Agnieszka wrocławska (1230/1236–po 1277): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
daty powstania obu źródeł pierwotnych |
-moja interpretacja tekstu Jasińskiego, drobne redakcyjne, drobne merytoryczne |
||
Linia 5: | Linia 5: | ||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
Data urodzenia Agnieszki nie jest znana, urodziła się hipotetycznie między 1230 a 1236{{r|data urodzenia}}. Narodziny przed 1230 są mało prawdopodobne |
Data urodzenia Agnieszki nie jest znana, urodziła się hipotetycznie między 1230 a 1236{{r|data urodzenia}}. Narodziny przed 1230 są mało prawdopodobne, w przeciwnym razie Agnieszka powinna zostać wspomniana jako [[cystersi|cysterka]] trzebnicka w ''Żywocie św. Jadwigi'' (powstałym w 1300{{r|Genealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze}}), opisie życia jej babki [[Jadwiga Śląska|Jadwigi Śląskiej]], która w trzebnickim klasztorze przebywała do swej śmierci w 1243. Nie urodziła się natomiast po 1236, gdyż najpóźniej w 1248 została zakonnicą{{r|Jasiński s. 130-131}}, co oznacza, że najdalej w 1248 zgodnie z ówcześnie obowiązującym [[prawo kanoniczne|prawem kanonicznym]] osiągnęła [[wiek sprawny]] wynoszący 12 lat{{r|pełnoletniość}}. Rodzicami Agnieszki byli [[Henryk II Pobożny]] i [[Anna Przemyślidka]]. Piastówna uznawana jest za jedno z młodszych dzieci swych rodziców. Pomimo że w ''Genealogii św. Jadwigi'' (powstałej równocześnie z ''Żywotem''{{r|Genealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze}}) została wymieniona na drugim miejscu wśród córek księcia śląskiego, przyjmuje się, że była młodsza od sióstr, które zostały wydane za mąż: [[Gertruda wrocławska (1218/1220-1244/1247)|Gertrudy]], [[Konstancja wrocławska|Konstancji]] i [[Elżbieta wrocławska|Elżbiety]]{{r|kolejność dzieci}}. Wśród znanych z imienia dzieci książęcej pary zajmuje umownie ósme miejsce pod względem wieku, między [[Konrad I głogowski|Konradem I]] a [[Władysław wrocławski|Władysławem]]{{r|kolejność dzieci}}. Nadano jej imię nawiązujące do imion trzech kobiet związanych z piastowską dynastią. Przed nią to miano nosiły: praprababka [[Agnieszka Babenberg|Agnieszka]] – żona protoplasty Piastów śląskich [[Władysław II Wygnaniec|Władysława Wygnańca]], prababka Agnieszka – matka Jadwigi Śląskiej, a także ciotka [[Agnieszka wrocławska (1190/1200-przed 1214)|Agnieszka]] – siostra jej ojca{{r|Jasiński s. 130}}. |
||
Na okres wychowania została oddana do [[Sanktuarium św. Jadwigi w Trzebnicy|trzebnickiego klasztoru cysterek]], którego [[opat|ksienią]] była wówczas jej ciotka [[Gertruda wrocławska (ok. 1200-1268)|Gertruda]]. W Trzebnicy wpływ na wychowanie Piastówny miała prowadząca świątobliwy żywot babka Jadwiga Śląska{{r|wychowanie}}. Być może, podobnie jak jej siostra Elżbieta, Agnieszka została zabrana z klasztoru przez brata [[Bolesław II Rogatka|Bolesława Rogatkę]] z zamiarem wydania za mąż z pobudek politycznych. Plan małżeński względem niej miał jednak upaść, w związku z czym Agnieszka powróciła do Trzebnicy{{r|Jasiński s. 130-131}}. |
Na okres wychowania została oddana do [[Sanktuarium św. Jadwigi w Trzebnicy|trzebnickiego klasztoru cysterek]], którego [[opat|ksienią]] była wówczas jej ciotka [[Gertruda wrocławska (ok. 1200-1268)|Gertruda]]. W Trzebnicy wpływ na wychowanie Piastówny miała prowadząca świątobliwy żywot babka Jadwiga Śląska{{r|wychowanie}}. Być może, podobnie jak jej siostra Elżbieta, Agnieszka została zabrana z klasztoru przez brata [[Bolesław II Rogatka|Bolesława Rogatkę]] z zamiarem wydania za mąż z pobudek politycznych. Plan małżeński względem niej miał jednak upaść, w związku z czym Agnieszka powróciła do Trzebnicy{{r|Jasiński s. 130-131}}. |
||
Linia 16: | Linia 16: | ||
{{Przypisy-lista|l. kolumn=2|1= |
{{Przypisy-lista|l. kolumn=2|1= |
||
* <ref name="data urodzenia">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131 oraz tabl. I/2; T. Jurek, ''Agnieszka'', [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Kraków 1999, s. 418, podał jako datę jej narodzin czas po 1230; Starsza literatura (Z. Kozłowska-Budkowa, ''Agnieszka'', [w:] W. Konopczyński (red.), ''Polski Słownik Biograficzny'', t. I, Kraków 1935, s. 31) datowała jej narodziny na ok. 1220/1222.</ref> |
* <ref name="data urodzenia">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131 oraz tabl. I/2; T. Jurek, ''Agnieszka'', [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Kraków 1999, s. 418, podał jako datę jej narodzin czas po 1230; Starsza literatura (Z. Kozłowska-Budkowa, ''Agnieszka'', [w:] W. Konopczyński (red.), ''Polski Słownik Biograficzny'', t. I, Kraków 1935, s. 31) datowała jej narodziny na ok. 1220/1222.</ref> |
||
* <ref name="Genealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze">K. Jasiński, ''Genealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze'', [w:] H. Chłopocka (red.), ''Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich'', Poznań 1984, s. 195.</ref> |
|||
* <ref name="Jasiński s. 130-131">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131.</ref> |
* <ref name="Jasiński s. 130-131">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 130–131.</ref> |
||
* <ref name="pełnoletniość">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 44 (wstęp do I części ''Rodowodu'').</ref> |
* <ref name="pełnoletniość">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Kraków 2007, s. 44 (wstęp do I części ''Rodowodu'').</ref> |
||
Linia 28: | Linia 29: | ||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
;Literatura podstawowa |
|||
* [[Kazimierz Jasiński (historyk)|Jasiński K.]], ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2007, ISBN 978-83-60448-28-1, s. 44, 130–133, tabl. I/2. |
* [[Kazimierz Jasiński (historyk)|Jasiński K.]], ''Rodowód Piastów śląskich'', wyd. II, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2007, ISBN 978-83-60448-28-1, s. 44, 130–133, tabl. I/2. |
||
* [[Tomasz Jurek|Jurek T.]], ''Agnieszka'', [w:] [[Krzysztof Ożóg|K. Ożóg]], [[Stanisław Szczur|S. Szczur]] (red.), ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, ISBN 83-08-02829-2, s. 418. |
* [[Tomasz Jurek|Jurek T.]], ''Agnieszka'', [w:] [[Krzysztof Ożóg|K. Ożóg]], [[Stanisław Szczur|S. Szczur]] (red.), ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, ISBN 83-08-02829-2, s. 418. |
||
* [[Zofia Kozłowska-Budkowa|Kozłowska-Budkowa Z.]], ''Agnieszka'', [w:] [[Władysław Konopczyński|W. Konopczyński]] (red.), ''[[Polski Słownik Biograficzny]]'', t. I, [[Polska Akademia Umiejętności]], Kraków 1935, s. 31. |
* [[Zofia Kozłowska-Budkowa|Kozłowska-Budkowa Z.]], ''Agnieszka'', [w:] [[Władysław Konopczyński|W. Konopczyński]] (red.), ''[[Polski Słownik Biograficzny]]'', t. I, [[Polska Akademia Umiejętności]], Kraków 1935, s. 31. |
||
;Literatura dodatkowa |
|||
* Jasiński K., ''Genealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze'', [w:] [[Helena Chłopocka|H. Chłopocka]] (red.), ''Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich'', Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 1984, {{ISSN|0554-8217}}, s. 195–204 ([http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/plain-content?id=164295 Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa]). |
|||
[[Kategoria:Piastowie wrocławscy i legnicko-brzescy]] |
[[Kategoria:Piastowie wrocławscy i legnicko-brzescy]] |
Wersja z 13:07, 23 kwi 2012
Szablon:Propozycja Dobrego Artykułu Agnieszka wrocławska (ur. zapewne między 1230 a 1236, zm. 14 maja po 1277) – księżniczka śląska z dynastii Piastów, cysterka trzebnicka, ksieni klasztoru w latach 1269/1272–1278.
Córka księcia śląskiego, krakowskiego i wielkopolskiego Henryka II Pobożnego i Anny, córki króla Czech Przemysła Ottokara I.
Życiorys
Data urodzenia Agnieszki nie jest znana, urodziła się hipotetycznie między 1230 a 1236[1]. Narodziny przed 1230 są mało prawdopodobne, w przeciwnym razie Agnieszka powinna zostać wspomniana jako cysterka trzebnicka w Żywocie św. Jadwigi (powstałym w 1300[2]), opisie życia jej babki Jadwigi Śląskiej, która w trzebnickim klasztorze przebywała do swej śmierci w 1243. Nie urodziła się natomiast po 1236, gdyż najpóźniej w 1248 została zakonnicą[3], co oznacza, że najdalej w 1248 zgodnie z ówcześnie obowiązującym prawem kanonicznym osiągnęła wiek sprawny wynoszący 12 lat[4]. Rodzicami Agnieszki byli Henryk II Pobożny i Anna Przemyślidka. Piastówna uznawana jest za jedno z młodszych dzieci swych rodziców. Pomimo że w Genealogii św. Jadwigi (powstałej równocześnie z Żywotem[2]) została wymieniona na drugim miejscu wśród córek księcia śląskiego, przyjmuje się, że była młodsza od sióstr, które zostały wydane za mąż: Gertrudy, Konstancji i Elżbiety[5]. Wśród znanych z imienia dzieci książęcej pary zajmuje umownie ósme miejsce pod względem wieku, między Konradem I a Władysławem[5]. Nadano jej imię nawiązujące do imion trzech kobiet związanych z piastowską dynastią. Przed nią to miano nosiły: praprababka Agnieszka – żona protoplasty Piastów śląskich Władysława Wygnańca, prababka Agnieszka – matka Jadwigi Śląskiej, a także ciotka Agnieszka – siostra jej ojca[6].
Na okres wychowania została oddana do trzebnickiego klasztoru cysterek, którego ksienią była wówczas jej ciotka Gertruda. W Trzebnicy wpływ na wychowanie Piastówny miała prowadząca świątobliwy żywot babka Jadwiga Śląska[7]. Być może, podobnie jak jej siostra Elżbieta, Agnieszka została zabrana z klasztoru przez brata Bolesława Rogatkę z zamiarem wydania za mąż z pobudek politycznych. Plan małżeński względem niej miał jednak upaść, w związku z czym Agnieszka powróciła do Trzebnicy[3].
Cysterką trzebnicką została najpóźniej w 1248. W tym bowiem roku jako zakonnica towarzyszyła ciotce Gertrudzie w podróżach do książąt, z którymi łączyły je więzy pokrewieństwa, w celu wyjednywania przywilejów i darowizn na rzecz klasztoru. Wstawiennictwo dla zgromadzenia Agnieszka uzyskała również na zjeździe pod Dankowem w 1262 (m.in. także od księżnej Kingi), co poświadcza dokument księcia Bolesława Pobożnego. W 1267 lub 1268[8] wzięła udział w translacji swej babki Jadwigi Śląskiej. Między 1269 a 1272 została ksienią klasztoru. Jak wynika z uchwały kapituły generalnej z 1278, stało się to wbrew woli Agnieszki, pod groźbą nałożenia na nią kar zakonnych. Nie wiadomo, czy była bezpośrednią następczynią swej ciotki Gertrudy, zmarłej najwcześniej 30 grudnia 1268, czy też – do czego przychyla się literatura – drugą po niej opatką, po Petroneli[9]. Wbrew cysterskim statutom posiadała osobiste dochody, o czym informuje list papieża Grzegorza X z 2 stycznia 1273, w którym występuje z tytułem ksieni trzebnickiej. W 1278 zrezygnowała z pełnionego urzędu. Jako wnuczka fundatorów klasztoru zastrzegła sobie jednak kontrolę nad jego majątkiem.
Dalsze losy Agnieszki nie są znane. Zmarła najprawdopodobniej 14 maja[10], nie wiadomo jednak, w którym roku. Ze względu na to, że ostatni raz występuje w źródłach w roku 1278, jej śmierć datuje się na ten rok lub następne[11]. Została pochowana w klasztorze w Trzebnicy.
Przypisy
Bibliografia
- Literatura podstawowa
- Jasiński K., Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2007, ISBN 978-83-60448-28-1, s. 44, 130–133, tabl. I/2.
- Jurek T., Agnieszka, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, ISBN 83-08-02829-2, s. 418.
- Kozłowska-Budkowa Z., Agnieszka, [w:] W. Konopczyński (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. I, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1935, s. 31.
- Literatura dodatkowa
- Jasiński K., Genealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze, [w:] H. Chłopocka (red.), Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 1984, ISSN 0554-8217, s. 195–204 (Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa).
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiedata urodzenia
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieGenealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieJasiński s. 130-131
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiepełnoletniość
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiekolejność dzieci
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieJasiński s. 130
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiewychowanie
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwierok translacji
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiekolejność opatek
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiedzienna data śmierci
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiedata śmierci
BŁĄD PRZYPISÓW