Bal w Operze (poemat): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 48: | Linia 48: | ||
[[Kategoria:Polskie utwory poetyckie]] |
[[Kategoria:Polskie utwory poetyckie]] |
||
[[Kategoria:Twórczość Juliana Tuwima]] |
[[Kategoria:Twórczość Juliana Tuwima]] |
||
[[Kategoria:Utwory literackie z |
[[Kategoria:Utwory literackie z 1958]] |
Wersja z 09:24, 4 paź 2011
Autor | |
---|---|
Typ utworu | |
Wydanie oryginalne | |
Język |
{{{język}}} |
Bal w Operze – katastroficzny poemat Juliana Tuwima, przez wielu krytyków oceniany jako arcydzieło XX-wiecznej literatury polskiej oraz najwybitniejsze ówczesne dzieło satyryczne[2][1]; napisany w 1936, w całości wydany dopiero w 1982.
Sednem powstania poematu był ostry sprzeciw Tuwima wobec rodzącego się w latach 20. faszyzmu i sanacji, a według Czesława Miłosza także obrzydzenie – zaobserwowanym przez Tuwima – zezwierzęceniem współczesnego mu świata, pogoń władzy za "pieniądzem, seksem i obżarstwem"[2]. Dzieło wywołało w swoim czasie kontrowersje w związku z postawieniem obok siebie treści religijnych, czerpanych z Apokalipsy świętego Jana, oraz licznych wulgaryzmów, scen wyuzdania czy moralnego zepsucia. Miłosz sugeruje, iż w ten sposób poeta pragnął stworzyć nowoczesną odmianę prowokacyjnych zawołań pierwszych chrześcijan do opuszczenia marności tego świata[2]. Szczególnie podkreślanym walorem utworu jest warstwa językowa i kompozycyjna; obok fragmentów realistycznych występują zupełnie fantastyczne, często zaś od tonu błazenady i żartu słownego autor przechodzi do ekspozycji przemocy i destrukcji.
Do dziś interpretatorzy Balu w Operze dzielą się na tych, którzy widzą w nim tuwimowską diagnozę kataklizmu jedynie pewnej formacji polityczno-społecznej, a tych, którzy dopatrują się w nim wizji religijnej ostatecznego upadku świata i człowieka, swoistą "modlitwę do Boga o niesitnienie"[2].
Treść
Poemat składa się ze wstępu, który stanowi cytat z Apokalipsy świętego Jana [Ap 18, 4-5] oraz jedenastu rozdziałów, połączonych w dość luźny związek przyczynowo skutkowy i zarys fabuły. Świat przedstawiony rozłożony jest na trzy plany: tytułowy bal, wioskę oraz miasto. Obok scen realistycznych, widocznych zwłaszcza we fragmentach z życia codziennego XX-wiecznej Polski, występują sceny fantastyczne, mityczne wręcz.
Styl i forma poetycka
U Tuwima sprawa przedstawiała się prościej. Wystąpił on tu jako najwybitniejszy przedstawiciel wzmagającej się w tych latach satyry politycznej (...). Bal w Operze to bardzo ostry – i znakomity, pełen językowej wynalazczości i maestrii, choć miejscami dość wulgarny, pamflet na sanację i na kapitalizm, pamflet ujęty w karytakuralno-groteskową hiperbolę o katastroficznym wymiarze.[1]
Dzieło uznaje się powszechnie za punkt kulminacyjny twórczości Tuwima, który później miał nie pisać już utworów tak wybitnych (choć jest to opinia, a niekoniecznie fakt). Doceniono, iż poeta nie oparł satyry na dydaktycznym pouczeniu, ale na takich środkach jak: inwektywa, wyrazistość przekazu, groteskowy opis, absurd. Inną zaletą utworu jest warstwa leksykalna, w której pojawiają się słowa egzotyczne (egzotyzmy), wulgaryzmy, potocyzmy czy makaronizmy.
Ta właśnie sytuacja: proroctwa typu starotestamentowego, nie – kasandrycznego, odróżnia Bal w Operze od większości innych utworów katastroficznych.[3]
Wymowa dzieła
Interpretacja Balu w Operze nie jest zgodna wśród ważniejszych krytyków. Rozbieżności dotyczą przede wszystkim wątku głównego dzieła, tytułowego balu, który dzieli badaczy na tych, którzy widzą go w świetle politycznym a tych, którzy upatrują w nim wątków religijnych i metafizycznych. Podczas gdy jedni widzą w katastrofizmie Tuwima zapowiedź kataklizmu jedynie pewnej formacji polityczno-społecznej[1], inni dopatrują się w nim widocznej wizji zagłady całej ludzkości, wręcz "modlitwy o nieistnienie"[2].
- ↑ a b c d e Poezja "pierwszego wyrazu". W: Jerzy Kwiatkowski: Dwudziestolecie międzywojenne. Warszawa: PWN, 2001, s. 176. ISBN 83-01-13007-5.
- ↑ a b c d e Cz. Miłosz, "Bal w Operze". Apokalipsa według Juliana Tuwima
- ↑ Poezja "pierwszego wyrazu". W: Jerzy Kwiatkowski: Dwudziestolecie międzywojenne. Warszawa: PWN, 2001, s. 177. ISBN 83-01-13007-5.