Dardanele: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
m r2.7.2) (Robot dodał hy:Դարդանելի նեղուց |
||
Linia 47: | Linia 47: | ||
[[gl:Dardanelos]] |
[[gl:Dardanelos]] |
||
[[ko:다르다넬스 해협]] |
[[ko:다르다넬스 해협]] |
||
[[hy:Դարդանելի նեղուց]] |
|||
[[hi:डार्डेनलीज जलसन्धि]] |
[[hi:डार्डेनलीज जलसन्धि]] |
||
[[hr:Dardaneli]] |
[[hr:Dardaneli]] |
Wersja z 11:55, 12 lip 2012
Nieprawidłowe parametry: {40|16|00|N|26|31|00|E|scale:200000}
Dardanele (tur. Çanakkale Boğazı) – cieśnina między Półwyspem Bałkańskim a Azją Mniejszą, łączy Morze Egejskie z Morzem Marmara. Długość 120,5 km, szerokość 1,3-18,5 km, główne porty to Gelibolu i Çanakkale. W starożytności znana jako Hellespont.
Przez cieśninę przepływa silny prąd z Morza Marmara do Morza Egejskiego. Jest, obok Bosforu, drugim wąskim gardłem na drodze do Morza Czarnego.
Cieśnina stanowiła część szlaku wodnego biegnącego między Europą i Anatolią. Nazwa wywodzi się od imienia mitycznej Helle, która zginęła w wodach cieśniny. Greckie Hellespontos oznacza "Morze Helle". Tłumaczono ją także jako "most Hellenów".
Wąska cieśnina była doskonałym miejscem do kontroli przepływających statków, co stanowiło źródło bogactwa okolicznych miast. Najwcześniejszym z nich była Troja, której zniszczenie było spowodowane najprawdopodobniej chęcią zapewnienia sobie swobodnego importu metali przez Greków. W pierwszej połowie I tysiąclecia p.n.e. Grecy założyli nad Hellespontem liczne kolonie.
Wojska perskie pod koniec VI w. p.n.e. oraz w 480 r. p.n.e. przekroczyły cieśninę po moście z łodzi.
Hellespont był newralgicznym punktem dla Aten, które były uzależnione od importu zboża z portów Morza Czarnego. Od V w. p.n.e. Ateny pobierały 10% cła od wszystkich nieateńskich statków dzięki utrzymywanej w Sestos flocie wojennej.
W roku 405 p.n.e. flota spartańska pod dowództwem Lizandra zwyciężyła flotę Aten pod Ajgospotamoj. Po tym Spartanie zablokowali import zboża, co przyczyniło się ostatecznie do przegranej Aten w wojnie peloponeskiej.
Podczas I wojny światowej o Dardanele toczyły się ciężkie walki (→ operacje morskie w Cieśninie Dardanelskiej).