Plotyna

Wizerunek Plotyny (awers) i Fides (rewers) na rzymskiej monecie.

Pompeja Plotyna, Pompeia Plotina lub Pompeia Plotina Claudia Phoebe Piso (ur. przed 70, zm. 122/123) – cesarzowa Rzymu i jedyna żona cesarza Trajana, córka Lucjusza Pompejusza i Plotii.

Plotyna przyszła na świat za panowania Nerona (54–68), najprawdopodobniej w miejscowości Nemausus w Galii (ob. Nîmes, Francja). Została żoną Trajana jeszcze zanim ten został cesarzem, a więc przed 98. W 100 otrzymała od niego tytuł augusty, ale przyjęła go dopiero w 105. Monety z jej wizerunkiem i napisem Plotina Augusta wybijano od 112.

Ze względu na swoją skromność, przystępny sposób bycia i naturalną życzliwość, a także fakt, że nigdy nie stała się przedmiotem plotek, czy oskarżeń o niemoralne zachowanie, cieszyła się wielkim szacunkiem i sympatią Rzymian. W mowie pochwalnej na cześć Trajana, Pliniusz Młodszy mówił o niej:

Żona jest twą ozdobą i chwałą. Cóż od niej bardziej czystego, cóż starożytniejszego rodem i obyczajem? Gdyby kapłan najwyższy miał wybierać sobie żoną, wybrałby albo tę, albo jej podobną – lecz gdzież znalazłby podobną?

{{Cytat}} Brakujące pola: treść. Przestarzałe pola: 1.

Interesowała się filozofią, co nie było częste u kobiety o takiej pozycji i w tamtych czasach. Szczególną sympatią darzyła epikureizm, nurt raczej niepopularny i negatywnie odbierany przez Rzymian. Wspierała również szkołę epikurejską w Atenach. Przypisuje się jej pewien wpływ na politykę Trajana, głównie w jej aspekcie społecznym – złagodzenie ucisku fiskalnego, rozwój szkolnictwa i upowszechnianie tolerancji (m.in. wobec Żydów).

Jej małżeństwo z Trajanem uchodziło za wzorcowe. Pozostało jednak bezdzietne, być może ze względu na homoseksualizm cesarza. Pozostawała w przyjaznych stosunkach z siostrą męża, Ulpią Marcjaną. To prawdopodobnie za jej namową w 117 Trajan na łożu śmierci oficjalnie adoptował i wskazał na swojego następcę Hadriana.

Plotyna zmarła w Rzymie, w 122 lub 123. Hadrian pozostał wdzięczny i pełen uznania wobec cesarzowej-wdowy, a zarazem swojej adopcyjnej matki. Przez 9 dni zachowywał ścisłą żałobę i skomponował hymny na jej cześć, a także zlecił budowę świątyni w Rzymie i bazyliki z białego marmuru w Nemausus (stąd przypuszczenia o tym, że było to miasto rodzinne Plotyny). Budowla nosiła imię zmarłej.

Prochy Plotyny zostały najprawdopodobniej pochowane przy prochach męża, pod Kolumną Trajana. Senat zaliczył ją w poczet bogów.

Zobacz też

• Dynastia Antoninów

Bibliografia

• A. Krawczuk, Poczet cesarzowych Rzymu, Warszawa 2006