Stalinizm

Plik:Portrait of Stalin in 1936.gif

Stalin (1936)

Stalinizm – system polityczno-ekonomiczny, jaki powstał w ZSRR po faktycznym przejęciu pełni władzy przez Józefa Stalina.

Początkiem tego systemu był komunizm wojenny, wprowadzony jeszcze przez Lenina, opierający się na całkowitym scentralizowaniu wszelkich decyzji polityczno-ekonomicznych i prawie rewolucyjnym, czyli ostrym terrorze wprowadzanym metodą ogłaszania nakazów i bezwzględnego ich egzekwowania bez pośrednictwa normalnego systemu prawnego.

Podstawowymi cechami stalinizmu były:

• nieograniczona władza Stalina prowadząca w późniejszym okresie do tzw. kultu jednostki.
• kontrola wszelkich dziedzin życia przez nomenklaturę partyjną.
• aparat terroru ukierunkowany na zwalczanie realnych i domniemanych przeciwników władzy sowieckiej oraz zastraszenie społeczeństwa.
• zakrojona na szeroką skalę militaryzacja kraju.
• ekonomia oparta na ścisłym, centralnym planowaniu inwestycji i centralnej dystrybucji dóbr.
• kolektywizacja rolnictwa i położenie nacisku na przemysł ciężki i produkcję zbrojeniową.
• wspieranie ruchów komunistycznych w innych krajach.
• polityka imperialna zmierzająca do podporządkowywania innych państw władzy ZSRR.

Zazwyczaj przyjmuje się, że pełna wersja stalinizmu trwała od roku 1929 (pozbycie się z kierownictwa WKP(b) głównych oponentów Stalina) do roku 1953 (śmierć Stalina). Po 1953 system ten zaczął powoli ewoluować do socjalizmu nomenklaturowego, w którym pod koniec istnienia ZSRR władzę sprawowała kilkusettysięczna grupa najważniejszych działaczy partii i podporządkowane tej grupie aparat biurokratyczny i aparat przymusu i kontroli. Stalinizm do roku 1945 funkcjonował wyłącznie w Związku Radzieckim. Po II wojnie światowej został jednak eksportowany do państw, które w wyniku tej wojny dostały się pod kontrolę ZSRR. W Chinach, przekształcił się szybko w maoizm.

W teorii politycznej trockizmu ZSRR w okresie stalinizmu i później określany jest mianem "zdegenerowanego państwa robotniczego"; według Lwa Trockiego mimo nacjonalizacji środków produkcji nie istniała tam demokratyczna kontrola polityczna, lecz rządy pasożytniczej kasty biurokratycznej.

Bilans stalinizmu

• Terror, którego ofiary w latach 1929–1953 szacuje się na kilkadziesiąt milionów osób (według rosyjskiego historyka Roja Miedwiediewa 40 milionów ofiar) w ZSRR i krajach satelickich.
• Zniszczenie dziedzictwa kulturowego kilkunastu narodów w wyniku masowych przesiedleń i rusyfikacji.
• Śmierć ok. 10 mln żołnierzy radzieckich podczas II wojny światowej. Tak duże straty były spowodowane w dużej części niekompetencją kadry dowódczej, co było związane z wielkimi czystkami w Armii Czerwonej przed wojną oraz rozkazami Stalina ("ani kroku w tył", Rozkaz Nr 270, itp.).
• Doprowadzenie do zapaści ekonomicznej w wyniku planowania gospodarki przemysłowej bez uwzględnienia praw popytu i podaży.
• Całkowite zablokowanie wymiany wolnej myśli i związana z tym atrofia kultury i twórczych badań naukowych.
• Zniszczenie środowiska naturalnego na ogromnych obszarach spowodowane przez gwałtowny rozwój przemysłu i armii ZSRR.

Zbrodnie stalinowskie

• Kuropaty
• wielki terror
• wielki głód na Ukrainie
• Gułag
• zbrodnia katyńska
• Operacja polska NKWD
• Represje ZSRR wobec Polaków i obywateli polskich 1939-1946

Zobacz też

• NKWD
• partia komunistyczna
• angielski socjalizm
• polskie ofiary represji stalinowskich

Bibliografia

• Czarna księga komunizmu
• "Doktryna i polityka wewnętrzna Józefa Wissarionowicza Stalina (1924 - 1953)" (pol.) - rozprawa magisterska w formacie PDF