Jerzy Krzysztoń (pisarz)

Nagrobek Jerzego Krzysztonia na Cmentarzu Powązkowskim, Warszawa, 30 lipca 2006 r.

Jerzy Krzysztoń (ur. 23 marca 1931 - zm. 16 maja 1982), polski prozaik, dramaturg, reportażysta i tłumacz.

Biografia

Urodził się 23 marca 1931 w Lublinie. Dzieciństwo i wczesne lata szkolne spędził w Grodnie. W 1940 wraz z matką i bratem został wywieziony do Kazachstanu, gdzie uczęszczał do szkoły rosyjskiej. W 1942 wraz z armią Andersa został ewakuowany do Iranu. W latach 1944-1947 przebywał w Indiach, a następnie w Ugandzie, gdzie uczył się w polskiej szkole i działał w harcerstwie. W lipcu 1948 wraz z rodziną powrócił do Polski - do Lublina. Tu w 1949 uzyskał maturę w liceum ogólnokształcącym im. S. Staszica i rozpoczął studia na KUL w zakresie filologii polskiej i angielskiej, które to ukończył uzyskawszy dyplom magistra filologii angielskiej w dniu 23 września 1954 r. W 1952 przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował w Stowarzyszeniu Pax, w redakcjach Dziś i jutro oraz tygodniku Kierunki. Kontynuował studia i w 1953 ukończył polonistykę, a w 1955 filologię angielską. W 1956 zmienił pracę i został kierownikiem Redakcji Słuchowisk Polskiego Radia.

Debiutował w 1949 opowiadaniem Wspomnienia indyjskie, które weszło później w skład książki Opowiadania indyjskie (1953), poświęconej przeżyciom cywilnej ludności polskiej, która wyszła z ZSRR wraz z armią Andersa. Później napisał szereg opowiadań i powieści. Cenne są jego reportaże z pobytu w USA Skok do Eldorado (1967). W swej twórczości posługiwał się zróżnicowanymi formami literackimi, np. czarnym humorem, groteską i symbolizmem. Był też autorem licznych słuchowisk radiowych oraz tłumaczem powieści i opowiadań z języka angielskiego (m.in. Miasteczko Winesburg Sherwooda Andersona, Jeździec na niebie i inne opowiadania Ambrose'a Bierce'a).

W 1953 otrzymał nagrodę literacką młodych im. W. Pietrzaka, a wśród licznych nagród i wyróżnień za twórczość słuchowiskową - nagrodę Ministra Obrony Narodowej za cykl słuchowisk Polacy na frontach II wojny światowej. Odznaczony został m.in. Złotym Krzyżem Zasługi w 1974 oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski - w 1982.

W ostatnich latach życia, w których napisał Obłęd, chorował i okresowo przebywał w szpitalu psychiatrycznym. Powieść ta, osnuta na motywie anonimowej choroby psychicznej, przepełniona jest gorzką refleksją o współczesnym świecie.

Zmarł 16 maja 1982 w Warszawie śmiercią samobójczą.

Twórczość

Opowiadania

• Wspomnienia indyjskie (1949)
• Opowiadania indyjskie (1953)
• Sekret i inne opowiadania (1956)
• Sandżu i Paweł (1959)
• Złote Gody (1965)
• Panna radosna (1969)
• Cyrograf dojrzałości (1975)

Powieści

• Kamienne niebo (1958)
• Wielbłąd na stepie (1978)
• Obłęd (1980)
• Krzyż południa (1983) (wydana pośmiertnie)

Inne

• Cykl reportaży z pobytu w USA Skok do Eldorado (1967)
• Słuchowiska radiowe:
  • Rodzina pechowców (1958)
  • Ten nieznajomy (1965)
  • Chłopcy spod Verdun
  • Sakramencka ulewa (1973)