Ewangelia: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Addbot (dyskusja | edycje)
m Bot: Przenoszę 95 linków interwiki do Wikidata, znajdziesz je teraz w zasobie d:q34274
Qbens (dyskusja | edycje)
Przeredagowałem, myślę, że teraz jest przejrzyściej i zgodniej z rzezcywistością.
Linia 4: Linia 4:
Obecnie używa się go w następujących znaczeniach:
Obecnie używa się go w następujących znaczeniach:
* jako określenie gatunku [[literatura stosowana|literatury stosowanej]], pisma [[chrześcijaństwo|chrześcijańskie]] opisujące życie i śmierć [[Jezus Chrystus|Jezusa Chrystusa]]
* jako określenie gatunku [[literatura stosowana|literatury stosowanej]], pisma [[chrześcijaństwo|chrześcijańskie]] opisujące życie i śmierć [[Jezus Chrystus|Jezusa Chrystusa]]
* jako jedna z ksiąg [[Nowy Testament|Nowego Testamentu]] (pisana wielką literą),
* jest to dzielenie się wiarą za pośrednictwem autora natchnionego [[Duch Święty|Duchem Świętym]], wyznawaną przez całą społeczność chrześcijańską
* ewangelią w sensie ścisłym w chrześcijaństwie jest nazywana nauka o [[Jezus Chrystus|Jezusie Chrystusie]] i zbawieniu;
* ewangelią (pisaną małą literą, lecz ze względu na nacechowanie emocjonalne często także wielką) jest też nazywana nauka chrześcijańska, słowa Jezusa: ''bliskie jest Królestwo Boże, nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię'' [Mk 1,15])
* jako jedna z ksiąg [[Nowy Testament|Nowego Testamentu]] (pisana wielką literą).


=== Nowy Testament ===
=== Nowy Testament ===

Wersja z 15:30, 18 kwi 2013

Ewangelia (z gr. εὐαγγέλιον, euangelion, dosł. dobra nowina) – w starożytności termin używany jako określenie nagrody dla osoby przynoszącej dobrą nowinę.

Obecnie używa się go w następujących znaczeniach:

Nowy Testament

Ewangelie kanoniczne wchodzą w skład Nowego Testamentu. Współczesne kościoły chrześcijańskie za natchnione uznają cztery Ewangelie, powstałe prawdopodobnie w następujących latach[a]:

Skład ten ukształtował się prawdopodobnie w 1 poł. II wieku. Ok. 170 r. Tacjan napisał "Harmonię czterech Ewangelii" zwaną "Diatessaron", po nim harmonie Ewangelii tworzyli też inni autorzy. W 2 poł. II wieku cztery ewangelie wymienia tzw. kanon Muratoriego oraz Tertulian, a Ireneusz z Lyonu ok. 180 r. jest przekonany o świętości jedynie czterech Ewangelii.

Istnieje wiele teorii dotyczących czasu powstania poszczególnych Ewangelii oraz zależności między nimi. Powszechnie uznaje się, że trzy Ewangelie – według św. św. Łukasza, Marka i Mateusza (tzw. ewangelie synoptyczne) – są ze sobą bliżej związane niż z Ewangelią według św. Jana: często używają podobnych sformułowań, mówią o podobnych wydarzeniach i stosują podobną aranżację tekstu. Wnioskuje się zatem, że ewangeliści ci korzystali ze wspólnego źródła, albo autorzy późniejszych ewangelii synoptycznych wykorzystywali wcześniejsze z nich.

Według hipotezy dwu-źródłowej powstania Ewangelii, jako pierwsza z trójki powstała Ewangelia według św. Marka, pozostali dwaj ewangeliści korzystali z niej oraz z innego wspólnego źródła (to hipotetyczne źródło jest nazywane ewangelią Q – od niemieckiego Quelle – źródło). Najpoważniejszym problemem tej hipotezy jest fakt, że ewangelia Q, jeśli istniała, zaginęła bardzo wcześnie, gdyż nie ma żadnych zapisów wczesnochrześcijańskich odnoszących się do dokumentu z wyjątkiem dość enigmatycznego stwierdzenia Papiasa z II wieku, które może być w ten sposób interpretowane. Kontrowersyjnym dokumentem uważanym przez niektórych za potwierdzenie tej hipotezy jest ewangelia Tomasza, która zawiera wiele sformułowań wspólnych dla Łukasza i Mateusza, nie występujących w ewangelii według św. Marka. Interpretowane jest to na dwa sposoby – albo pismo to powstało bardzo wcześnie i Tomasz również korzystał z Q, co byłoby silnym argumentem za istnieniem Q, albo też powstał bardzo późno i korzystał z ewangelii według św. Łukasza i według św. Mateusza. Obie te hipotezy mają swoich zwolenników.

Istnieje wiele innych hipotez, które z grubsza można pogrupować według liczby dodatkowych dokumentów, których istnienie postulują. Te które tworzą najmniej lub nie tworzą ich wcale, nie wyjaśniają wszystkich zależności między ewangeliami synoptycznymi; te które tworzą kilka lub nawet kilkanaście takowych wchodzą w trudne do zweryfikowania spekulacje.

Każda z Ewangelii przeprowadza własną myśl teologiczną i liczy się z potrzebami środowiska, dla którego jest przeznaczona[4], troszcząc się bardziej o objaśnienie zasad wiary chrześcijańskiej niż o historyczne szczegóły.

Apokryfy

Pozostałe pisma przedstawiające życie Jezusa określa się jako ewangelie apokryficzne. Spośród nich najbardziej znana jest Ewangelia Tomasza. W latach 70. XX w. w Egipcie odnaleziony został tekst Ewangelii Judasza. Rękopis, datowany metodą radiowęglową na III-IV w., został napisany w języku koptyjskim, jednej z późnych odmian języka egipskiego, którą posługiwali się egipscy chrześcijanie. Ewangelia opisuje Judasza jako wysłannika bożego, który miał wydać Jezusa na jego własne życzenie. O ewangelii tej pisał w II wieku pierwszy biskup Lyonu, święty Ireneusz, określając ją jako fałszywą. Rękopis po odnalezieniu przez pewien czas znajdował się w Szwajcarii, potem przez 20 lat w USA. Dopiero w 2001 r. rozpoczęto jego odczytywanie.

  1. Szacunki dotyczące dat spisania ewangelii są mocno rozbieżne. Dowody na taką lub inną datę są nikłe. Najwcześniejsze kompletne kopie ewangelii datuje się na IV wiek; przed tym czasem są dostępne tylko fragmenty i cytowania. Podane daty odzwierciedlają poglądy większości badaczy Biblii; nie ma wśród nich jednak konsensusu co do takiego datowania.
  1. a b c Raymond E. Brown. An Introduction to the New Testament
  2. a b c d Harris, Stephen L., Understanding the Bible. Palo Alto: Mayfield. 1985.
  3. M. in. C. K. Barrett
  4. Manfred Uglorz: Introdukcja do Nowego Testamentu. Cz. I. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 1994, s. 55. ISBN 83-901296-5-5.

Wybrana bibliografia

Zobacz też

Linki zewnętrzne