HMS Acasta (1929): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Makecat-bot (dyskusja | edycje)
45 139 edycji
m r2.7.3) (Robot dodał vi:HMS Acasta (H09)
m WP:SK, poprawa linków
Linia 1: Linia 1:
{{Okręt infobox
{{Okręt infobox
|nazwa = Acasta
|nazwa = HMS Acasta
|grafika =
|grafika =
|podpis grafiki =
|podpis grafiki =
|klasa =
|klasa = [[niszczyciel]]
|typ =
|typ = [[niszczyciele typu A (1929)|A]]
|projekt =
|projekt =
|kod NATO =
|kod NATO =
|stocznia = John Brown, [[Clydebank]] [[Plik:Flag of Scotland.svg|20px|Szkocja]]
|stocznia = John Brown, [[Clydebank]]
|rozpoczęcie budowy =
|rozpoczęcie budowy =
|położenie stępki = 13 sierpnia [[1928]]
|położenie stępki = 13 sierpnia 1928
|wodowanie = 8 sierpnia [[1929]]
|wodowanie = 8 sierpnia 1929
|1. bandera = Wielka Brytania
|1. bandera = Wielka Brytania
|1. nazwa =
|1. nazwa =
|1. wersja bandery = wojenna
|1. wersja bandery = wojenna
|1. wejście do służby = 11 lutego [[1930]]
|1. wejście do służby = 11 lutego 1930
|1. wycofanie ze służby =
|1. wycofanie ze służby =
|los okrętu = zatopiony 8 czerwca [[1940]]
|los okrętu = zatopiony 8 czerwca 1940
|wyporność = standardowa 1350 ton<br />pełna 1747 ton
|wyporność = standardowa: 1350 t<br />pełna: 1747 t
|długość = 98,5 m
|długość = 98,5 m
|szerokość = 9,8 m
|szerokość = 9,8 m
|zanurzenie = 3,7 m
|zanurzenie = 3,7 m
|zanurzenie testowe =
|zanurzenie testowe =
|zanurzenie maksymalne =
|zanurzenie maksymalne =
|rodzaj kadłuba =
|rodzaj kadłuba =
|materiał kadłuba =
|materiał kadłuba =
|napęd = 3 kotły, 2 turbiny Parsonsa o łącznej mocy 34 000 [[koń mechaniczny|KM]], 2 śruby
|napęd = 3 kotły, 2 turbiny Parsonsa o łącznej mocy 34 000 [[koń mechaniczny|KM]], 2 śruby
|prędkość = 35,25 węzłów
|prędkość = 35,25 węzłów
|prędkość taktyczna =
|prędkość taktyczna =
|zasięg = 4800 [[Mila morska|Mm]] przy 15 w
|zasięg = 4800 [[Mila morska|Mm]] przy 15 w
|załoga = 138
|załoga = 138
|sensory =
|sensory =
|wyrzutnie torpedowe =
|wyrzutnie torpedowe =
|uzbrojenie = 4 działa '''120''' mm (4xI)<br />2 [[Armata przeciwlotnicza 40 mm Mark II |działka '''40 mm''' plot]] (2xI)<br />8 [[wyrzutnia torpedowa|wt]] '''533''' mm (2xIV)<br />6 [[bomba głębinowa|bg]] (stan początkowy)
|uzbrojenie = 4 działa 120 mm (4xI)<br />2 [[Armata przeciwlotnicza 40 mm Mark II|działka 40 mm plot]] (2xI)<br />8 [[wyrzutnia torpedowa|wt]] 533 mm (2xIV)<br />6 [[bomba głębinowa|bg]] (stan początkowy)
|opancerzenie =
|opancerzenie =
|wyposażenie lotnicze =
|wyposażenie lotnicze =
|wyposażenie =
|wyposażenie =
|commons =
|commons =
}}
}}
[[Skróty przed nazwami okrętów|HMS]] '''Acasta''' – brytyjski [[niszczyciel]] [[niszczyciele typów A/B|typu A]] z lat 30. XX wieku. Brał udział w [[II wojna światowa|II wojnie światowej]], podczas której został zatopiony 8 czerwca [[1940]] przez niemieckie pancerniki. Nosił znak taktyczny '''H09'''.
'''HMS Acasta''' – brytyjski [[niszczyciel]] [[niszczyciele typu A (1929)|typu A]] z lat 30. XX wieku. Brał udział w [[II wojna światowa|II wojnie światowej]], podczas której został zatopiony 8 czerwca 1940 przez niemieckie pancerniki. Nosił znak taktyczny '''H09'''.


== Budowa i modernizacje ==
== Budowa i modernizacje ==
HMS "Acasta" należał do pierwszego typu [[niszczyciele typu A/B|A (A/B)]] brytyjskich standardowych niszczycieli z lat 30., [[niszczyciele typów A-I|grupy typów A-I]]. Został zamówiony 6 marca [[1928]] w ramach programu z 1927 roku, w stoczni John Brown w [[Clydebank]] (wraz z HMS "[[HMS Achates (1930)|Achates]]"). [[Stępka|Stępkę]] pod jego budowę położono 13 sierpnia 1928, kadłub wodowano 8 sierpnia [[1929]]. Budowę ukończono 11 lutego [[1930]]<ref>J. English, ''Amazon...'' s.15; [http://www.naval-history.net/xGM-Chrono-10DD-13A-Acasta.htm Geoffrey B Mason, ''HMS ACASTA (H 09) - A-class Destroyer''] [dostęp 11-11-2010]</ref>, a okręt wcielono do służby w marynarce brytyjskiej [[Royal Navy]] 14 lutego [[1930]]<ref name=amazon15>J. English, ''Amazon...'' s.15</ref>. Cena (bez uzbrojenia) wynosiła ok. 220.783 [[funt szterling|funtów szterlingów]]<ref>J. English, ''Amazon...'' s.15 podaje cenę za oba okręty 441.566 funtów szt.</ref>.
HMS "Acasta" należał do pierwszego typu brytyjskich standardowych niszczycieli z lat 30. ([[niszczyciele typów A-I|grupy typów A-I]]). Został zamówiony 6 marca [[1928]] w ramach programu z 1927 roku, w stoczni John Brown w [[Clydebank]] (wraz z HMS "[[HMS Achates (1930)|Achates]]"). [[Stępka|Stępkę]] pod jego budowę położono 13 sierpnia 1928, kadłub wodowano 8 sierpnia [[1929]]. Budowę ukończono 11 lutego [[1930]]<ref>J. English, ''Amazon...'' s.15; [http://www.naval-history.net/xGM-Chrono-10DD-13A-Acasta.htm Geoffrey B Mason, ''HMS ACASTA (H 09) - A-class Destroyer''] [dostęp 11-11-2010]</ref>, a okręt wcielono do służby w marynarce brytyjskiej [[Royal Navy]] 14 lutego [[1930]]<ref name=amazon15>J. English, ''Amazon...'' s.15</ref>. Cena (bez uzbrojenia) wynosiła ok. 220.783 [[funt szterling|funtów szterlingów]]<ref>J. English, ''Amazon...'' s.15 podaje cenę za oba okręty 441.566 funtów szt.</ref>.


Uzbrojenie okrętu odpowiadało innym niszczycielom typu A. Główne uzbrojenie artyleryjskie stanowiły cztery [[działo okrętowe|armaty]] kalibru 120 mm, rozmieszczone po dwa na dziobie i rufie, w [[superpozycja (okrętownictwo)|superpozycji]]. Do obrony przeciwlotniczej służyły dwa automatyczne działka 40 mm [[Armata przeciwlotnicza 40 mm Mark II|Vickers Mark II]] (tzw. ''pom-pom''). Na śródokręciu niszczyciel posiadał dwa poczwórne [[aparat torpedowy|aparaty torpedowe]] kalibru 533 mm. Uzbrojenie [[zwalczanie okrętów podwodnych|przeciwpodwodne]] stanowiło tylko sześć [[bomba głębinowa|bomb głębinowych]] w trzech zrzutniach na rufie<ref name=dasz>A. Daszjan, ''Korabli...''</ref>. Z powodu wczesnego zatopienia, okręt nie przechodził większych modernizacji. Możliwe, że wiosną 1940 jedynie zamieniono na nim drugi poczwórny aparat torpedowy na działo przeciwlotnicze 76 mm i wzmocniono uzbrojenie przeciwpodwodne do 2 [[miotacz bomb głębinowych|miotaczy]] i 1 zrzutni [[bomba głębinowa|bomb głębinowych]] z ok. 30-40 bombami
Uzbrojenie okrętu odpowiadało innym niszczycielom typu A. Główne uzbrojenie artyleryjskie stanowiły cztery [[działo okrętowe|armaty]] kalibru 120 mm, rozmieszczone po dwa na dziobie i rufie, w [[superpozycja (okrętownictwo)|superpozycji]]. Do obrony przeciwlotniczej służyły dwa automatyczne działka 40 mm [[Armata przeciwlotnicza 40 mm Mark II|Vickers Mark II]] (tzw. ''pom-pom''). Na śródokręciu niszczyciel posiadał dwa poczwórne [[aparat torpedowy|aparaty torpedowe]] kalibru 533 mm. Uzbrojenie [[zwalczanie okrętów podwodnych|przeciwpodwodne]] stanowiło tylko sześć [[bomba głębinowa|bomb głębinowych]] w trzech zrzutniach na rufie<ref name=dasz>A. Daszjan, ''Korabli...''</ref>. Z powodu wczesnego zatopienia, okręt nie przechodził większych modernizacji. Możliwe, że wiosną 1940 jedynie zamieniono na nim drugi poczwórny aparat torpedowy na działo przeciwlotnicze 76 mm i wzmocniono uzbrojenie przeciwpodwodne do 2 [[miotacz bomb głębinowych|miotaczy]] i 1 zrzutni [[bomba głębinowa|bomb głębinowych]] z ok. 30-40 bombami
Linia 48: Linia 48:
== Służba ==
== Służba ==
=== Przed wojną ===
=== Przed wojną ===
HMS "Acasta" początkowo służył w 3. Flotylli Niszczycieli (''3rd Destroyer Flotilla'') na [[Morze Śródziemne|Morzu Śródziemnym]]. Przechodził w tym okresie kilka krótkich remontów. 12 czerwca [[1934]] miał kolizję z niszczycielem HMS "[[HMS Codrington|Codrington]]" pod [[Malta|Maltą]] (naprawę na Malce ukończono 27 lipca)<ref name=amazon/>. W 1937 patrolował u wybrzeży ogarniętej [[hiszpańska wojna domowa|wojną domową]] Hiszpanii, w ramach międzynarodowego
HMS "Acasta" początkowo służył w 3. Flotylli Niszczycieli (''3rd Destroyer Flotilla'') na [[Morze Śródziemne|Morzu Śródziemnym]]. Przechodził w tym okresie kilka krótkich remontów. 12 czerwca [[1934]] miał kolizję z niszczycielem HMS "[[HMS Codrington|Codrington]]" pod [[Malta|Maltą]] (naprawę na Malce ukończono 27 lipca){{r|amazon}}. W 1937 patrolował u wybrzeży ogarniętej [[hiszpańska wojna domowa|wojną domową]] Hiszpanii, w ramach międzynarodowego
Komitetu Nieinterwencji. W maju 1937 został skierowany do Wielkiej Brytanii na remont do [[HMNB Devonport|Devonport]], trwający do kwietnia [[1938]], podczas którego zainstalowano [[stacja hydrolokacyjna|hydrolokator]] [[Asdic]]. Wszedł następnie w skład 7. Flotylli Niszczycieli i służył na wodach irlandzkich. Po remoncie, od początku 1939 służył w bazie Plymouth, bez przydziału do flotylli (jako ''emergency destroyer''). M.in. w marcu 1939 służył do prób wyposażenia elektroakustycznego budowanego dla Argentyny krążownika "[[La Argentina]]"<ref name=amazon>J. English, ''Amazon...'' s.17</ref>.
Komitetu Nieinterwencji. W maju 1937 został skierowany do Wielkiej Brytanii na remont do [[HMNB Devonport|Devonport]], trwający do kwietnia [[1938]], podczas którego zainstalowano [[stacja hydrolokacyjna|hydrolokator]] [[Asdic]]. Wszedł następnie w skład 7. Flotylli Niszczycieli i służył na wodach irlandzkich. Po remoncie, od początku 1939 służył w bazie Plymouth, bez przydziału do flotylli (jako ''emergency destroyer''). M.in. w marcu 1939 służył do prób wyposażenia elektroakustycznego budowanego dla Argentyny krążownika "[[La Argentina]]"<ref name=amazon>J. English, ''Amazon...'' s.17</ref>.


=== II wojna światowa ===
=== II wojna światowa ===
W chwili wybuchu II wojny światowej, HMS "Acasta" stacjonował początkowo w [[Portsmouth]], wchodząc w skład 35. Dywizjonu 18. Flotylli Niszczycieli, działającego w składzie Sił Kanału [[kanał La Manche|La Manche]] (''Channel Force''), a następnie od 7 września w składzie Dowództwa Zachodnich Podejść (''Western Approaches Command'')<ref name=nav-sept>[http://www.naval-history.net/xDKWW2-3909-04RN.htm Don Kindell, ''ROYAL NAVY SHIPS, SEPTEMBER 1939''] [dostęp 15-11-2010]</ref>. Służył głównie w osłonie [[konwój morski|konwojów]] na zachód od Wysp Brytyjskich. 10 kwietnia 1940 został skierowany do służby na wodach norweskich w składzie [[Home Fleet]] (Floty Metropolii), działając ze [[Scapa Flow]]. W dniach 13-15 kwietnia "Acasta" osłaniał konwój NP.1 złożony z 5 statków pasażerskich przewożących wojsko z Wielkiej Brytanii do Norwegii (m.in. polskie [[MS Chrobry|"Chrobry"]] i "[[MS Batory|"Batory"]])<ref group=uwaga>Konwój NP.1: statki pasażerskie "Empress of Australia" (19.665 BRT), "Reina del Pacifico" (17.707 BRT), "Monarch of Bermuda" (22.424 BRT), [[MS Chrobry|"Chrobry"]] (11.442 BRT), "[[MS Batory|"Batory"]] (14.287 BRT) - osłona w składzie krążowników "[[HMS Manchester (1938)|Manchester]]", "[[HMS Birmingham (1937)|Birmingham]]", "[[HMS Cairo|Cairo]]", niszczycieli "[[HMS Ardent (1930)|Ardent]]", "Acasta", "[[HMS Codrington|Codrington]]", "[[HMS Fearless|Fearless]]", "[[HMS Brazen|Brazen]]", "[[HMS Griffin|Griffin]]", "[[HMS Highlander|Highlander]]", "Vanoc", "Whirlwind", "Volunteer", "Witherington" i okrętu warsztatowego "Vindictive" - [http://www.naval-history.net/xDKWW2-4004-13APR02.htm Don Kindell, ''NAVAL EVENTS, APRIL 1940, Part 2 of 4''] w serwisie naval-history.net [dostęp 26-6-2009]</ref>. Między 9 a 16 maja eskortował do Clyde w Wielkiej Brytanii uszkodzony na skałach krążownik [[HMS Penelope (1936)|HMS "Penelope"]]<ref name=amazon/>. W dniach 22-25 maja eskortował wraz z bliźniaczym HMS "[[HMS Ardent (1930)|Ardent]]" transportowiec "Ulster Prince" z wojskiem w celu wymiany garnizonu brytyjskiego, wysadzonego w kwietniu na [[Wyspy Owcze|Wyspach Owczych]]<ref>[http://www.naval-history.net/xDKWW2-4004-13APR02.htm Don Kindell, ''NAVAL EVENTS, APRIL 1940, Part 2 of 4''] w serwisie naval-history.net [dostęp 16-11-2010]</ref>.
W chwili wybuchu II wojny światowej, HMS "Acasta" stacjonował początkowo w [[Portsmouth]], wchodząc w skład 35. Dywizjonu 18. Flotylli Niszczycieli, działającego w składzie Sił Kanału [[kanał La Manche|La Manche]] (''Channel Force''), a następnie od 7 września w składzie Dowództwa Zachodnich Podejść (''Western Approaches Command'')<ref name=nav-sept>[http://www.naval-history.net/xDKWW2-3909-04RN.htm Don Kindell, ''ROYAL NAVY SHIPS, SEPTEMBER 1939''] [dostęp 15-11-2010]</ref>. Służył głównie w osłonie [[konwój morski|konwojów]] na zachód od Wysp Brytyjskich. 10 kwietnia 1940 został skierowany do służby na wodach norweskich w składzie [[Home Fleet]] (Floty Metropolii), działając ze [[Scapa Flow]]. W dniach 13-15 kwietnia "Acasta" osłaniał konwój NP.1 złożony z 5 statków pasażerskich przewożących wojsko z Wielkiej Brytanii do Norwegii (m.in. polskie [[MS Chrobry|"Chrobry"]] i "[[MS Batory|"Batory"]])<ref group=uwaga>Konwój NP.1: statki pasażerskie "Empress of Australia" (19.665 BRT), "Reina del Pacifico" (17.707 BRT), "Monarch of Bermuda" (22.424 BRT), [[MS Chrobry|"Chrobry"]] (11.442 BRT), "[[MS Batory|"Batory"]] (14.287 BRT) - osłona w składzie krążowników "[[HMS Manchester (1938)|Manchester]]", "[[HMS Birmingham (1937)|Birmingham]]", "[[HMS Cairo|Cairo]]", niszczycieli "[[HMS Ardent (1930)|Ardent]]", "Acasta", "[[HMS Codrington|Codrington]]", "[[HMS Fearless|Fearless]]", "[[HMS Brazen|Brazen]]", "[[HMS Griffin|Griffin]]", "[[HMS Highlander|Highlander]]", "Vanoc", "Whirlwind", "Volunteer", "Witherington" i okrętu warsztatowego "Vindictive" - [http://www.naval-history.net/xDKWW2-4004-13APR02.htm Don Kindell, ''NAVAL EVENTS, APRIL 1940, Part 2 of 4''] w serwisie naval-history.net [dostęp 26-6-2009]</ref>. Między 9 a 16 maja eskortował do Clyde w Wielkiej Brytanii uszkodzony na skałach krążownik [[HMS Penelope (1936)|HMS "Penelope"]]{{r|amazon}}. W dniach 22-25 maja eskortował wraz z bliźniaczym HMS "[[HMS Ardent (1930)|Ardent]]" transportowiec "Ulster Prince" z wojskiem w celu wymiany garnizonu brytyjskiego, wysadzonego w kwietniu na [[Wyspy Owcze|Wyspach Owczych]]<ref>[http://www.naval-history.net/xDKWW2-4004-13APR02.htm Don Kindell, ''NAVAL EVENTS, APRIL 1940, Part 2 of 4''] w serwisie naval-history.net [dostęp 16-11-2010]</ref>.


8 czerwca 1940 wraz z "[[HMS Ardent (1930)|Ardentem]]" eskortował do Wielkiej Brytanii z Norwegii lotniskowiec HMS "[[HMS Glorious|Glorious]]". Między innymi na skutek błędów popełnionych przez dowódcę lotniskowca, zespół został po godz. 16 przechwycony przez niemieckie pancerniki "[[Scharnhorst (1939)|Scharnhorst]]" i "[[Gneisenau (1938)|Gneisenau]]", które następnie zatopiły wszystkie trzy okręty<ref name=msio>T. Klimczyk: ''Utrata...'', s.30-32</ref>. "Acasta" początkowo postawił [[zasłona dymna|zasłonę dymną]] przed lotniskowcem, po czym podjął próbę ataku torpedowego<ref name=msio/>. Po przejściu przed dziobem "Scharnhorsta", niszczyciel zaatakował go czterema torpedami, z których większość udało się pancernikowi wymanewrować, lecz jedna trafiła go w prawą burtę na rufie o 17.39 (18.39 czasu niemieckiego). Pancernik został poważnie uszkodzony, nabrał 2500 ton wody do kadłuba i zginęło na nim 48 osób (remont trwał do końca roku)<ref name=garzke>W.H. Garzke, R.O. Dulin, ''Battleships. Axis and Neutral Battleships of World War II'', Annapolis 1985, ISBN 0-87021-101-3, s.157-158</ref>. Mimo braku szans, niszczyciel toczył także pojedynek artyleryjski, uszkadzając pociskiem lufę armaty 283 mm drugiej wieży (B) pancernika<ref name=msio/>. Wielokrotnie trafiony niszczyciel zatonął ok. 18.20<ref name=msio/>, w rejonie pozycji {{koordynaty|68|45|N|04|30|E|umieść=w tekście}}<ref name=amazon/>. Niemcy zdołali uratować tylko 1 marynarza (Cyril "Nick" Carter)<ref name=msio/>, zginęło 161 osób, w tym 8 oficerów wraz z dowódcą Charlesem Glasfurdem<ref name=amazon/>.
8 czerwca 1940 wraz z "[[HMS Ardent (1930)|Ardentem]]" eskortował do Wielkiej Brytanii z Norwegii lotniskowiec HMS "[[HMS Glorious|Glorious]]". Między innymi na skutek błędów popełnionych przez dowódcę lotniskowca, zespół został po godz. 16 przechwycony przez niemieckie pancerniki "[[Scharnhorst (1939)|Scharnhorst]]" i "[[Gneisenau (1938)|Gneisenau]]", które następnie zatopiły wszystkie trzy okręty<ref name=msio>T. Klimczyk: ''Utrata...'', s.30-32</ref>. "Acasta" początkowo postawił [[zasłona dymna|zasłonę dymną]] przed lotniskowcem, po czym podjął próbę ataku torpedowego{{r|msio}}. Po przejściu przed dziobem "Scharnhorsta", niszczyciel zaatakował go czterema torpedami, z których większość udało się pancernikowi wymanewrować, lecz jedna trafiła go w prawą burtę na rufie o 17.39 (18.39 czasu niemieckiego). Pancernik został poważnie uszkodzony, nabrał 2500 ton wody do kadłuba i zginęło na nim 48 osób (remont trwał do końca roku)<ref name=garzke>W.H. Garzke, R.O. Dulin, ''Battleships. Axis and Neutral Battleships of World War II'', Annapolis 1985, ISBN 0-87021-101-3, s.157-158</ref>. Mimo braku szans, niszczyciel toczył także pojedynek artyleryjski, uszkadzając pociskiem lufę armaty 283 mm drugiej wieży (B) pancernika{{r|msio}}. Wielokrotnie trafiony niszczyciel zatonął ok. 18.20{{r|msio}}, w rejonie pozycji {{koordynaty|68|45|N|04|30|E|umieść=w tekście}}{{r|amazon}}. Niemcy zdołali uratować tylko 1 marynarza (Cyril "Nick" Carter){{r|msio}}, zginęło 161 osób, w tym 8 oficerów wraz z dowódcą Charlesem Glasfurdem{{r|amazon}}.


Za służbę HMS "Acasta" otrzymał 3 wyróżnienia bitewne ''battle honours'': Atlantyk 1939-40, Norwegia 1940, walka z "Scharnhorstem" 1940<ref name=naval>[http://www.naval-history.net/xGM-Chrono-10DD-13A-Acasta.htm Geoffrey B Mason, ''HMS ACASTA (H 09) - A-class Destroyer''] w serwisie naval-history.net [dostęp 11-11-2010]</ref>. Dowódca kmdr por. Charles Glasfurd został pośmiertnie uhonorowany wyróżnieniem w rozkazie (''[[Mentioned in Despatches]]'')<ref name=rn>[http://www.unithistories.com/officers/RN_officersG2.html ''Royal Navy (RN) Officers 1939-1945''] [dostęp 11-11-2010]</ref>.
Za służbę HMS "Acasta" otrzymał 3 wyróżnienia bitewne ''battle honours'': Atlantyk 1939-40, Norwegia 1940, walka z "Scharnhorstem" 1940<ref name=naval>[http://www.naval-history.net/xGM-Chrono-10DD-13A-Acasta.htm Geoffrey B Mason, ''HMS ACASTA (H 09) - A-class Destroyer''] w serwisie naval-history.net [dostęp 11-11-2010]</ref>. Dowódca kmdr por. Charles Glasfurd został pośmiertnie uhonorowany wyróżnieniem w rozkazie (''[[Mentioned in Despatches]]'')<ref name=rn>[http://www.unithistories.com/officers/RN_officersG2.html ''Royal Navy (RN) Officers 1939-1945''] [dostęp 11-11-2010]</ref>.


'''Dowódcy podczas II wojny św.'''
'''Dowódcy podczas II wojny św.'''
* wrzesień 1939 - ?: Cdr (kmd por.) P.J. Oliver<ref name=nav-sept />
* wrzesień 1939 - ?: Cdr (kmd por.) P.J. Oliver{{r|nav-sept}}
* 28 listopada 1939 - 8 czerwca 1940†: Lt Cdr/Cdr (kmdr ppor./kmdr por.) Charles Glasfurd<ref name=rn/>
* 28 listopada 1939 - 8 czerwca 1940†: Lt Cdr/Cdr (kmdr ppor./kmdr por.) Charles Glasfurd{{r|rn}}


== Dane ==
== Dane ==
Linia 87: Linia 87:


{{DEFAULTSORT:Acasta}}
{{DEFAULTSORT:Acasta}}

[[Kategoria:Brytyjskie niszczyciele z okresu II wojny światowej]]
[[Kategoria:Brytyjskie niszczyciele z okresu II wojny światowej]]


Wersja z 18:10, 18 gru 2012

HMS Acasta
ilustracja
Klasa

niszczyciel

Typ

A

Oznaczenie NATO

{{{oznaczenie NATO}}}

Historia
Stocznia

John Brown, Clydebank

Początek budowy

{{{początek budowy}}}

Położenie stępki

13 sierpnia 1928

Wodowanie

8 sierpnia 1929

 Royal Navy
Wejście do służby

11 lutego 1930

Los okrętu

zatopiony 8 czerwca 1940

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 1350 t
pełna: 1747 t

Długość

98,5 m

Szerokość

9,8 m

Zanurzenie

3,7 m

Napęd
3 kotły, 2 turbiny Parsonsa o łącznej mocy 34 000 KM, 2 śruby
Prędkość

35,25 węzłów

Zasięg

4800 Mm przy 15 w

Uzbrojenie
4 działa 120 mm (4xI)
2 działka 40 mm plot (2xI)
8 wt 533 mm (2xIV)
6 bg (stan początkowy)
Załoga

138

HMS Acasta – brytyjski niszczyciel typu A z lat 30. XX wieku. Brał udział w II wojnie światowej, podczas której został zatopiony 8 czerwca 1940 przez niemieckie pancerniki. Nosił znak taktyczny H09.

Budowa i modernizacje

HMS "Acasta" należał do pierwszego typu brytyjskich standardowych niszczycieli z lat 30. (grupy typów A-I). Został zamówiony 6 marca 1928 w ramach programu z 1927 roku, w stoczni John Brown w Clydebank (wraz z HMS "Achates"). Stępkę pod jego budowę położono 13 sierpnia 1928, kadłub wodowano 8 sierpnia 1929. Budowę ukończono 11 lutego 1930[1], a okręt wcielono do służby w marynarce brytyjskiej Royal Navy 14 lutego 1930[2]. Cena (bez uzbrojenia) wynosiła ok. 220.783 funtów szterlingów[3].

Uzbrojenie okrętu odpowiadało innym niszczycielom typu A. Główne uzbrojenie artyleryjskie stanowiły cztery armaty kalibru 120 mm, rozmieszczone po dwa na dziobie i rufie, w superpozycji. Do obrony przeciwlotniczej służyły dwa automatyczne działka 40 mm Vickers Mark II (tzw. pom-pom). Na śródokręciu niszczyciel posiadał dwa poczwórne aparaty torpedowe kalibru 533 mm. Uzbrojenie przeciwpodwodne stanowiło tylko sześć bomb głębinowych w trzech zrzutniach na rufie[4]. Z powodu wczesnego zatopienia, okręt nie przechodził większych modernizacji. Możliwe, że wiosną 1940 jedynie zamieniono na nim drugi poczwórny aparat torpedowy na działo przeciwlotnicze 76 mm i wzmocniono uzbrojenie przeciwpodwodne do 2 miotaczy i 1 zrzutni bomb głębinowych z ok. 30-40 bombami (salwa z 5 bomb), lecz źródła są co do tego rozbieżne[5].

Służba

Przed wojną

HMS "Acasta" początkowo służył w 3. Flotylli Niszczycieli (3rd Destroyer Flotilla) na Morzu Śródziemnym. Przechodził w tym okresie kilka krótkich remontów. 12 czerwca 1934 miał kolizję z niszczycielem HMS "Codrington" pod Maltą (naprawę na Malce ukończono 27 lipca)[6]. W 1937 patrolował u wybrzeży ogarniętej wojną domową Hiszpanii, w ramach międzynarodowego Komitetu Nieinterwencji. W maju 1937 został skierowany do Wielkiej Brytanii na remont do Devonport, trwający do kwietnia 1938, podczas którego zainstalowano hydrolokator Asdic. Wszedł następnie w skład 7. Flotylli Niszczycieli i służył na wodach irlandzkich. Po remoncie, od początku 1939 służył w bazie Plymouth, bez przydziału do flotylli (jako emergency destroyer). M.in. w marcu 1939 służył do prób wyposażenia elektroakustycznego budowanego dla Argentyny krążownika "La Argentina"[6].

II wojna światowa

W chwili wybuchu II wojny światowej, HMS "Acasta" stacjonował początkowo w Portsmouth, wchodząc w skład 35. Dywizjonu 18. Flotylli Niszczycieli, działającego w składzie Sił Kanału La Manche (Channel Force), a następnie od 7 września w składzie Dowództwa Zachodnich Podejść (Western Approaches Command)[7]. Służył głównie w osłonie konwojów na zachód od Wysp Brytyjskich. 10 kwietnia 1940 został skierowany do służby na wodach norweskich w składzie Home Fleet (Floty Metropolii), działając ze Scapa Flow. W dniach 13-15 kwietnia "Acasta" osłaniał konwój NP.1 złożony z 5 statków pasażerskich przewożących wojsko z Wielkiej Brytanii do Norwegii (m.in. polskie "Chrobry" i ""Batory")[a]. Między 9 a 16 maja eskortował do Clyde w Wielkiej Brytanii uszkodzony na skałach krążownik HMS "Penelope"[6]. W dniach 22-25 maja eskortował wraz z bliźniaczym HMS "Ardent" transportowiec "Ulster Prince" z wojskiem w celu wymiany garnizonu brytyjskiego, wysadzonego w kwietniu na Wyspach Owczych[8].

8 czerwca 1940 wraz z "Ardentem" eskortował do Wielkiej Brytanii z Norwegii lotniskowiec HMS "Glorious". Między innymi na skutek błędów popełnionych przez dowódcę lotniskowca, zespół został po godz. 16 przechwycony przez niemieckie pancerniki "Scharnhorst" i "Gneisenau", które następnie zatopiły wszystkie trzy okręty[9]. "Acasta" początkowo postawił zasłonę dymną przed lotniskowcem, po czym podjął próbę ataku torpedowego[9]. Po przejściu przed dziobem "Scharnhorsta", niszczyciel zaatakował go czterema torpedami, z których większość udało się pancernikowi wymanewrować, lecz jedna trafiła go w prawą burtę na rufie o 17.39 (18.39 czasu niemieckiego). Pancernik został poważnie uszkodzony, nabrał 2500 ton wody do kadłuba i zginęło na nim 48 osób (remont trwał do końca roku)[10]. Mimo braku szans, niszczyciel toczył także pojedynek artyleryjski, uszkadzając pociskiem lufę armaty 283 mm drugiej wieży (B) pancernika[9]. Wielokrotnie trafiony niszczyciel zatonął ok. 18.20[9], w rejonie pozycji Nieprawidłowe parametry: {68|45|N|04|30|E}[6]. Niemcy zdołali uratować tylko 1 marynarza (Cyril "Nick" Carter)[9], zginęło 161 osób, w tym 8 oficerów wraz z dowódcą Charlesem Glasfurdem[6].

Za służbę HMS "Acasta" otrzymał 3 wyróżnienia bitewne battle honours: Atlantyk 1939-40, Norwegia 1940, walka z "Scharnhorstem" 1940[11]. Dowódca kmdr por. Charles Glasfurd został pośmiertnie uhonorowany wyróżnieniem w rozkazie (Mentioned in Despatches)[12].

Dowódcy podczas II wojny św.

  • wrzesień 1939 - ?: Cdr (kmd por.) P.J. Oliver[7]
  • 28 listopada 1939 - 8 czerwca 1940†: Lt Cdr/Cdr (kmdr ppor./kmdr por.) Charles Glasfurd[12]

Dane

Uzbrojenie:

  • 4 działa 120 mm Mk.IX L/41 na podstawach Mk.XIV (4xI)
  • 2 działka automatyczne plot 40 mm Vickers Mark II (2xI)
  • 4 karabiny maszynowe 7,7 mm Lewis
  • 8 wyrzutni torped 533 mm w poczwórnych aparatach QR.III (2xIV)
  • 3 pojedyncze zrzutnie bomb głębinowych (6 bomb)

Wyposażenie

Uwagi

  1. ↑ Konwój NP.1: statki pasażerskie "Empress of Australia" (19.665 BRT), "Reina del Pacifico" (17.707 BRT), "Monarch of Bermuda" (22.424 BRT), "Chrobry" (11.442 BRT), ""Batory" (14.287 BRT) - osłona w składzie krążowników "Manchester", "Birmingham", "Cairo", niszczycieli "Ardent", "Acasta", "Codrington", "Fearless", "Brazen", "Griffin", "Highlander", "Vanoc", "Whirlwind", "Volunteer", "Witherington" i okrętu warsztatowego "Vindictive" - Don Kindell, NAVAL EVENTS, APRIL 1940, Part 2 of 4 w serwisie naval-history.net [dostęp 26-6-2009]
  1. ↑ J. English, Amazon... s.15; Geoffrey B Mason, HMS ACASTA (H 09) - A-class Destroyer [dostęp 11-11-2010]
  2. ↑ J. English, Amazon... s.15
  3. ↑ J. English, Amazon... s.15 podaje cenę za oba okręty 441.566 funtów szt.
  4. ↑ A. Daszjan, Korabli...
  5. ↑ M. Morozow, Britanskie esmincy..., s. 10, 16
  6. ↑ a b c d e J. English, Amazon... s.17
  7. ↑ a b Don Kindell, ROYAL NAVY SHIPS, SEPTEMBER 1939 [dostęp 15-11-2010]
  8. ↑ Don Kindell, NAVAL EVENTS, APRIL 1940, Part 2 of 4 w serwisie naval-history.net [dostęp 16-11-2010]
  9. ↑ a b c d e T. Klimczyk: Utrata..., s.30-32
  10. ↑ W.H. Garzke, R.O. Dulin, Battleships. Axis and Neutral Battleships of World War II, Annapolis 1985, ISBN 0-87021-101-3, s.157-158
  11. ↑ Geoffrey B Mason, HMS ACASTA (H 09) - A-class Destroyer w serwisie naval-history.net [dostęp 11-11-2010]
  12. ↑ a b Royal Navy (RN) Officers 1939-1945 [dostęp 11-11-2010]

Bibliografia

  • John English: Amazon to Ivanhoe. British Standard Destroyers of the 1930s. Kendal: World Ship Society, 1993. ISBN 0-905617-64-9. (ang.).
  • A. Daszjan: Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Wielikobritanii. Czast 2 (Корабли Второй мировой войны. ВМС Великобритании. Часть 2), Morskaja Kollekcja 5/2003 (ros.)
  • M. Morozow (red.): Britanskie esmincy w boju. Czast 3 (Британские эсминцы в бою. Часть 3), 1997, ISBN 5-88711-054-6 (ros.)
  • Tadeusz Klimczyk: Utrata lotniskowca HMS Glorious, w: Morze, Statki i Okręty nr 3/2004
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=HMS_Acasta_(1929)&oldid=33875027”