Wikipedysta:Kurak11/brudnopis: Różnice pomiędzy wersjami
m automatyczne usunięcie strony z kategorii |
ftgb |
||
Linia 158: | Linia 158: | ||
{{Odmiany herbu Wieniawa}} |
{{Odmiany herbu Wieniawa}} |
||
{{heraldyka}} |
{{heraldyka}} |
||
[[:Kategoria:Herby szlacheckie]] |
Wersja z 19:11, 23 wrz 2012
PROSZĘ TEGO NIE USUWAĆ!!!
Wieniawa | |
Alternatywne nazwy |
Bawoł, Pernsten, Pierstynia, Pierścina, Żubrza Głowa |
---|---|
Pierwsza wzmianka |
1382 (pieczęć) 1398 (zapiska) |
Herbowni |
Razem 148 nazwiska Albinowicz Bambelski, Bedelański, Bedleński, Bedliński, Będzieński, Białozor, Blandowski, Bobbe, Bodzęta, Bogatko, Bognar, Bognarewicz, Bognarowicz, Bossuta, Bożkowski, Brodnicki, Brodzikowski, Bronisz, Bronowski Chabielski, Chadziewicz, Cherubin, Chmielewski, Ciświcki, Czermiński, Czernikowski Denkowski, Denowski, Długosz, Długoszewski, Długoszowski, Dynowski, Dziekanowski, Dzierzkowicz, Dzierżkowicz Elgot, Elgot Frąckiewicz Gliczmer, Gogolthil, Gołuchowski, Gosławski, Gozdzielski, Gozdziewski, Gozdzikowski, Grabowski Hadziewicz, Hordziejewicz, Hordziewicz, Hulewicz Janusz, Janwicz, Jundził, Jundziłł Kalita, Karniński, Kawęczyński, Klimaszewski, Klityński, Kłodnicki, Kolbus, Kołaczkowski, Kopsowicz, Koruna, Kosowicz, Kossowicz, Kossowski, Kozienicki, Kozinicki Lenartowski, Leszczyński, Leśkiewicz, Lgocki, Libiszewski, Libiszowski, Linck, Lingk, Linke, Lubatyński, Lubieszowski, Lubiński, Lubiszewski, Lubiszowski Łastek, Łubiński Makacewicz, Malcherowicz, Manowski, Mankszyc, Markłowski, Marszałkowski, Mężyk, Miąciński, Miączyński, Michałkowski Narecki, Narewicz, Narewski, Narkiewicz, Nieprowski Obichowski, Obiedłow Passowicz, Pella, Pełka, Persztein, Pohl, Połujan, Puchała Rawdowicz, Rostkowski, Ryłło, Ryło Sacrarius, Sanczalski, Skrzetuski, Slaboševičius, Słabosz, Soczołowski, Spargalth, Sprzednicki, Srzednicki, Strzębosz, Szczepanowski, Szymonkowski Śleński, Ślesiński, Śleszyński Torosowicz, Toroszowicz, Trzyrski, Turosowicz, Turoszowicz, Twardawa, Twardowa Wayski, Węgierski, Wieniawski, Wierzbnowski, Witoszyński, Woyski, Woysławski Zadorski, Zawadziński, Zebrowski, Zembrowski, Zubrzycki Żebrowski |
Miasta |
Leszno |
Gminy |
Przygodzice |
Wieniawa (Bawoł, Pernsten, Pierstynia, Pierścina, Żubrza Głowa) – herb szlachecki pochodzenia morawskiego, pochodzący z XI w. Najstarsza znana pieczęć z tym herbem pochodzi z 1382 roku. Z rodzin tego herbu największe znaczenie mieli: Broniszowie, Długoszowie, Leszczyńscy, Zubrzyccy, a na Litwie Białozorowie i Jundziłłowie.
W polu złotym żubrza głowa czarna z kołem złotym w nozdrzach. W klejnocie pół ukoronowanego lwa złotego z szablą w prawej łapie.
Labry: czarne podbite złotem.
Zawołanie: Pernsten, Pernstyn.
Protoplasta herbu Pomian.
Według Kacpra Niesieckiego w innych odmianach herbu głowa żubra nie posiada złotego pierścienia (cyrkułu) w nozdrzach, czasami także klejnot stanowią trzy pióra strusie, albo półtora krzyża, albo samo godło[1].
Najwcześniejsze wzmianki
- 1382 r. - pieczęć Piotra Drzeczkowskiego z Morkowca[2]
- 1388 r. - pieczęć Macieja, Filipa oraz Wincentego Drzeczkowskich z Morkowca[2]
- 1389 r. - zapiska sądowa[2]
Chorągiew z herbem Wieniawa Jana z Obiechowa brała udział w Bitwie pod Grunwaldem.
Jan Długosz, w swoich Klejnotach pisze[3]:
WYENYAWA in campo aureo deferens caput zabrinum, ex cuius naribus pendet circulus
co tłumaczy się na:
WIENIAWA Głowa żubra w polu złotym z kołem wbitym w nozdrza
Legenda herbowa
Z herbem tym związana jest legenda o rycerzu imieniem Lastek. Będąc na polowaniu z księciem morawskim, Lastek własnoręcznie schwytał żubra, łapiąc go za rogi. Następnie włożył mu w nozdrza pierścień z dębowej gałęzi i przyprowadził księciu. Gdy na chwilę oddał żubra innemu rycerzowi, zwierzę wyrwało się, a Lastek zmuszony był mieczem odciąć żubrowi głowę. Za ten bohaterski czyn Lastek otrzymał ziemię i herb.
Lista herbownych w artykule sporządzona została na postawie wiarygodnych źródeł, zwłaszcza klasycznych i współczesnych herbarzy. Należy jednak zwrócić uwagę na częste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów, szczególnie nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co zostało następnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego. Przynależność taką mogą bezspornie ustalić wyłącznie badania genealogiczne.
Pełna lista herbownych nie jest dziś możliwa do odtworzenia, także ze względu na zniszczenie i zaginięcie wielu akt i dokumentów w czasie II wojny światowej (m.in. w czasie powstania warszawskiego w 1944 spłonęło ponad 90% zasobu Archiwum Głównego w Warszawie, gdzie przechowywana była większość dokumentów staropolskich). Lista nazwisk znajdująca się w artykule (w infoboksie po prawej stronie) pochodzi z Herbarza polskiego Tadeusza Gajla[4]. Jest to dotychczas najpełniejsza lista herbownych (148 nazwisk). Występowanie na liście nazwiska nie musi oznaczać, że konkretna rodzina pieczętowała się herbem Wieniawa. Często te same nazwiska są własnością wielu rodzin reprezentujących wszystkie stany dawnej Rzeczypospolitej, tj. chłopów, mieszczan, szlachtę.
Znane osoby pieczętujące się herbem Wieniawa
- Jan (Iwan) z Obichowa - kasztelan śremski, wiódł chorągiew własną rodu Wieniawitów w bitwie pod Grunwaldem
- Stanisław Leszczyński (1677-1766) - król Polski
- Maria Leszczyńska - księżniczka, córka Stanisława I Leszczyńskiego, żona Ludwika XV Burbona, króla Francji
- Piotr Jakub Bronisz - marszałek konfederacji warszawskiej
- Jan Długosz - historyk
- Bolesław Wieniawa-Długoszowski - generał Wojska Polskiego
- Andrzej Leszczyński - prymas Polski i Litwy, kanclerz wielki koronny
- Andrzej Leszczyński (wojewoda brzeskokujawski) - wojewoda brzesko-kujawski
- Bogusław Leszczyński - podskarbi i podkanclerzy koronny (protestant)
- Rafał Leszczyński (zm. 1441), podkomorzy kaliski, starosta generalny wielkopolski, protoplasta rodu Leszczyńskich
- Rafał Leszczyński - wojewoda brzeski i kasztelan śremski (protestant)
- Rafał Leszczyński - wojewoda bełski (" papież kalwinów " w Polsce)
- Rafał Leszczyński - starosta wschowski, podstoli koronny, starosta generalny wielkopolski, podskarbi wielki koronny
- Wacław Leszczyński - wojewoda kaliski, kanclerz wielki koronny
- Wacław Leszczyński - biskup warmiński, prymas Polski
- Witold Leszczyński (1933-2007), reżyser, scenarzysta i operator filmowy
- Władysław Leszczyński (zm. 1657, biskup kijowski i biskup nominat chełmiński
Odmiany, wersje alternatywne i utytułowane
Istniało kilka odmian herbu Pomian, powstałych na skutek takich zjawisk jak zniekształcanie rysunków, tworzenie nowych herbów na potrzeby adopcji i udostojnienia.
Odmiany herbu Wieniawa
- Wieniawa II - W polu złotym żubrza głowa czarna. W klejnocie pół ukoronowanego lwa złotego z szablą w prawej łapie. Herbowni: Hordziewicz , Wieniawski
- Wieniawa III -
- Despot -
- Czyrski − Na tarczy głowa żubrza przebita mieczem w lewo. Jest to wizerunek z pieczęci Mikołaja, kasztelana kowalskiego z 1430,
- Hadziewicz Baron − Na tarczy głowa żubrza z mieczem na poprzek rogów. Jest to wizerunek z pieczęci Dowgierda, wojewody litewskiego z 1433,
- Pomian VII − Na tarczy głowa żubrza przebita mieczem prawo ukośnie w górę. Jest to przedstawienie z pieczęci Jaranda z Brudzewa z 1435,
- Pomian VIII − Na tarczy głowa żubrza przebita mieczem lewo ukośnie od góry. Tak przedstawił herb rytownik na pieczęci Jana z Grabi z 1442,
- Pomian IX (Pomianowie, Proporczyk) − W polu złotym głowa żubrza czarna z rogami złotymi, z pierścieniem złotym w nozdrzach i mieczem z dołu lewo ukośnie przez rogi przeplecionym. Jest to wizerunek z Roli marszałkowskiej z 1461,
- Pomian X − W polu złotym głowa żubrza czarna przebita mieczem lewo ukośnie od góry. Jest to wariant z Herbarza arsenalskiego z 1530,
- Pomian XI − Na tarczy, przez głowę żubrzą miecz zza lewego rogu ukośnie ponad prawym okiem końcem w dół obrócony. Jest to przedstawienie z herbarzyka Ambrożego,
- Pomian XII − Na tarczy, przez głowę żubrzą miecz zza lewego ucha ukośnie pod lewe oko na dół końcem ukośnie leżący. Tak przedstawił herb Wojciech Wijuk Kojałowicz.
<div class="ImageGroup" style=" max-width:Błąd w wyrażeniu: nierozpoznane słowo „px”px; float: right; clear: right; text-align: center; margin-left: 1.4em; "> Odmiany herbu Wieniawa
|
<div class="ImageGroup" style=" max-width:Błąd w wyrażeniu: nierozpoznane słowo „px”px; float: right; clear: right; text-align: center; margin-left: 1.4em; "> Wieniawa w heraldyce terytorialnej
|
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- ↑ Kasper Niesiecki, Herbarz, t. IX, s. 301-302
- ↑ a b c Andrzej Kulikowski: Wielki herbarz rodów polskich. Warszawa: Świat Książki, 2005, s. 313. ISBN 83-7391-523-0.
- ↑ Jan Długosz: Insignia seu Clenodia Regis et Regni Poloniae. Poznań: Zygmunt Celichowski, 1885, s. 20.
- ↑ Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007, s. 406-539. ISBN 978-83-60597-10-1.