Agnieszka wrocławska (1230/1236–po 1277): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 08:59, 16 kwi 2012

Szablon:Propozycja Dobrego Artykułu Agnieszka (ur. zap. między 1230 a 1236, zm. 14 maja po 1277) – księżniczka śląska z dynastii Piastów, ksieni cysterek trzebnickich w okresie od 1269/1272 do 1278.

Córka księcia śląskiego, krakowskiego i wielkopolskiego Henryka II Pobożnego i Anny, córki króla Czech Przemysła Ottokara I.

Życiorys

Data jej urodzenia nie jest znana. Urodziła się zapewne między 1230 a 1236^[1]. Termin początkowy daty jej urodzenia wynika z braku wzmianek o niej w Żywocie św. Jadwigi, w części dotyczącej jej pobytu w klasztorze, zaś końcowy z faktu, że najpóźniej w 1248 została cysterką trzebnicką^[2]. Uznawana jest za młodsze dziecko Henryka II Pobożnego i Anny Przemyślidki, pomimo że w Genealogii św. Jadwigi została wymieniona na drugim miejscu wśród córek księcia śląskiego. Przypuszczalnie była młodsza od sióstr, które zostały wydane za mąż: Gertrudy, Konstancji i Elżbiety. Wśród znanych z imienia dzieci książęcej pary zajmuje umownie ósme miejsce pod względem wieku, między Konradem I a Władysławem^[3]. Nadano jej imię nawiązujące do imion trzech kobiet związanych z piastowską dynastią. Przed nią to miano nosiły: praprababka Agnieszka – żona protoplasty Piastów śląskich Władysława Wygnańca, prababka Agnieszka – matka Jadwigi Śląskiej, a także ciotka Agnieszka – siostra jej ojca^[4].

Na okres wychowania została oddana do trzebnickiego klasztoru cysterek, którego ksienią była wówczas jej ciotka Gertruda. Wpływ na jej wychowanie miała prowadząca świątobliwy żywot babka Jadwiga Śląska, która w trzebnickim klasztorze przebywała do swej śmierci w 1243^[5]. Być może, podobnie jak jej siostra Elżbieta, Agnieszka została zabrana z klasztoru przez brata Bolesława Rogatkę z zamiarem wydania za mąż z pobudek politycznych. Plan małżeński względem niej miał jednak upaść, w związku z czym Agnieszka powróciła do Trzebnicy^[2].

Cysterką trzebnicką została najpóźniej w 1248. W tym bowiem roku jako zakonnica towarzyszyła ciotce Gertrudzie w podróżach do krewnych książąt, u których wyjednywały przywileje i darowizny na rzecz klasztoru. Wstawiennictwo dla zgromadzenia uzyskała również na zjeździe pod Dankowem w 1262 (m.in. także od księżnej Kingi), co poświadcza dokument księcia Bolesława Pobożnego. W 1267 lub 1268^[6] wzięła udział w translacji swej babki Jadwigi Śląskiej. Między 1269 a 1272 została ksienią klasztoru. Jak wynika z uchwały kapituły generalnej z 1278, stało się to wbrew woli Agnieszki, pod groźbą nałożenia na nią kar zakonnych. Nie wiadomo, czy była bezpośrednią następczynią swej ciotki Gertrudy, zmarłej najwcześniej 30 grudnia 1268, czy też – do czego przychyla się literatura – drugą po niej opatką, po Petroneli^[7]. Wbrew cysterskim statutom posiadała osobiste dochody, o czym informuje list papieża Grzegorza X z 2 stycznia 1273, w którym występuje z tytułem ksieni trzebnickiej. W 1278 zrezygnowała z pełnionego urzędu. Jako wnuczka fundatorów klasztoru zastrzegła sobie jednak kontrolę nad jego majątkiem.

Dalsze losy Agnieszki nie są znane. Zmarła prawdopodobnie 14 maja^[8], nie wiadomo jednak, w którym roku. Ze względu na to, że ostatni raz występuje w źródłach pod rokiem 1278, jej śmierć nastąpiła 14 maja po 1277^[9]. Została pochowana w klasztorze w Trzebnicy.

↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131 oraz tabl. I/2; Z. Kozłowska-Budkowa, Agnieszka, [w:] W. Konopczyński (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. I, Kraków 1935, s. 31, przyjęła, że Agnieszka urodziła się ok. 1220/1222; T. Jurek, Agnieszka, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 418, podał jako datę jej narodzin czas po 1230.
↑ ^a ^b K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131.
↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131 oraz tabl. I/2.
↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130.
↑ T. Jurek, Agnieszka, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 418
↑ Kwestia roku wydarzenia jest sporna. Por. Z. Kozłowska-Budkowa, Agnieszka, [w:] W. Konopczyński (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. I, Kraków 1935, s. 31 oraz K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 132–133, przyp. 9.
↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 131–132 i s. 133, przyp. 12.
↑ Data ta została zapisana w nekrologu lubiąskim, w którym oprócz zapisków obituarnych, przekazujących dzień śmierci, znajdują się zapiski komemoracyjne, wspominające zmarłych. Zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 133, przyp. 14.
↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 132; Z. Kozłowska-Budkowa, Agnieszka, [w:] W. Konopczyński (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. I, Kraków 1935, s. 31, oraz T. Jurek, Agnieszka, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 418 podali, że Piastówna zmarła 14 maja po 1278.

Bibliografia

Kozłowska-Budkowa Z., Agnieszka, [w:] W. Konopczyński (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. I, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1935, s. 31.
Jurek T., Agnieszka, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, ISBN 83-08-02829-2, s. 418.
Jasiński K., Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2007, ISBN 978-83-60448-28-1, s. 130–133, tabl. I/2.

[1] K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131 oraz tabl. I/2; Z. Kozłowska-Budkowa, Agnieszka, [w:] W. Konopczyński (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. I, Kraków 1935, s. 31, przyjęła, że Agnieszka urodziła się ok. 1220/1222; T. Jurek, Agnieszka, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 418, podał jako datę jej narodzin czas po 1230.

[Jasiński_s._130-131-2] K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131.

[3] K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131 oraz tabl. I/2.

[4] K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130.

[5] T. Jurek, Agnieszka, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 418

[6] Kwestia roku wydarzenia jest sporna. Por. Z. Kozłowska-Budkowa, Agnieszka, [w:] W. Konopczyński (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. I, Kraków 1935, s. 31 oraz K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 132–133, przyp. 9.

[7] K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 131–132 i s. 133, przyp. 12.

[8] Data ta została zapisana w nekrologu lubiąskim, w którym oprócz zapisków obituarnych, przekazujących dzień śmierci, znajdują się zapiski komemoracyjne, wspominające zmarłych. Zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 133, przyp. 14.

[9] K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 132; Z. Kozłowska-Budkowa, Agnieszka, [w:] W. Konopczyński (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. I, Kraków 1935, s. 31, oraz T. Jurek, Agnieszka, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 418 podali, że Piastówna zmarła 14 maja po 1278.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

@@ Linia 5: / Linia 5: @@
 == Życiorys ==
-Data jej urodzenia nie jest znana. Urodziła się zapewne między 1230 a 1236<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131 oraz tabl. I/2; Z. Kozłowska-Budkowa, ''Agnieszka'', [w:] W. Konopczyński (red.), ''Polski Słownik Biograficzny'', t. I, Kraków 1935, s. 31, przyjęła, że Agnieszka urodziła się ok. 1220/1222; T. Jurek, ''Agnieszka'', [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Kraków 1999, s. 418, podał jako datę jej narodzin czas po 1230.</ref>. Termin początkowy daty jej urodzenia wynika z braku wzmianek o niej w ''Żywocie św. Jadwigi'', w części dotyczącej jej pobytu w klasztorze, zaś końcowy z faktu, że najpóźniej w 1248 została cysterką trzebnicką<ref name="Jasiński s. 130-131">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131.</ref>. Uznawana jest za młodsze dziecko [[Henryk II Pobożny|Henryka II Pobożnego]] i [[Anna Przemyślidka|Anny Przemyślidki]], pomimo że w ''Genealogii św. Jadwigi'' została wymieniona na drugim miejscu wśród córek księcia śląskiego. Przypuszczalnie była młodsza od sióstr, które zostały wydane za mąż: [[Gertruda wrocławska (1218/1220-1244/1247)|Gertrudy]], [[Konstancja wrocławska|Konstancji]] i [[Elżbieta wrocławska|Elżbiety]]. Umownie wśród znanych z imienia dzieci książęcej pary zajmuje ósme miejsce pod względem wieku, między [[Konrad I głogowski|Konradem I]] a [[Władysław wrocławski|Władysławem]]<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131 oraz tabl. I/2.</ref>. Nadano jej imię nawiązujące do imion trzech kobiet związanych z piastowską dynastią. Przed nią to miano nosiły: praprababka [[Agnieszka Babenberg|Agnieszka]] – żona protoplasty Piastów śląskich [[Władysław II Wygnaniec|Władysława Wygnańca]], prababka Agnieszka – matka [[Jadwiga Śląska|Jadwigi Śląskiej]], a także ciotka [[Agnieszka wrocławska (1190/1200-przed 1214)|Agnieszka]] – siostra jej ojca<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130.</ref>.
+Data jej urodzenia nie jest znana. Urodziła się zapewne między 1230 a 1236<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131 oraz tabl. I/2; Z. Kozłowska-Budkowa, ''Agnieszka'', [w:] W. Konopczyński (red.), ''Polski Słownik Biograficzny'', t. I, Kraków 1935, s. 31, przyjęła, że Agnieszka urodziła się ok. 1220/1222; T. Jurek, ''Agnieszka'', [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Kraków 1999, s. 418, podał jako datę jej narodzin czas po 1230.</ref>. Termin początkowy daty jej urodzenia wynika z braku wzmianek o niej w ''Żywocie św. Jadwigi'', w części dotyczącej jej pobytu w klasztorze, zaś końcowy z faktu, że najpóźniej w 1248 została cysterką trzebnicką<ref name="Jasiński s. 130-131">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131.</ref>. Uznawana jest za młodsze dziecko [[Henryk II Pobożny|Henryka II Pobożnego]] i [[Anna Przemyślidka|Anny Przemyślidki]], pomimo że w ''Genealogii św. Jadwigi'' została wymieniona na drugim miejscu wśród córek księcia śląskiego. Przypuszczalnie była młodsza od sióstr, które zostały wydane za mąż: [[Gertruda wrocławska (1218/1220-1244/1247)|Gertrudy]], [[Konstancja wrocławska|Konstancji]] i [[Elżbieta wrocławska|Elżbiety]]. Wśród znanych z imienia dzieci książęcej pary zajmuje umownie ósme miejsce pod względem wieku, między [[Konrad I głogowski|Konradem I]] a [[Władysław wrocławski|Władysławem]]<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131 oraz tabl. I/2.</ref>. Nadano jej imię nawiązujące do imion trzech kobiet związanych z piastowską dynastią. Przed nią to miano nosiły: praprababka [[Agnieszka Babenberg|Agnieszka]] – żona protoplasty Piastów śląskich [[Władysław II Wygnaniec|Władysława Wygnańca]], prababka Agnieszka – matka [[Jadwiga Śląska|Jadwigi Śląskiej]], a także ciotka [[Agnieszka wrocławska (1190/1200-przed 1214)|Agnieszka]] – siostra jej ojca<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 130.</ref>.
-Na okres wychowania została oddana do [[Sanktuarium św. Jadwigi w Trzebnicy|trzebnickiego klasztoru cysterek]], którego ksienią była wówczas jej ciotka [[Gertruda wrocławska (ok. 1200-1268)|Gertruda]]. Wpływ na jej wychowanie miała prowadząca świątobliwy żywot babka Jadwiga Śląska, która w trzebnickim klasztorze przebywała do swej śmierci w 1243<ref>T. Jurek, ''Agnieszka'', [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Kraków 1999, s. 418</ref>. Być może, podobnie jak jej siostra Elżbieta, została zabrana z klasztoru przez brata [[Bolesław II Rogatka|Bolesława Rogatkę]] z zamiarem wydania za mąż z pobudek politycznych. Plan małżeński względem niej miał jednak upaść, w związku z czym Agnieszka powróciła do Trzebnicy<ref name="Jasiński s. 130-131" />.
+Na okres wychowania została oddana do [[Sanktuarium św. Jadwigi w Trzebnicy|trzebnickiego klasztoru cysterek]], którego ksienią była wówczas jej ciotka [[Gertruda wrocławska (ok. 1200-1268)|Gertruda]]. Wpływ na jej wychowanie miała prowadząca świątobliwy żywot babka Jadwiga Śląska, która w trzebnickim klasztorze przebywała do swej śmierci w 1243<ref>T. Jurek, ''Agnieszka'', [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Kraków 1999, s. 418</ref>. Być może, podobnie jak jej siostra Elżbieta, Agnieszka została zabrana z klasztoru przez brata [[Bolesław II Rogatka|Bolesława Rogatkę]] z zamiarem wydania za mąż z pobudek politycznych. Plan małżeński względem niej miał jednak upaść, w związku z czym Agnieszka powróciła do Trzebnicy<ref name="Jasiński s. 130-131" />.
-Cysterką trzebnicką została najpóźniej w 1248. W tym bowiem roku jako zakonnica towarzyszyła ciotce Gertrudzie w podróżach do krewnych książąt, u których wyjednywały przywileje i darowizny na rzecz klasztoru. Wstawiennictwo dla zgromadzenia uzyskała również na zjeździe pod Dankowem w 1262 (m.in. także od księżnej [[Święta Kinga|Kingi]]), co poświadcza dokument księcia [[Bolesław Pobożny|Bolesława Pobożnego]]. W 1267 lub 1268<ref>Kwestia roku wydarzenia jest sporna. Por. Z. Kozłowska-Budkowa, ''Agnieszka'', [w:] W. Konopczyński (red.), ''Polski Słownik Biograficzny'', t. I, Kraków 1935, s. 31 oraz K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 132–133, przyp. 9.</ref> wzięła udział w [[translacja (kult świętych)|translacji]] swej babki Jadwigi Śląskiej. Między 1269 a 1272 została ksienią klasztoru, wbrew swej woli, pod groźbą kar zakonnych, co wynika z uchwały kapituły generalnej z 1278. Nie wiadomo, czy była bezpośrednią następczynią swej ciotki Gertrudy, zmarłej najwcześniej 30 grudnia 1268, czy też – do czego przychyla się literatura – drugą po niej opatką, po Petroneli<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 131–132 i s. 133, przyp. 12.</ref>. Wbrew cysterskim statutom posiadała osobiste dochody, o czym informuje list papieża [[Grzegorz X|Grzegorza X]] z 2 stycznia 1273. W 1278 zrezygnowała z pełnionego urzędu. Jako wnuczka fundatorów klasztoru zastrzegła sobie jednak kontrolę nad jego majątkiem.
+Cysterką trzebnicką została najpóźniej w 1248. W tym bowiem roku jako zakonnica towarzyszyła ciotce Gertrudzie w podróżach do krewnych książąt, u których wyjednywały przywileje i darowizny na rzecz klasztoru. Wstawiennictwo dla zgromadzenia uzyskała również na zjeździe pod Dankowem w 1262 (m.in. także od księżnej [[Święta Kinga|Kingi]]), co poświadcza dokument księcia [[Bolesław Pobożny|Bolesława Pobożnego]]. W 1267 lub 1268<ref>Kwestia roku wydarzenia jest sporna. Por. Z. Kozłowska-Budkowa, ''Agnieszka'', [w:] W. Konopczyński (red.), ''Polski Słownik Biograficzny'', t. I, Kraków 1935, s. 31 oraz K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 132–133, przyp. 9.</ref> wzięła udział w [[translacja (kult świętych)|translacji]] swej babki Jadwigi Śląskiej. Między 1269 a 1272 została ksienią klasztoru. Jak wynika z uchwały kapituły generalnej z 1278, stało się to wbrew woli Agnieszki, pod groźbą nałożenia na nią kar zakonnych. Nie wiadomo, czy była bezpośrednią następczynią swej ciotki Gertrudy, zmarłej najwcześniej 30 grudnia 1268, czy też – do czego przychyla się literatura – drugą po niej opatką, po Petroneli<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 131–132 i s. 133, przyp. 12.</ref>. Wbrew cysterskim statutom posiadała osobiste dochody, o czym informuje list papieża [[Grzegorz X|Grzegorza X]] z 2 stycznia 1273, w którym występuje z tytułem ksieni trzebnickiej. W 1278 zrezygnowała z pełnionego urzędu. Jako wnuczka fundatorów klasztoru zastrzegła sobie jednak kontrolę nad jego majątkiem.
 Dalsze losy Agnieszki nie są znane. Zmarła prawdopodobnie 14 maja<ref>Data ta została zapisana w nekrologu lubiąskim, w którym oprócz zapisków obituarnych, przekazujących dzień śmierci, znajdują się zapiski komemoracyjne, wspominające zmarłych. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 133, przyp. 14.</ref>, nie wiadomo jednak, w którym roku. Ze względu na to, że ostatni raz występuje w źródłach pod rokiem 1278, jej śmierć nastąpiła 14 maja po 1277<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', cz. I, wyd. II, Kraków 2007, s. 132; Z. Kozłowska-Budkowa, ''Agnieszka'', [w:] W. Konopczyński (red.), ''Polski Słownik Biograficzny'', t. I, Kraków 1935, s. 31, oraz T. Jurek, ''Agnieszka'', [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Kraków 1999, s. 418 podali, że Piastówna zmarła 14 maja po 1278.</ref>. Została pochowana w klasztorze w Trzebnicy.