Kazimierz Stojałowski

Kazimierz Stojałowski

Data i miejsce urodzenia	1 października 1903 Toruń
Data i miejsce śmierci	12 grudnia 1995 Szczecin
Miejsce spoczynku	Ryczywół (grobowiec rodziny Gembarskich)
Zawód, zajęcie	lekarz-patomorfolog, nauczyciel akademicki
Miejsce zamieszkania	Poznań, Szczecin
Narodowość	polska
Alma Mater	Uniwersytet Poznański
Uczelnia	Uniwersytetu Poznański Pomorska Akademia Medyczna
Stanowisko	profesor zwyczajny, kierownik katedry, prorektor PAM
Rodzice	Ludwik Stojałowski; Weronika de domo Gembarska
Odznaczenia

{{Biogram infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = Nieznane pola: "wzrost", "imię przy narodzeniu", "podpis", "relacja", "masa" oraz "tytuł".

Kazimierz Stojałowski (ur. 1 października 1903 w Toruniu, zm. 12 grudnia 1995 w Szczecinie) – polski lekarz-patolog, profesor Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Był synem Ludwika Stojałowskiego (1868–1912), mistrza rzeźnickiego i właściciela zakładu w Toruniu-Mokrem, i Weroniki de domo Gembarskiej (1879–1931). Gimnazjum skończył w rodzinnym mieście; w tym czasie uczył też języka polskiego dzieci z rodzin robotniczych. W latach 1918–1920 należał do „Towarzystwa Tomasza Zana” – młodzieżowej organizacji patriotycznej – oraz uczestniczył w organizacji drużyny harcerskiej im. Zawiszy Czarnego, jednej z najstarszych drużyn w Polsce (zob. np. 16 Warszawska Drużyna Harcerzy). W wojnie polsko-bolszewickiej uczestniczył jako ochotnik, przydzielony do 18 Pułku Ułanów Pomorskich (nie brał udziału w walkach).

Egzamin maturalny zdał w roku 1922, po czym studiował medycynę na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego (1922–1928). Jako student był członkiem korporacji akademickiej „Baltia” (zob. też hymn korporacji). W korporacji pełnił funkcje sekretarza (sem. let. 1925/1926) i wiceprezesa (sem. zim. 1926/1927), a po studiach – członka komitetu redakcyjnego „Rocznika Korporacyjnego” (1939); był też sekretarzem (1931/1932) i wiceprezesem (1936–1939) Koła Filistrów. W korporacji „Masovia” wygłaszał wykłady na temat polskości Prus Wschodnich (1939). „Masovia” przyznała mu tytuł filistra honorowego tej korporacji.

Dwudziestolecie międzywojenne

Po studiach, zakończonych otrzymaniem dyplomu doktora wszech nauk lekarskich, pracował w:

• 1928–1929 – sanatorium chorób płuc w Kowanówku pod Obornikami Wielkopolskimi jako ftyzjatra,
• 1930–1939 – Zakładzie Anatomii Patologicznej Uniwersytetu Poznańskiego, kierowanym przez Ludwika Skubiszewskiego (od 1932 r. jako adiunkt); równocześnie – od roku 1933 do 1938 – w poznańskim Szpitalu Elżbietanek (jako wolontariusz).

W roku 1935 uzyskał specjalizację II stopnia w dziedzinie patomorfologii, a w 1937 – w dziedzinie chorób wewnętrznych; publikował wyniki badań w „Nowinach Lekarskich” i był członkiem zespołu redakcyjnego tego czasopisma. W roku 1938 specjalizował się w zakresie anatomopatologii w Institut du Cancer w Villejuif i paryskim Instytucie Pasteura; odwiedził też ośrodki anatomii patologicznej w Bordeaux, Stuttgardzie, Tybindze, Tuluzie, Berlinie, Dreźnie, Lipsku, Frankfurcie na Menem.

II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej; był m.in. naczelnym lekarzem odcinka Warszawa-Zachód (Wola) w czasie obrony stolicy. Po kapitulacji wrócił do Poznania, skąd został wysiedlony. Zamieszkał i pracował w Gorlicach. Był kierownikiem Powiatowego Ośrodka Zdrowia, lekarzem Ubezpieczalni Społecznej oraz kierownikiem powiatowego oddziału Polskiego Komitetu Opiekuńczego (który założył).

Okres powojenny w Poznaniu

Rektorat Pomorskiej Akademii Medycznej

Po zakończeniu wojny był początkowo lekarzem Ubezpieczalni Społecznej w Toruniu, wkrótce jednak przeniósł się do Poznania. Wrócił do pracy w Zakładzie Anatomii Patologicznej UP; dodatkowo (do września tego roku) kierował Oddziałem Stomatologii Wydziału Lekarskiego. Już w kwietniu 1945 r. rozpoczął zajęcia dydaktyczne, a w lipcu uzyskał habilitację. Otrzymał stopień docenta na podstawie rozprawy nt. Morfologiczne badania porównawcze nad rolą układu mezenchymalnego, a w szczególności sercowo-naczyniowego, w zapaleniu hiperergicznym i gośćcowym (1947; praca nagrodzona przez PAU). W latach 1947–1948 pracował w Zakładzie Medycyny Sądowej UP.

Praca w Szczecinie

We wrześniu 1948 r. otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego w nowo powstałej Akademii Lekarskiej w Szczecinie (później Pomorska Akademia Medyczna); otrzymał stanowisko kierownika Katedry Anatomii Patologicznej, a dodatkowo Zakładu Medycyny Sądowej PAM (1948–1951). Zorganizował Zakład Anatomii Patologicznej, jednostkę naukowo-dydaktyczną pełniącą również funkcje usługowe. W Zakładzie prowadził kompleksowe badania w zakresie patomorfologii i patogenezy w stawach i układzie sercowo-naczyniowym przy chorobie reumatycznej i reumatoidalnej. W roku 1957 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Stworzył w zakładzie znaną w świecie szkołę naukową; wielu spośród jego pracowników uzyskało później tytuły profesora.

Był promotorem 14 prac doktorskich i opiekunem naukowym 4 habilitacji. Pełnił funkcję prorektora PAM do spraw klinicznych (1964–1966) i do spraw naukowych (1966–1972).

Po przejściu na emeryturę w roku 1974 pracował w Zakładzie Anatomii Patologicznej (po reorganizacji – Zakładzie Patomorfologii Klinicznej) jako profesor kontraktowy. .

Publikacje (wybór)

Opublikował ponad 150 prac naukowych, m.in.:

• O uchyłkach nabytych pęcherza moczowego, Polski Przegląd Chirurgiczny 1931,
• Recherches cliniques et experimentales sur l'action des rayons X sur les amygdales palatines, Rev. Otorhinolaryng 1939 (z A. Radzymińskim),
• Morfologiczne badania porównawcze nad rolą układu mezenchymalnego, a w szczególności sercowo-naczyniowego w zapaleniu hyperergicznym i gośćcowym, Prace Komisji Lekarskiej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1947,
• Anatomia patologiczna w zarysie, wyd. I 1962, wyd. II 1971,
• Reactions of Dermal Connective Tissue in Rheumatoid Arthritis, I Congr. Europ. Soc. Pathol., Warszawa 1966.

Członkostwo w stowarzyszeniach i radach naukowych

Był w latach 1933–1937 oraz w roku 1947 był sekretarzem Wydziału IV Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, a w latach 1945–1948 – sekretarzem Poznańskiego Towarzystwa Lekarskiego. W roku 1947 został członkiem Komisji Antropologicznej Polskiej Akademii Umiejętności.

W Szczecinie w roku 1948 założył – wspólnie z Jakubem Węgierką – Towarzystwo Lekarsko-Naukowe (później – Oddział Szczeciński Polskiego Towarzystwa Lekarskiego). Był współzałożycielem Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego, Szczecińsko-Koszalińskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego i założycielem Szczecińsko-Koszalińskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Anatomopatologów; przez wiele lat kierował tymi stowarzyszeniami. Uczestniczył w organizacji Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików (1956); w latach 1965–1968 był przewodniczącym Komisji Rewizyjnej Zarządu Głównego. Należał do Rady Naukowej Instytutu Reumatologicznego w Warszawie (1966–1972 – członek, od 1966 – przewodniczący), Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia i Opieki Społecznej (1968–1970) i Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN.

Należał do zespołu redakcyjnego czasopisma Nowiny Lekarskie (1938–1939 i 1947–1950), do redakcji czasopisma Patologia Polska (od jego powstania w 1950 r.) oraz zespołów redakcyjnych Przeglądu Lekarskiego (1952–1954) i Roczników Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie (1956–1957). Od 1959  wchodził w skład redakcji czasopisma Reumatologia Polska (później –Reumatologia), a od 1963  – redakcji Folia Histochemica et Cytochemica .

Odznaczenia, nagrody, wyróżnienia

Kazimierz Stojałowski został odznaczony:

• Medalem Amicus Scientiae et Veritatis
• Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski,
• Orderem Sztandaru Pracy I klasy

oraz otrzymał liczne inne nagrody i wyróżnienia, m.in.:

• 1948 – Nagroda PAU, Kraków
• 1955 – Dyplom Uznania na Zjeździe Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego, Kraków,
• 1957 – Nagroda miasta Szczecina,
• 1964 i 1966 – Nagrody resortowe I stopnia,
• 1964 – I Nagroda Polskiego Towarzystwa Anatomicznego,
• 1972 – Nagroda zespołowa ZG Polskiego Towarzystwa Anatomopatologów
• 1977 – Nagroda Wojewody Szczecińskiego

oraz Medale „Za zasługi w rozwoju nauki na Pomorzu Szczecińskim” i „Wielkiej Zasłudze – Ziemia Szczecińska”. Został wpisany do „Księgi zasłużonych województwa szczecińskiego”. Otrzymał stopień Doctor honoris causa PAM i tytuły członka honorowego Polskiego Towarzystwa Lekarskiego (1976) i Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego (1982).

Życie prywatne

Był trzykrotnie żonaty. Pierwsze małżeństwo zostało unieważnione wkrótce po ślubie (lata 20.  XX w.). Z drugą żoną, poślubioną w roku 1944, rozwiódł się w latach 50. W 1965 r. zawarł związek małżeński ze swoją współpracownicą, Aleksandrą Krygier (później – profesor patologii i kierownik Zakładu Patologii Komórki i Katedry Patologii Wydziału Stomatologicznego PAM). Mieli syna, Stefana (ur. 1968; później – specjalista w dziedzinie genetyki i hodowli roślin w szczecińskiej Akademii Rolniczej.

{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.