Hematyt

{{{nazwa}}}

[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt={{{alt grafiki}}}|{{{opis grafiki}}}]] {{{opis grafiki}}}
Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	{{{inne nazwy}}}
Skład chemiczny	{{{skład chemiczny}}}
Twardość w skali Mohsa	{{{twardość w skali Mohsa}}}
Przełam	{{{przełam}}}
Łupliwość	{{{łupliwość}}}
Pokrój kryształu	{{{pokrój kryształu}}}
Układ krystalograficzny	{{{układ krystalograficzny}}}
Topliwość	{{{topliwość}}}
Właściwości mechaniczne	{{{właściwości mechaniczne}}}
Gęstość minerału	{{{gęstość minerału}}}
Właściwości optyczne
Barwa	{{{barwa}}}
Rysa	{{{rysa}}}
Połysk	{{{połysk}}}
Współczynnik załamania	{{{współczynnik załamania}}}
Inne	{{{inne własności optyczne}}}
Dodatkowe dane
Postacie alotropowe	{{{postacie alotropowe}}}
Szczególne własności	{{{szczególne własności}}}
Klasyfikacja Strunza	{{{klasyfikacja Strunza}}}

{{Minerał infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | grafika = | przełam = | commons = | skład chemiczny = | rysa = | współczynnik załamania = | połysk = | topliwość = | łupliwość = | gęstość minerału = | układ krystalograficzny = | szczególne własności = | opis grafiki = | barwa = | pokrój kryształu = | alt grafiki = | twardość w skali Mohsa = | nazwa = | inne nazwy = | postacie alotropowe = | właściwości mechaniczne = | klasyfikacja Strunza = | wikisłownik = | inne własności optyczne = Nieznane pola: "pusty wiersz", "Przełam", "Skład chemiczny", "grafika6_opis", "Współczynnik załamania", "grafika5", "grafika5_opis", "Topliwość", "Łupliwość", "Nazwa", "Gęstość minerału", "Układ krystalograficzny", "Szczególne własności", "Postacie alotropowe", "grafika6", "Pokrój kryształu", "Połysk", "Rysa", "Barwa", "Inne nazwy", "grafika4", "Właściwości mechaniczne", "grafika4_opis", "Twardość w skali Mohsa" oraz "Inne własności optyczne".

Hematyt -błyszcz żelaza

Figurka niedźwiedzia wykonana z hematytu

Hematyt (gr. haema (haima), krew; haimatites, krwisty; w nawiązaniu do czerwonej barwy tego minerału po jego sproszkowaniu) – pospolity minerał, tlenek żelaza(III).

Właściwości

Tworzy kryształy izometryczne, krótkosłupowe, grubobeczułkowate, tabliczkowe, płytkowe, a niekiedy igiełkowe. Zazwyczaj przyjmuje postać romboedru.

Występuje w skupieniach

• zbitych i skrytokrystalicznych (żelaziak czerwony),
• grubokrystalicznych (błyszcz żelaza – Rio Marina na Elbie Włochy),
• drobnoziarnistych , cienkotabliczkowych (mika żelazna),
• skorupowych i naciekowych (krwawnik),
• groniastych, kulistych i nerkowatych (szklane głowy – Cumbria w Wielkiej Brytanii; do 15 kg),
• rozetowych (róża hematytowa – Minas Gerais Brazylia ; średnica do 15 cm i Szwajcaria – do 7 cm), oraz
• proszkowych, ziemistych i pylastych (śmietana hematytowa).
• Niekiedy tworzy pseudomorfozy po magnetycie (martyt).

Jest kruchy, nieprzezroczysty. Czasami zawiera domieszki glinu – hematyt glinowy, alumohematyt; oraz manganu.

Występowanie

Jest rozpowszechniony we wszystkich głównych typach skał, w których tworzy większe nagromadzenia lub jako minerał poboczny barwi je na różowo lub czerwono. Występuje jako spoiwo w niektórych skałach osadowych, okruchowych. Towarzyszy magnetytowi i pirytowi.

Miejsca występowania: USA – okolice J.Górnego, Tennessee; Kanada – Quebec; Meksyk, Wenezuela, Brazylia, Liberia, Indie, Ukraina – Krzywy Róg, Kazachstan, Australia, Francja – kryształy do 10 cm, Niemcy, Szwecja, Japonia – kryształy do 6 cm..

W Polsce – na terenie Rezerwatu Archeologicznego Rydno (województwo świętokrzyskie, pomiędzy Starachowicami a Skarżyskiem-Kamienną) – co ciekawe był tu eksploatowany już od schyłkowego paleolitu, w okolicach Nowej Słupi (Góry Świętokrzyskie), w Tatrach, w Kotlinie Kłodzkiej, Rudawach Janowickich - m.in. hałdy d. kopalni "Victoria" w Ogorzelcu, Górach Kaczawskich, spotykany jest na Kujawach.

Występuje także na Marsie.

Zastosowanie

Główna ruda żelaza (70% Fe) – nie jest najbardziej bogatą, ale jest bardzo powszechną rudą żelaza. Bywa używany jako naturalny pigment do wyrobu czerwonej farby (czerwona ochra). Ma duże znaczenie kolekcjonerskie. Wykorzystywany jako kamień ozdobny i jubilerski. Używany do wyrobu drobnej galanterii artystycznej i żałobnej.

Bibliografia

• Atlas mineralogii –G.G.Gormaz , J.J.Casanovas – „Wiedza i życie” 1992
• W.Heflik, L.Natkaniec – Nowak – Minerały Polski – Wyd. „Antykwa” – 1998
• J.Żaba – Ilustrowany słownik skał i minerałów – Videograf II 2003
• W. Schumann – Minerały świata – O. Wyd.”Alma- Press” 2003