Franz Boas

Franz Boas

Franz Boas (ur. 9 lipca 1858 w Minden, zm. 21 grudnia 1942 w Nowym Jorku, Stany Zjednoczone) - amerykański antropolog i językoznawca niemieckiego pochodzenia, twórca historyzmu Boasowskiego.

Profesor antropologii na uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. Z wykształcenia fizyk i geograf. Specjalista w dziedzinie kultury i języków Indian Ameryki Północnej. Jego badania stały się inspiracją dla późniejszych badań strukturalistów amerykańskich w językoznawstwie (hipoteza Sapira-Whorfa o determinującej roli języka w postrzeganiu rzeczywistości). Boas był zwolennikiem poglądu, że badanie kultury jest niemożliwe bez uwzględnienia kontekstów historycznych.

To, co różniło go od ewolucjonistów, to fakt, że ewolucję uważał za pewien zbiór dynamicznych, następujących po sobie zmian, który dokonywał się w obrębie danej kultury, nie zaś, jak twierdzili Morgan czy Tylor, w obrębie całego globu i wszystkich kultur na nim się znajdujących.

Jako pierwszy zaczął mówić o kulturach, a nie o jednej kulturze. Jest więc twórcą relatywizmu w antropologii. Do antropologii wprowadził badania historyczne - z historii wywodził obecny kształt kultur. Interesował go konkret i uważał, że jedyną metodą sprawdzania słuszności danej teorii są badania empiryczne. Uważał, że wszystkie ludy ewoluowały w tym samym kierunku, choć odmiennymi drogami, a różnice kulturowe muszą mieć uzasadnienie w uniwersalnych prawach przyrody.

Napisał między innymi: Handbook of American Indian Languages (Waszyngton 1911).

Do jego uczniów zalicza się Alfreda Kroebera, Ruth Benedict, Edwarda Sapira i Margaret Mead.

Tłumaczenia tekstów na język polski

• Cele badań antropologicznych [w:] Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, redakcja naukowa: Ewa Nowicka, Małgorzata Głowacka-Grajper, Warszawa 2007, Wyd Naukowe PWN, ISBN 978-83-01-15128-7
• Ograniczenia antropologicznej metody porównawczej [w:] ibidem
• Ewolucja czy dyfuzja? [w:] ibidem
• Umysł człowieka pierwotnego, Nomos, Kraków 2010.

Zobacz też

• antropologia kulturowa
• etnolingwistyka
• języki autochtoniczne Ameryk