmienie ([[stylizacja brzmieniowa]]).
'''Stylizacja''' – przejaw [[intertekstualność|intertekstualności]], celowe naśladowanie w wypowiedzi będącej realizacją danego [[styl (językoznawstwo)|stylu]] wybranych cech stylu innego, wyraźnie odcinającego się, dającego rozpoznać jako cudzy i zewnętrzny. Styl ten jest tzw. ''wzorcem stylizacyjnym''. Budowa utworu stylizowanego jest dwugłosowa. Występują w nim liczne napięcia pomiędzy cechami wzorca a cechami charakteryzującymi styl autora. Stylizacja pozwala na uwypuklenie pewnych właściwości wzorca, do którego się odwołuje oraz zdystansowanie się do niego. W ten sposób dzieło uzyskuje nowy kontekst i ulega reinterpretacji. Pewne składniki dzieła służą identyfikacji wzorca i jego ewokowaniu, inne odróżnieniu od niego, zdystansowaniu i budowie macierzystego stylu wypowiedzi. Utwór literacki może nawiązywać do kilku wzorców literackich jednocześnie. Najwyraźniej odznacza się stylizacja w języku dzieła literackiego. Może obejmować takie warstwy jak leksyka i brzmienie ([[stylizacja brzmieniowa]]).


== Wzorce stylizacyjne ==
== Wzorce stylizacyjne ==
Linia 7: Linia 7:
* styl charakterystyczny dla danego kręgu kulturowego,
* styl charakterystyczny dla danego kręgu kulturowego,
* style różnych warstw społecznych,
* style różnych warstw społecznych,
* styl indywidualny pisarza, konkretnego utworu ([[pastisz]]).
* styl indywidualny pisarza, konkretnego utworu ([[Pastisz (stylistyka)|pastisz]]).


== Rodzaje stylizacji ==
== Rodzaje stylizacji ==

Wersja z 12:12, 12 wrz 2011

Stylizacja – przejaw intertekstualności, celowe naśladowanie w wypowiedzi będącej realizacją danego stylu wybranych cech stylu innego, wyraźnie odcinającego się, dającego rozpoznać jako cudzy i zewnętrzny. Styl ten jest tzw. wzorcem stylizacyjnym. Budowa utworu stylizowanego jest dwugłosowa. Występują w nim liczne napięcia pomiędzy cechami wzorca a cechami charakteryzującymi styl autora. Stylizacja pozwala na uwypuklenie pewnych właściwości wzorca, do którego się odwołuje oraz zdystansowanie się do niego. W ten sposób dzieło uzyskuje nowy kontekst i ulega reinterpretacji. Pewne składniki dzieła służą identyfikacji wzorca i jego ewokowaniu, inne odróżnieniu od niego, zdystansowaniu i budowie macierzystego stylu wypowiedzi. Utwór literacki może nawiązywać do kilku wzorców literackich jednocześnie. Najwyraźniej odznacza się stylizacja w języku dzieła literackiego. Może obejmować takie warstwy jak leksyka i brzmienie (stylizacja brzmieniowa).

Wzorce stylizacyjne

Wzorcami stylizacyjnymi w utworach literackich mogą być:

  • style historyczne,
  • styl charakterystyczny dla danego kręgu kulturowego,
  • style różnych warstw społecznych,
  • styl indywidualny pisarza, konkretnego utworu (pastisz).

Rodzaje stylizacji

Rodzaje stylizacji:

  1. ze względu na stosunek obejmowanego tekstu
    • stylizacja całościowa – stylizowany jest cały tekst literacki,
    • stylizacja fragmentaryczna – stylizowany jest tylko fragment wypowiedzi,
  2. ze względu na cel artystyczny
    • stylizacja informacyjna – wzmocnienie komunikacyjności i wiarygodności tekstu,
    • stylizacja manierystyczna – wywołująca wrażenie nienaturalności, manieryczności,
  3. ze względu na dobór leksemów,
    • archaizacja – w tekst wplecione są elementy charakterystyczne dla języka minionych epok,
    • dialektyzacja – wprowadzenie elementów języka charakterystycznych dla danej gwary,
    • kolokwializacja – kształtowanie języka wypowiedzi na styl potoczny.

Funkcje stylizacji

Funkcje stylizacji:

  • ocena stylu (wzorca stylizacyjnego),
  • ośmieszenie, negacja stylu (parodia).

Różne ujęcia stylizacji

Aleksander Bereza twierdzi, że stylizacja jest to nadanie utworowi literackiemu pewnych cech zewnętrznych, które można rozpoznać jako odrębne od cech stylu autora. W ten sposób elementy spoza dzieła przeciwstawiają się tym, które są właściwe dla niego[1]. Roman Matuszewski, Sławomir Mrożek,Kazmierz Wyka postrzegają stylizację, jako zabieg artystyczny. Nie przeciwstawiali się dychotomicznemu pojmowaniu jej, stylizacja według nich to elementy wprowadzone do utworu i stojące w opozycji do tego co właściwe dziełu[2] Aleksander Wilkoń dokonuje innego podziału stylizacji. Wyraźnie rozgranicza stylizację językową od literackiej.

Zobacz też

  1. A. Bereza, Problemy stylizacji w satyrze', Warszawa – Kraków – Wrocław 1966.
  2. Por.R. Matuszewski,Perspektywa wyobraźni, [w:] R. Matuszewski, Literatura na przełomie, Warszawa 1951. S. Mrożek, Jak napisać opowiadanie pozornie interesujące, "Przegląd Kulturalny", 1962.