Kalendarium historii nauki: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 18:31, 19 sty 2012

Odkrycie naukowe – opisana i wiarygodnie dowiedziona eksperymentalnie obserwacja zjawiska fizycznego występującego w naturze, które dotąd nie było jeszcze zauważone. Odkryciem jest więc np. wyodrębnienie nowego związku chemicznego występującego w naturze, znalezienie i opisanie nieznanej dotąd rośliny, czy też zaobserwowanie nowego rodzaju promieniowania lub wreszcie zależności między dwiema wielkościami, które dotąd uważano za niezależne od siebie.

Do odkryć naukowych zaliczają się również odkrycia geograficzne, odkrycia archeologiczne i odkrycia paleoantropologiczne.

Odkrycie jest często mylone z wynalazkiem, który jest nowym rozwiązaniem technicznym nie występującym w naturze takim jak np. żarówka lub tworzywo sztuczne.

Odkrycie może być zarówno przypadkowe – dokonane przy okazji prowadzenia badań skierowanych w zupełnie inną niż odkrycie stronę (np. w ten sposób odkryto promienie X) lub celowe – kiedy sukcesem kończy się program badawczy skierowany od razu na konkretny cel (np. odkrycie pełnej struktury ludzkiego genomu).

Historia odkryć naukowych

Tabulae Rudolphinae : quibus astronomicae Johannes Kepler, 1571-1630

Geocentryczny układ Wszechświata wg Klaudiusza Ptolemeusza

P.N.E.

ok. 5000 p.n.e. – pierwsze obserwacje astronomiczne – Mezopotamia i Egipt
ok. 3000 p.n.e. – arytmetyka i geometria – Mezopotamia
ok. 2000 p.n.e. – opis gwiazdozbiorów – Babilonia
- Podział roku na 365 dni Egipt
XIV w. p.n.e. – Farmacja – Egipt
VI w. p.n.e. – Twierdzenie matematyczne – Tales z Miletu
V-IV p.n.e. – medycyna – Hipokrates
325 p.n.e. – geometria aksjomatyczna – Euklides
IV/III p.n.e. – botanika – Teofrast
384-322? p.n.e. – prostoliniowe rozchodzenie się światła Euklides
- spadanie to ruch przyspieszony Arystoteles
III w. p.n.e. – heliocentryzm – Arystarch z Samos
- Odkrycia Archimedesa
260 p.n.e. – obliczenie obwodu Ziemi Eratostenes
ok. 1 – załamanie światła Kleomenes
ok. 100 – maszyny proste Heron z Aleksandrii
200 – geocentryczny układ budowy świata – Ptolemeusz – Aleksandria

1-1000

1100

1054 – supernowa – Chiny

1200

1220 – zasada równowagi dźwigni – Jordanus
1250 – zjawisko magnetyzmu, własności magnesu – de Maricourt

1300

1325-1382 – związek między drogą, prędkością a przyspieszeniem – Oresmius

1500

1526 – Paracelsus: teoria chorób
1543 – Mikołaj Kopernik: Teoria heliocentryczna
1543 – Vesalius: anatomia człowieka
1552 – Miguel Servet: cyrkulacja płucna

1600

1604 – Galileo Galilei: prawo swobodnego spadku; dowiódł, że arystotelesowska hipoteza, że ciała cięższe ciała spadają szybciej jest nieprawdziwa
1607 – Galileusz konstruuje termoskop. Urządzenie to nie tylko mierzy temperaturę, ale powoduje zmianę w sposobie myślenia. Do tego momentu uważano ciepło i zimno za Arystotelesowskie elementy (płomień, woda, powietrze, i ziemia) (w 1714 fizyk niemiecki Daniel Fahrenheit skonstruował termometr rtęciowy).
1609 – Johannes Kepler: pierwsze dwie zasady Keplera
1610 – Galileo Galilei: Sidereus Nuncius: obserwacje
1614 – John Napier: użycie logarytmu w obliczeniach
1628 – William Harvey: cyrkulacja krwi (krążenie krwi)
1637 – René Descartes: dzieło o metodzie naukowej
1643 – Evangelista Torricelli, asystent Galileusza, buduje pierwszy barometr. Zmiany słupa rtęci obserwowane w urządzeniu Toricelliego pokazują po raz pierwszy, że ciśnienie atmosferyczne zmienia się w czasie.
1644 – René Descartes: geometria analityczna
1648 – Blaise Pascal odkrywa, że ciśnienie atmosferyczne spada z wysokością i twierdzi, że ponad atmosferą musi być próżnia.

1650

1662 – Robert Boyle: prawo gazów doskonałych
1665 – Philosophical Transactions of the Royal Society pierwsze recenzowane czasopismo naukowe
1666 – Newton: prawo powszechnego ciążenia; wszystkie obiekty oddziaływają na siebie grawitacyjnie
1666 – Gottfried Leibniz: rachunek różniczkowy
1672 – Regnier de Graaf odkrył w jajnikach kobiet i samic wielu ssaków kuliste twory obecnie zwane pęcherzykami Graafa
1675 – Leibniz, Newton: rachunek różniczkowy
1676 – Ole Rømer: pierwsze pomiary prędkości światła
1687 – Newton: zasady ruchu Newtona

1873 – James Clerk Maxwell: teoria elektromagnetyzmu (równania Maxwella)
1873 – Van der Waals: równanie stanu gazu rzeczywistego
1876 – Josiah Willard Gibbs: podstawy termodynamiki chemicznej i przejść fazowych
1877 – Ludwig Boltzmann: statystyczna definicja entropii
1882 – Robert Koch: prątek gruźlicy
1883 – Zygmunt Wróblewski i Karol Olszewski: skroplenie powietrza
1885 – Ludwik Pasteur opracował szczepionkę przeciw wściekliźnie
1888 – Heinrich Rudolf Hertz odkrył przewidziane przez Maxwella fale elektromagnetyczne
1890 - James Alfred Ewing odkrył zjawisko histerezy
1892 - Emil von Behring: surowica przeciwbłonicza

1895 – Wilhelm Röntgen: promieniowanie rentgenowskie (promienie X)
1895 – Hendrik Lorentz: teoria elektronowa
1896 – Zygmunt Freud opracował zasady psychoanalizy
1896 – Henri Becquerel: zjawisko radioaktywności
1897 – Joseph John Thomson: elektron
1898 – Maria Skłodowska-Curie i Piotr Curie: Polon i Rad

1900

Sumio Iijima – odkrywca nanorurek węglowych

1900 – Max Planck: prawo Plancka, promieniowanie ciała doskonale czarnego
1904 – Theodor Boveri: chromosomy
1905 – Albert Einstein: szczególna teoria względności, wyjaśnienie ruchu Browna, i opisanie zjawiska fotoelektrycznego
1906 – Walther Nernst: trzecia zasada termodynamiki
1911 – Heike Kamerlingh Onnes: nadprzewodnictwo
1911 – Ernest Rutherford: budowa atomu
1911 – Kazimierz Funk: witaminy
1912 – Alfred Wegener: dryft kontynentalny
1912 – Max von Laue : dyfrakcja promieniowania rentgenowskiego
1913 – Henry Moseley: zdefiniował liczbę atomową
1913 – Niels Bohr: model Bohra, model atomu
1915 – Albert Einstein: ogólna teoria względności
1918 – Emmy Noether: twierdzenie Noether – zasady zachowania
1918 – Lise Meitner wspólnie z Otto Hahnem odkryła pierwiastek protaktyn.
1920 – Jan Łukasiewicz, Emil L. Post: logika wielowartościowa
1924 – Werner Heisenberg: mechanika kwantowa
1924 – Wolfgang Pauli: zasada Pauliego w mechanice kwantowej
1925 – Erwin Schrödinger: równanie Schrödingera w mechanice kwantowej
1925 – Ida Tacke Noddack: pierwiastek ren
1927 – Werner Heisenberg: zasada nieoznaczoności w mechanice kwantowej
1927 – Georges Lemaître: teoria big bangu powstania wszechświata
1928 – Paul Dirac: równanie Diraca w mechanice kwantowej
1928 – Alexander Fleming: penicylina
1929 – Edwin Hubble: twierdzenie Hubble'a o rozszerzającym się wszechświecie
1930 - Pluton: planeta karłowata. Został odkryty w 1930 roku przez amerykańskiego astronoma Clyde'a Tombaugha
1931 – Harold Clayton Urey: ciężka woda (Nagroda Nobla 1934)
1932 – Carl David Anderson: pozyton, pierwsza antycząstka
1932 – James Chadwick: neutron
1938 – Otto Hahn, F. Strassmann: rozszczepienie jądra atomowego
1938 – Setha Barnesa Nicholsona z Mount Wilson Observatory: Lizytea – księżyc Jowisza
1939 – Marguerite Perey: nowy pierwiastek frans
1943 – Oswald Avery: udowadnia, że DNA jest materiałem genetycznym chromosomu
1947 – William Shockley, John Bardeen and Walter Brattain: tranzystor (ostrzowy)
1948 – Norbert Wiener: podstawy cybernetyki
1948 – Claude Elwood Shannon: teoria informacji

1950

1952 – Marian Danysz, J. Pniewski: hiperjądro
1953 – Crick and Watson: struktura DNA, podstawa biologii molekularnej
1953 – M. Ventris, J. Chadwick odczytanie pisma linearnego B
1957 – J. Bardeen, L. Cooper, J. Schriffer: teoria nadprzewodnictwa
1958 – pasy Van Allena
1961 – Dorothy Mary Crowfoot Hodgkin za pomocą analizy rentgenostrukturalnej jako pierwsza odkryła, że witamina B₁₂ jest związkiem metaloorganicznym gdyż zawiera bezpośrednie wiązanie chemiczne między atomem metalu kobaltu i atomem węgla
1964 – Arno Penzias oraz Robert Woodrow Wilson: doświadczalne potwierdzenie hipotezy Wielkiego Wybuchu
1965 – Richard Feynman: elektrodynamika kwantowa
1965 – Leonard Hayflick: ograniczenie na liczbę podziałów komórki: limit Hayflicka
1967 – Jocelyn Bell Burnell oraz Antony Hewish odkrywają pierwszy pulsar
1974 – R.A. Hulse, J.H. Taylor podwójny pulsar
1984 – Kary Mullis odkrywa Reakcję łańcuchową polimerazy (Polymerase Chain Reaction – PCR), podstawowe odkrycie w biologii molekularnej
1985 – Elizabeth Blackburn i Carol W. Greider są współodpowiedzialne za odkrycie telomerazy (w 2009 roku otrzymali Nagrodę Nobla z dziedziny medycyny)
1985 – Harold Kroto z Uniwersytetu Sussex, Richard Smalley – fulereny; (w 1996 roku otrzymali Nagrodę Nobla z dziedziny chemii)
1986 – nadprzewodnictwo w 30 kelwinach
1991 – Sumio Iijima: nanorurki węglowe
1992 – Aleksander Wolszczan: planety pozasłoneczne
1997 – Ian Wilmut klonuje owcę Dolly

2000

(przełom roku według Science)

2001 - nanoobwody
2002 - małe RNA
2003 - ciemna energia
2004 - Spirit ląduje na Marsie
2005 - genom szympansa, genom wirusa grypy hiszpanki i wpływ pojedynczego genu na powstanie nowych gatunków ryb
2006 - dowód hipotezy Poincarego
2007 - zmienność genomu ludzkiego
2008 - dyferencjacja
2009 - Ardipithecus ramidus
2010 - maszyna kwantowa
2011 - próba kliniczna HPTN 052

Zobacz też

@@ Linia 87: / Linia 87: @@
 * [[1766]] – [[Henry Cavendish]]: [[wodór]]
 * [[1771]] – [[Karl Scheele]]: [[tlen]]
+* [[1785]] – [[William Herschel]]: [[Mgławica Stożek]]
 * [[1787]] – [[Jacques Alexandre Charles|Jacques Charles]]: [[prawo Charles'a]] prawo gazów doskonałych
 * [[1789]] – [[Antoine Lavoisier]]: zasada zachowania masy