Herod Wielki: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Chrześcijanie w rodzinie Heroda: drobne redakcyjne |
m Bot: Migrating 50 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q51672 (translate me) |
||
Linia 152: | Linia 152: | ||
{{link FA|fi}} |
{{link FA|fi}} |
||
[[ar:هيرودس الأول]] |
|||
[[be:Ірад Вялікі]] |
|||
[[bg:Ирод Велики]] |
|||
[[br:Herodez Veur]] |
|||
[[ca:Herodes el gran]] |
|||
[[cs:Herodes Veliký]] |
|||
[[cy:Herod Fawr]] |
|||
[[da:Herodes den Store]] |
|||
[[de:Herodes der Große]] |
|||
[[et:Herodes]] |
|||
[[el:Ηρώδης ο Μέγας]] |
|||
[[en:Herod the Great]] |
|||
[[es:Herodes I el Grande]] |
|||
[[eo:Herodo la Granda]] |
|||
[[eu:Herodes I.a Handia]] |
|||
[[fa:هیرود بزرگ]] |
|||
[[fr:Hérode Ier le Grand]] |
|||
[[ga:Héaród Mór]] |
|||
[[gl:Herodes]] |
|||
[[ko:헤로데 1세]] |
|||
[[hi:हेरोद महान]] |
|||
[[hr:Herod I. Veliki]] |
|||
[[id:Herodes yang Agung]] |
|||
[[it:Erode il Grande]] |
|||
[[he:הורדוס]] |
|||
[[sw:Herode Mkuu]] |
|||
[[la:Herodes]] |
|||
[[lv:Hērods Lielais]] |
|||
[[lt:Erodas I Didysis]] |
|||
[[hu:Heródes]] |
|||
[[nl:Herodes I]] |
|||
[[ja:ヘロデ大王]] |
|||
[[no:Herodes den store]] |
|||
[[oc:Eròdes lo Grand]] |
|||
[[pt:Herodes, o Grande]] |
|||
[[ro:Irod cel Mare]] |
|||
[[ru:Ирод I Великий]] |
|||
[[sk:Herodes Veľký]] |
|||
[[sl:Herod Veliki]] |
|||
[[sr:Ирод Велики]] |
|||
[[sh:Herod Veliki]] |
|||
[[fi:Herodes]] |
|||
[[sv:Herodes den store]] |
|||
[[tl:Herodes ang Dakila]] |
|||
[[ta:முதலாம் ஏரோது]] |
[[ta:முதலாம் ஏரோது]] |
||
[[th:พระเจ้าเฮโรดมหาราช]] |
|||
[[tr:Hirodes]] |
|||
[[uk:Ірод I Великий]] |
|||
[[vi:Herod Đại đế]] |
|||
[[yi:הורדוס]] |
|||
[[zh:大希律王]] |
Wersja z 14:55, 12 mar 2013
Herod Wielki (Herodes Magnus), czasami w literaturze opisywany jako Herod (II) Wielki[1] (ur. 73 lub w 72 roku p.n.e., zm. 4 roku p.n.e.) – syn Idumejczyka Antypatra i Nabatejki Kypros. Od roku 47 p.n.e. był namiestnikiem Galilei mianowanym przez swojego ojca, a od 46 r. p.n.e. namiestnikiem Celesyrii i Samarii z ręki Sekstusa Cezara. W latach 39 - 4 p.n.e. król Judei z łaski Rzymu.
Wywód przodków
4. Antypas I |
||||||
2. Antypater |
||||||
5. NN |
||||||
1. Herod Wielki |
||||||
6. NN | ||||||
3. Kypros |
||||||
7. NN | ||||||
Biografia
Pod koniec 40 p.n.e. decyzją senatu rzymskiego został mianowany królem Judei. W konflikcie między Oktawianem i Antoniuszem wziął stronę tego drugiego, ale po jego klęsce pod Akcjum ukorzył się przed Oktawianem, który potwierdził jego władzę w Judei i oddał Herodowi ziemie zagarnięte wcześniej przez Kleopatrę. W latach 20. I wieku p.n.e. królestwo Heroda obejmowało, prócz Palestyny, też część dzisiejszej Jordanii, Libanu i Syrii. Sprawny władca i zarządca, znany z zainicjowania budowy wielu monumentalnych budowli (m.in. port w Cezarei, Twierdza Antonia widoczna z Via Dolorosa oraz rozbudowa Drugiej Świątyni w Jeruzalem).
W tradycji Ewangelii Mateusza przedstawiony został jako tyran pragnący zgładzić Jezusa, inicjator tzw. rzezi niewiniątek, jednakże istnieją wątpliwości, czy zdarzenie to miało faktycznie miejsce. Jedynym tekstem przekazującym informacje na ten temat jest wspomniana Ewangelia Mateusza, której autor mógł wpleść tę anegdotę w tok opowiadania z pobudek teologicznych. O rzezi niewiniątek nie wspominają pozostałe Ewangelie Nowego Testamentu ani wczesne apokryfy, jak również inne źródła historyczne, nawet pisma Józefa Flawiusza, opisujące epokę rządów Heroda z pozycji mu nieprzychylnych. Wiadomo jednak, że pod koniec życia Herod dopuścił się wielu mordów, poszukując rzeczywistych lub domniemanych spisków mogących pozbawić go władzy, m.in. zamordował swojego pierworodnego syna Antypatra (z pierwszej żony Doris). Zabił też jedną ze swoich żon oraz jej synów, brata i matkę, którą wydał na śmierć głodową w więzieniu. Współcześnie ocenia się, że okrucieństwo Heroda pod koniec życia wynikało po części z choroby umysłowej wywołanej przez chorobę nerek, z powodu której w końcu zmarł w męczarniach. Po jego śmierci wybuchła tzw. wojna Warusa.
Data śmierci
Najczęściej podaje się, że Herod Wielki zmarł w 4 p.n.e.[2] (wedle wyliczeń Jana Keplera między 12 marca a 11 kwietnia 4 p.n.e.). Józef Flawiusz pisał, że Herod umarł po 18 dniach od zaćmienia Księżyca. Miało się to wydarzyć niedługo przed wiosennym świętowaniem Paschy. Pojawiła się jednak hipoteza, nie ciesząca się większą popularnością, że zmarł w grudniu 5 p.n.e.[3].
Grób Heroda
7 maja 2007 Ehud Necer, archeolog z Uniwersytetu Hebrajskiego poinformował o odkryciu grobu Heroda w Herodium, położonym 12 km na południe od Jerozolimy. Historyk Józef Flawiusz podawał Herodium, jako miejsce spalenia zwłok Heroda, ale dokładna lokalizacja grobu pozostawała nieznana. Sarkofag króla został rozbity na kawałki, prawdopodobnie w czasie powstania Żydów[4].
Chrześcijanie w rodzinie Heroda
Opierając się na fragmentach listu Pawła z Tarsu do Rzymian (Pozdrówcie tych, którzy należą do domu Arystobula, List do Rzymian 16, 10 oraz: Pozdrówcie Herodiona, mojego rodaka, 16, 11) szereg badaczy przyjmuje, że w rodzinie bądź otoczeniu potomków Heroda znajdowali się chrześcijanie - zdania na temat tego, jak bliska była to rodzina, pozostają podzielone[5].
Żony
- Doris z Idumei, siostra Teudiona; rozstał się z nią w 42 p.n.e.
- od wiosny 37 p.n.e. Mariamme I, córka Aleksandra Hasmonejczyka; zamordowana w 29 p.n.e.
- Mariamme II, córka Szymona ben-Boetosa, arcykapłana
- Maltake, Samarytanka, zm. 4 p.n.e.
- Kleopatra z Jerozolimy
- nieznana z imienia bratanica Heroda
- nieznana z imienia córka Józefa I, stryja Heroda Wielkiego
- Pallas
- Fedra
- Elpis
Potomstwo
Z małżeństwa z Doris:
Z małżeństwa z Mariamme (I):
- Aleksander, zm. zimą 7/6 p.n.e.
- Arystobul, zm. zimą 7/6 p.n.e.
- nieznany z imienia syn, zm. przed 18 p.n.e.
- Salampsjo, żona Fazaela II, bratanka Heroda Wielkiego
- Kypros II, żona Antypatra III.
Z małżeństwa z Mariamme (II):
- Herod III (Herod Boethos, Herod z Rzymu, Herod Filip I), pierwszy mąż Herodiady
Z małżeństwa z Maltake:
- Herod Archelaos
- Herod Antypas
- Olimpias, żona Józefa III, bratanka Heroda Wielkiego
Z małżeństwa z Kleopatrą:
Z małżeństwa z Pallas:
Z małżeństwa z Fedrą:
Z małżeństwa z Elpis:
- Salome II, żona jednego z synów Ferorasa.
Małżeństwa z córką Józefa i córką Fazaela pozostały bezdzietne.
Zobacz też
- ↑ J. Ciecieląg, Polityczne dziedzictwo Heroda Wielkiego. Palestyna w epoce rzymsko-herodiańskiej, Kraków 2002, s. 193. Jest to liczebnik odróżniający go od pozostałych członków dynastii herodiańskiej noszących imię Herod, a nie numeracja jako władcy. Herod był pierwszym władcą Judei o tym imieniu.
- ↑ Np. Cz. P. Bosak, Postacie Nowego Testamentu. Słownik-konkordancja, Poznań-Pelplin 1996, s. 167.
- ↑ T.D. Barnes, The Date of Herod's Death, "Journal of Theological Studies", n.s., nr XIX, 1968, s. 204-209
- ↑ Archeologist: King Herod's tomb desecrated, but discovery 'high point'.
- ↑ Michael Morys-Twarowski, Chrześcijanie w rodzinie Heroda?, "Histmag.org", 23 kwietnia 2009, dostęp 10 maja 2009.
- ↑ Filip tetrarcha bywa często mylony ze swoim bratem (i teściem zarazem) Herodem Bothosem, który w Ewangelii Mateusza i Ewangelii Marka występuje jako Filip.
Bibliografia
- Yohanan Aharoni, Michael Avi-Yonah (red.), The Carta Bible Atlas, Jerusalem, Carta, ss. 162-166, 2002. ISBN 0-02-500605-3
- Bosak Cz. P., Postacie Nowego Testamentu. Słownik-konkordancja, Poznań-Pelplin 1996, s. 166-167.
- Jerzy Ciecieląg, Palestyna w czasach Jezusa. Dzieje polityczne, Kraków 2000.
- Jerzy Ciecieląg, Polityczne dziedzictwo Heroda Wielkiego, Kraków 2002.
- Jan Klinkowski, Herod Wielki i jego epoka, Wrocław, Wydawnictwo TUM, 2007. ISBN 978-83-7454-068-1
- Aleksander Krawczuk Herod, król Judei, Warszawa, Wiedza Powszechna, 1989.
- Michael Grant, Herod Wielki Warszawa, Cyklady, 2000.
Linki zewnętrzne
Herod Wielki | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Poprzednik: Antygon |
Król żydowski 37 p.n.e.-4 p.n.e. |
Następca: Herod Archelaos | |||||
Władca Galilei 37 p.n.e.-4 p.n.e. |
Następca: Herod Antypas | ||||||
Władca Batanei 37 p.n.e.-4 p.n.e. |
Następca: Herod Filip II |