III Korpus Polski w Rosji: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m MalarzBOT: zamiana wywołań szablonów flag + WP:SK |
usunięcie szablonów {{bibliografia start}}, {{bibliografia stop}} |
||
Linia 48: | Linia 48: | ||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
{{bibliografia start}} |
|||
* [[Henryk Bagiński]]: Wojsko polskie na Wschodzie, Warszawa 1921 |
* [[Henryk Bagiński]]: Wojsko polskie na Wschodzie, Warszawa 1921 |
||
* [[Wacław Lipiński (oficer, historyk, polski polityk)|Wacław Lipiński]]: ''Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905-1918'', Warszawa 1931 |
* [[Wacław Lipiński (oficer, historyk, polski polityk)|Wacław Lipiński]]: ''Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905-1918'', Warszawa 1931 |
||
* ''Mała Encyklopedia Wojskowa'': Wydawnictwo MON 1970 |
* ''Mała Encyklopedia Wojskowa'': Wydawnictwo MON 1970 |
||
{{bibliografia stop}} |
|||
{{Wojsko Polskie na Wschodzie (1914-1920)}} |
{{Wojsko Polskie na Wschodzie (1914-1920)}} |
Wersja z 13:35, 30 kwi 2012
{{{motto}}} | |
UWAGA: Błąd parametru {{{kategoria wojska}}}= Ten parametr może przyjmować jedynie wartości:
| |
Historia | |
Państwo |
{{{państwo}}} |
---|---|
Sformowanie |
1917 |
Rozformowanie |
1918 |
Nazwa wyróżniająca |
{{{nazwa wyróżniająca}}} |
Tradycje | |
Święto |
{{{święto}}} |
Nadanie sztandaru |
{{{nadanie sztandaru}}} |
Rodowód |
{{{rodowód}}} |
Dowódcy | |
Pierwszy |
{{{dowódca pierwszy}}} |
Obecny |
{{{dowódca obecny}}} |
Ostatni |
{{{dowódca ostatni}}} |
Działania zbrojne | |
{{{działania zbrojne}}} | |
Organizacja | |
Formacja |
{{{formacja}}} |
Rodzaj wojsk | |
Podległość |
{{{podległość}}} |
Skład |
{{{skład}}} |
Odznaczenia | |
{{{odznaczenia}}} | |
[{{{www}}} Strona internetowa] |
III Korpus Polski na Wschodzie (w Rosji) - wyższy związek taktyczny Wojska Polskiego w Rosji w czasie I wojny światowej.
Przyczyny powstania
Urzędująca w Kijowie Centralna Rada spowodowała – swymi deklaracjami o nadaniach chłopom ukraińskim ziemi – masowe ataki na dwory ziemiaństwa (przeważnie polskiego). Ziemiaństwo oczekiwało nadejścia wojsk niemieckich, oczekiwało bowiem, że zaprowadzi porządek i zapobiegnie rzeziom. Stąd niechętny początkowo stosunek tej warstwy społeczności polskiej do prób tworzenia narodowej siły zbrojnej. Jednak z upływem czasu, gdy Niemcy nie nadchodzili, a pożoga coraz dotkliwiej pochłaniała polskie dwory, pałace i cukrownie, stosunek ten zaczął się powoli zmieniać. "Wobec memoriałów CRU nadających ziemie obywateli ziemskich miejscowym chłopom, a w związku z tym systematycznego niszczenia majątków na Ukrainie przez bandy, a zarazem tępienia ludności polskiej, instynktownie tamtejsze sfery ziemiańskie, mając niejednokrotnie swych synów i krewnych w wydzielających się z armii rosyjskiej oddziałach polskich, rozpoczęły akcję ściągania tych oddziałów do swych majątków celem ich obrony, tworząc oddziały milicji złożone z wojskowych Polaków"[1]. W tej sytuacji Naczpol postanowił utworzyć korpus polski.
Formowanie korpusu
Początek formowania korpusu to rozkaz gen. lejtnanta Eugeniusza de Henning-Michaelisa z 4 grudnia 1917 w sprawie koncentracji Wojsk Polskich na Ukrainie. Dowódcą III Korpusu został gen. Eugeniusz de Henning - Michaelis. W skład korpusu weszły oddziały polskie na Ukrainie formowane dla obrony polskiej własności ziemskiej. Rozkaz był praktycznie nie do wykonania, ponieważ większość jego formacji było w rozproszeniu. Dodatkową trudnością były toczące się walki jednostek polskich z ukraińskimi.
Pomimo złożonej sytuacji przystąpiono do formowania Korpusu. Stan osobowy Korpusu to ok. 3000 żołnierzy. W dniach 24-27 grudnia zorganizowały się pierwsze jego oddziały. 2 stycznia 1918 powstał Inspektorat Polskiej Siły Zbrojnej na Ukrainie, któremu podporządkowano I i II Korpus. 8 lutego 1918 gen. de Henning - Michaelis opuścił zajmowany przez wojska sowieckie Kijów i przeniósł się do majątku Antoniny koło Starokonstantynowa, gdzie stacjonował szwadron 2 pułku ułanów ze składu I Korpusu oraz oddział samoobrony rotmistrza Jaworskiego.
Działania
Poczynając od 15 lutego 1918 przystąpił on, w oparciu o uzyskaną bazę, do działań mających na celu obronę polskiego stanu posiadania na Ukrainie. Jednocześnie zarządził koncentracje zorganizowanych już oddziałów na Ukrainie w rejonie Antonin i Winnicy. Zwierzchnikami politycznymi nad formacjami III Korpusu byli Władysław Raczkiewicz, występujący w imieniu Rady Regencyjnej oraz Tadeusz Hołówko z ramienia POW. Na podstawie decyzji Hołówki szefem sztabu został płk Barthel de Weydenthal. Korpus brał udział w walkach z oddziałami Czerwonej Gwardii wspólnie z jednostkami ukraińskimi. Dowództwo korpusu podejmowało próby porozumienia się z rządem Ukraińskiej Republiki Ludowej, ale wobec złożoności sytuacji do porozumienia nie doszło.
We wciąż niezorganizowanym i rozrzuconym po całym niemal Prawobrzeżu Korpusie było zaledwie około 2000 ludzi. Tadeusz Hołówko, który właśnie przybył do Antonin, próbował przekonać generała Michaelisa o niewłaściwości jego poczynań i nawet zobowiązał go do połączenia rozproszonych oddziałów z II Korpusem, który znajdował się wówczas w Sorokach. Michaelis nie miał zamiaru dotrzymać obietnic. Nadal gubił wojsko w walkach z chłopstwem, bandami i oddziałami Armii Czerwonej, a gdy na Ukrainę wkroczyły wojska niemieckie przeniósł się do Kijowa, gdzie zaczął rokowania z Niemcami.
W tej sytuacji generał Osiński (naczelny dowódca wojsk polskich na Ukrainie) i Barta postanowili odebrać dowództwo Michaelisowi i uratować resztki III Korpusu. Było już jednak za późno: zaczęły się skoncentrowane ataki bojówek ukraińskich. Najpierw uderzyły na tabory ułańskie pod Pieczarami, potem na trzy szwadrony 7. pułku pod Niemirowem. Otoczeni ułani ulegli po krótkiej walce kilkunastotysięcznemu ugrupowaniu przeciwnika i skapitulowali 14 kwietnia. Ukraińcy nie respektowali jednak warunków umowy kapitulacyjnej. Na miejscu zabitych zostało 5 oficerów i 30 ułanów, którzy pierwsi złożyli broń. Reszta – poturbowana – przekazana została w ręce Austriaków[2].
Kapitulacja
Kres Korpusu nastąpił nocą z 9 na 10 czerwca 1918. Jednostki polskie zostały otoczone przez przeważające siły dywizji austriackich. Wobec takiej sytuacji dowództwo polskie podjęło decyzję o niepodejmowaniu walki i podpisało kapitulację. Władze austriackie nakazały rozlokować się oddziałom Korpusu w rejonie Pików, Janów, Chmielnik gdzie pod koniec czerwca 1918 wraz z grupą gen. Glassa (wtedy już dowódcą Korpusu był płk. Juliusz Rómmel) zostały rozbrojone. Żołnierze zdemobilizowanego korpusu, zgodnie z umową podpisaną po kapitulacji, zostali w kilku transportach przewiezieni do Polski.
Bibliografia
- Henryk Bagiński: Wojsko polskie na Wschodzie, Warszawa 1921
- Wacław Lipiński: Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905-1918, Warszawa 1931
- Mała Encyklopedia Wojskowa: Wydawnictwo MON 1970