Gąsienicowe Stawy

Stawy Gąsienicowe

Czarny Staw

Długi Staw

Zielony Staw i Kotlinowy Stawek

Zadni Staw w ścianie Kościelca

Kurtkowiec i Czerwone Stawki

Gąsienicowe Stawy – grupa jezior (w Tatrach nazywane są one stawami) w Dolinie Gąsienicowej. Jest to najliczniejsza w całych polskich Tatrach grupa stawów w jednej dolinie. W dotychczasowej literaturze turystycznej podawana jest przeważnie liczba 22 stawów. Jednak dane te, zarówno liczba stawów, jak i ich dane metryczne, bazujące jeszcze na przedwojennych pomiarach, nie zgadzają się ze stanem obecnym. Według nowszych danych z obserwacji satelitarnych niektóre z tych stawów już wyschły, inne zmniejszyły swoją powierzchnię.

1. W części zachodniej, w Zielonej Dolinie Gąsienicowej znajdują się:

• Zielony Staw Gąsienicowy (3,764 ha)
• Długi Staw Gąsienicowy (1,564 ha)
• Kurtkowiec (1,536 ha z wyspą)
• Dwoisty Staw Gąsienicowy (dwa stawy: 1,355 i 0,880 ha)
• Zadni Staw Gąsienicowy (0,515 ha)
• Litworowy Staw Gąsienicowy (0,407 ha)
• Czerwone Stawki Gąsienicowe (dwa stawy: 0,196 i 0,138 ha)
• Mokra Jama (0,048 ha)
• Kotlinowy Stawek (0,021 ha)
• Dwoiśniaczek (cztery stawy: 0,019, 0,014, 0,007 i 0,002 ha)
• Troiśniak (trzy stawy: 0,017 i 0,003 ha, trzeci zanikający)
• Dwoiśniak (0,007 ha, dwa stawy, drugi staw wyschnięty)
• Jedyniak (0,006 ha)
• Samotniak (wyschnięty)

2. W części wschodniej, w Czarnej Dolinie Gąsienicowej znajdują się tylko 2 stawy:

• Czarny Staw Gąsienicowy (17,94 ha)
• Zmarzły Staw Gąsienicowy (0,28 ha)

Dane metryczne stawu Mokra Jama nie są podawane w turystycznej literaturze, pomijany jest on też w wykazach stawów, warto jednak go wymienić, gdyż znany jest dobrze turystom, występuje tuż przy bardzo ruchliwym szlaku turystycznym i w porównaniu z kilkoma innymi opisywanymi jest dość znaczny. Oprócz tych wymienionych stawów w Dolinie Gąsienicowej istnieją jeszcze okresowe, nieduże oczka wodne.

Najgłębszym z Gąsienicowych Stawów jest Czarny Staw Gąsienicowy (51 m – trzeci co do głębokości staw Tatr). On też jest największy pod względem powierzchni. Najwyżej położony jest Zadni Staw Gąsienicowy (1852 m n.p.m.), najniżej – Mokra Jama. Najmniejsze są Jedyniak i Dwoiśniak. Wyschnął już Samotniak i jeden z Dwoiśniaków, zanika jeden z Troiśniaków. Wszystkie nazwy stawów są ludowego pochodzenia (z wyjątkiem nazwy stawu Samotniak). Zbiorowe określenie Gąsienicowe Stawy pochodzi od Doliny Gąsienicowej, ta zaś nazwa od Gąsieniców – nazwiska pierwszych jej właścicieli. W ludowym nazewnictwie używano nazwy Stawy.

Stawy te są pochodzenia polodowcowego, w większości wypełniają cyrki lodowcowe. Niektóre, jak np. Dwoisty Staw, wypełniają zagłębienia pomiędzy zwałami głazów i piargów. Kotlinowy Stawek wypełnia zagłębienie po tzw. martwych bryłach lodu. Stan wody na stawach jest na ogół dość wyrównany. Najwyższe stany przypadają w okresie wiosennych roztopów, najmniejsze w jesieni i w zimie. Poziom wody w stawach podnosi się też po dużych opadach deszczu (przeważnie z jednodniowym opóźnieniem). Niektóre ze stawów dają początek potokom; z Czarnego Stawu wypływa Czarny Potok, z Zielonego Stawu Sucha Woda.

Naturalnie w stawach tych nie występowały ryby. Wiele z nich zostało jednak w latach 50. i 60. XX wieku sztucznie zarybionych poprzez wpuszczenie do nich pstrągów. Było to nieprzemyślane działanie, o skutkach szkodliwych dla fauny tych stawów. W zimnych oligotroficznych jeziorach tatrzańskich fauna drobnych zwierząt mogących stanowić pokarm dla ryb jest bardzo uboga. Pstrągi te w niektórych stawach wyginęły zupełnie, w innych nieliczne wegetują, wyjadając drobne bezkręgowce. Największą szkodę spowodowało zarybienie Dwoistego Stawu. Występował w nim będący polodowcowym reliktem skorupiak skrzelopływka bagienna i było to jedyne stanowisko tego gatunku w całej Polsce. Najprawdopodobniej właśnie zarybienie było przyczyną jego wyginięcia; w niewielkim stawku pstrągi wyniszczyły go zupełnie, same zaś w zimie wyginęły – zarybiający nie wzięli pod uwagę, że w zimie staw ten traci wodę pod lodem. TPN nie wyklucza w przyszłości restytucji skrzelopłewki przy pomocy osobników z Wyżniego Małego Stawku Furkotnego.

Bibliografia

1. Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka Encyklopedia Tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.brak strony w książce
2. Magdalena i Tomasz Zwijacz Kozica. Tatrzańskie pojezierze. „Tatry”. Nr 2 (24), Wiosna 2008, s. s. 70-71, 2008. Zakopane: Tatrzański Park Narodowy. ISSN 0867-4531. 
3. Władysław Szafer: Tatrzański Park Narodowy. Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.brak strony w książce
4. Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2003. ISBN 83-915859-1-3.brak strony w książce