Chronicon Paschale: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Ałiku (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
17 264 edycje
drobne redakcyjne
Ałiku (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
17 264 edycje
uzup.
Linia 1: Linia 1:
'''''Chronicon Paschale''''' (Kronika Wielkanocna) – anonimowa [[kronika]] [[Cesarstwo Bizantyńskie|bizantyńska]], powstała między 631 a 641 rokiem opisująca wydarzenia od [[Stworzenie świata według Biblii|początku świata]], za który przyjęto po raz pierwszy erę bizantyńską, od 5509 do 628 roku po narodzeniu [[Jezus Chrystus|Jezusa Chrystusa]].
'''''Chronicon Paschale''''' (Kronika Wielkanocna){{u|uwaga1}} – anonimowa [[kronika]] [[Cesarstwo Bizantyńskie|bizantyńska]], powstała między 631 a 641 rokiem opisująca wydarzenia od [[Stworzenie świata według Biblii|początku świata]], za który przyjęto po raz pierwszy erę bizantyńską, od 5507 do 628 roku po narodzeniu [[Jezus Chrystus|Jezusa Chrystusa]].


Nazwa utworu ''Kronika Wielkanocna'' pochodzi od fragmentu tekstów na temat terminu [[Wielkanoc]]y. Jest też znana pod łacińskimi tytułami ''Chronicon Paschale'', ''Chronicon Alexandrinum'', ''Chronicon Constantinopolitanum'' i ''Fasti Siculi''. Nie zachowały się żadne informacje o jej autorze. Analiza treści ''Kroniki'' prowadzi do wniosku, że był duchownym{{r|Jurewicz113}}. Kronika będąca bizantyńskim utworem o charakterze [[Kompilacja (literatura)|kompilacji]] powstała w otoczeniu [[Patriarcha Konstantynopola|Patriarchy Konstantynopola]] [[Sergiusz I (patriarcha Konstantynopola)|Sergiusza I]] za czasów cesarza [[Herakliusz (cesarz bizantyński)|Herakliusza]] (610-641){{r|NAD}}. Obejmuje dzieje ówczesnego świata od Adama, protoplasty człowieka do 627 roku, na którym się urywa. Była w całości doprowadzona do 629 roku. W późniejszym okresie dołączono do niej wykaz cesarzy od [[Gajusz Juliusz Cezar|Cezara]] do [[Konstantyn IX Monomach|Konstantyna IX Monomacha]] (1042 rok){{r|Jurewicz113}}.
''Kronika Wielkanocna'' (''Epitomé chronòn'') jest też znana pod łacińskimi tytułami ''Chronicon Paschale'', ''Chronicon Alexandrinum'', ''Chronicon Constantinopolitanum'' i ''Fasti Siculi''. Nie zachowały się żadne informacje o jej autorze. Analiza treści ''Kroniki'' prowadzi do wniosku, że był duchownym{{r|Jurewicz113}}. Kronika będąca bizantyńskim utworem o charakterze [[Kompilacja (literatura)|kompilacji]] powstała w otoczeniu [[Patriarcha Konstantynopola|Patriarchy Konstantynopola]] [[Sergiusz I (patriarcha Konstantynopola)|Sergiusza I]] za czasów cesarza [[Herakliusz (cesarz bizantyński)|Herakliusza]] (610-641){{r|NAD}}{{u|uwaga2}}. Obejmuje dzieje ówczesnego świata od Adama, protoplasty człowieka do 627 roku, na którym się urywa. W całości była doprowadzona do 629 roku{{u|uwaga3}}. W późniejszym okresie dołączono do niej wykaz cesarzy od [[Gajusz Juliusz Cezar|Cezara]] do [[Konstantyn IX Monomach|Konstantyna IX Monomacha]] (1042 rok){{r|Jurewicz113}}.


We wstępie autor zawarł dane dotyczące chronologii chrześcijańskiej i cyklu świąt wielkanocnych, od których pochodzi łacińska nazwa kroniki{{r|Jurewicz113}}. Autor uznał stworzenie świata za początek ery rzymskiej (tym samym i bizantyńskiej) i jako pierwszy ustalił go na 21 marca 5507 roku. Szedł w tym za [[millenaryzm|chiliastą]] [[Sekstus Juliusz Afrykański|Sekstusem Juliuszem Afrykańczykiem]] (II/III wiek), głoszącym, że świat ma istnieć 6000 lat, a ponieważ narodzenie Jezusa datował na 5500 rok, zapowiadał koniec świata w roku 500 po urodzeniu Chrystusa{{r|Jurewicz114}}.
We wstępie autor zawarł dane dotyczące chronologii chrześcijańskiej i cyklu świąt wielkanocnych, od których pochodzi łacińska nazwa kroniki{{r|Jurewicz113}}. Autor uznał stworzenie świata za początek ery rzymskiej (tym samym i bizantyńskiej) i jako pierwszy ustalił go na 21 marca 5507 roku. Szedł w tym za [[millenaryzm|chiliastą]] [[Sekstus Juliusz Afrykański|Sekstusem Juliuszem Afrykańczykiem]] (II/III wiek), głoszącym, że świat ma istnieć 6000 lat, a ponieważ narodzenie Jezusa datował na 5500 rok, zapowiadał koniec świata w roku 500 po urodzeniu Chrystusa{{r|Jurewicz114}}.
Linia 7: Linia 7:
Źródłem dla autora była cytowana często całymi partiami [[Biblia]]{{r|NAD}}, a także: ''Kanony'' [[Euzebiusz z Cezarei|Euzebiusza z Cezarei]], ''Kronika'' [[Jan Malalas|Jana Malalasa]], ''O miarach i ciężarach'' [[Epifaniusz z Salaminy|Epifaniusza z Salaminy]], ''Tablice Wielkanocne'', aleksandryjskie i antiocheńskie akta męczenników oraz ''Roczniki konsularne'' dotyczące okresu republiki rzymskiej{{r|Jurewicz113}}. Anonimowy autor do 532 roku oparł się głównie na ''Kronice'' Malalasa, którą, podobnie jak [[Jan z Nikiu]], miejscami przepisywał dosłownie oraz na ''Historii Kościoła'' Euzebiusza z Cezarei. Lata 532-600 potraktował pobieżnie, dokładniej opisując dopiero czasy sobie współczesne: ostatnie lata panowania cesarza [[Maurycjusz (cesarz bizantyński)|Maurycjusza]], rządy cesarza [[Fokas]]a i 17 lat sprawowania władzy przez cesarza Herakliusza. Do najciekawszych partii dzieła należy opis najazdu [[Awarowie|Awarów]] na [[Tracja|Trację]] w 617 roku i oblężenia [[Konstantynopol]]a przez zjednoczone siły Persów, Awarów i Słowian w 626 roku{{r|Jurewicz114}}.
Źródłem dla autora była cytowana często całymi partiami [[Biblia]]{{r|NAD}}, a także: ''Kanony'' [[Euzebiusz z Cezarei|Euzebiusza z Cezarei]], ''Kronika'' [[Jan Malalas|Jana Malalasa]], ''O miarach i ciężarach'' [[Epifaniusz z Salaminy|Epifaniusza z Salaminy]], ''Tablice Wielkanocne'', aleksandryjskie i antiocheńskie akta męczenników oraz ''Roczniki konsularne'' dotyczące okresu republiki rzymskiej{{r|Jurewicz113}}. Anonimowy autor do 532 roku oparł się głównie na ''Kronice'' Malalasa, którą, podobnie jak [[Jan z Nikiu]], miejscami przepisywał dosłownie oraz na ''Historii Kościoła'' Euzebiusza z Cezarei. Lata 532-600 potraktował pobieżnie, dokładniej opisując dopiero czasy sobie współczesne: ostatnie lata panowania cesarza [[Maurycjusz (cesarz bizantyński)|Maurycjusza]], rządy cesarza [[Fokas]]a i 17 lat sprawowania władzy przez cesarza Herakliusza. Do najciekawszych partii dzieła należy opis najazdu [[Awarowie|Awarów]] na [[Tracja|Trację]] w 617 roku i oblężenia [[Konstantynopol]]a przez zjednoczone siły Persów, Awarów i Słowian w 626 roku{{r|Jurewicz114}}.


Utwór będący chronologicznym zestawieniem wydarzeń{{r|NAD}} przedstawia wartość jako źródło historyczne okresu panowania [[Cesarstwo Bizantyńskie|wschodniorzymskich]] cesarzy [[Fokas]]a i [[Herakliusz (cesarz bizantyński)|Herakliusza]]. Po raz pierwszy zastosowano też w nim erę bizantyńską (od czasów [[Adama]]){{r|EBR}} i mimo niedoskonałej formy ''Chronicon Paschale'' wymieniana jest obok ''Historia Ecclesiastica'' [[Euzebiusz z Cezarei|Euzebiusza z Cezarei]] i dzieł [[Georgius Syncellus|Georgiusa Syncellusa]]{{r|NAD}}.
Kronika stanowi wyraz prymitywnych zainteresowań historią szerszych warstw ludności. Przez cały okres istnienia Cesarstwa była ulubioną lekturą ze względu na wartkie opisy wydarzeń i prosty, potoczny język, nie pozbawiony zalet artystycznych{{r|Jurewicz114}}. W braku krytycyzmu idzie w ślady Malalasa, powtarza też jego błędy i nieporozumienia dotyczące osób i wydarzeń{{r|Sinko347}}. Utwór będąc chronologicznym zestawieniem wydarzeń{{r|NAD}}, przedstawia wartość jako źródło historyczne okresu panowania [[Cesarstwo Bizantyńskie|wschodniorzymskich]] cesarzy [[Fokas]]a i [[Herakliusz (cesarz bizantyński)|Herakliusza]]. Po raz pierwszy ustala też początek ery bizantyńskiej (od czasów [[Adama]]) na rok 5507{{r|EBR}}. ''Kronika Wielkanocna'' wymieniana jest obok ''Historii Kościelnej'' [[Euzebiusz z Cezarei|Euzebiusza z Cezarei]] i dzieł [[Georgius Syncellus|Georgiusa Syncellusa]]{{r|NAD}}.


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
{{Portal|Chrześcijaństwo|grafika=ChristianitySymbolWhite.PNG}}
{{Portal|Chrześcijaństwo|grafika=ChristianitySymbolWhite.PNG}}
* [[Księga Rodzaju]]
* [[Księga Rodzaju]]

== Uwagi ==
{{Przypisy-lista|grupa=uwaga|
<ref name="uwaga1">Nazwy ''Kronika Wielkanocna'' używają O. Jurewicz (''Historia literatury bizantyńskiej'', s. 113 i n.), T. Sinko (''Literatura grecka'', t. 3, cz. 2, s. 347). O. Jurewicz sporadycznie używa też nazwy ''Chronicon Paschale'' (np. s. 31)</ref>
<ref name="uwaga2">O. Jurewicz precyzuje czas powstania ''Kroniki'' na lata po 630 roku (''Historia Literatury bizantyńskiej'', s. 114)</ref>
<ref name="uwaga3">Tak u O. Jurewicza. Według T.Sinki, chociaż posiadany uszkodzony rękopis urywa się na 627 roku, ''Kronika'' była doprowadzona do 630 roku (''Literatura grecka'', t. 3, cz. 2, s. 347)</ref>
}}


== Przypisy ==
== Przypisy ==
Linia 17: Linia 24:
<ref name="Jurewicz113">{{Cytuj książkę |nazwisko= Jurewicz |imię=O.|autor link=Oktawiusz Jurewicz |tytuł= Historia literatury bizantyńskiej| strony=113}}</ref>
<ref name="Jurewicz113">{{Cytuj książkę |nazwisko= Jurewicz |imię=O.|autor link=Oktawiusz Jurewicz |tytuł= Historia literatury bizantyńskiej| strony=113}}</ref>
<ref name="Jurewicz114">{{Cytuj książkę |nazwisko= Jurewicz |imię=O.|autor link=Oktawiusz Jurewicz |tytuł= Historia literatury bizantyńskiej| strony=114}}</ref>
<ref name="Jurewicz114">{{Cytuj książkę |nazwisko= Jurewicz |imię=O.|autor link=Oktawiusz Jurewicz |tytuł= Historia literatury bizantyńskiej| strony=114}}</ref>
<ref name="Sinko347">{{Cytuj książkę |nazwisko= Sinko |imię=Tadeusz |autor link=Tadeusz Sinko|tytuł=Zarys historii literatury greckiej |tom=3 cz. 2 |strony=347}}</ref>
<ref name="NAD">{{cytuj stronę | url = http://www.newadvent.org/cathen/03730b.htm | tytuł = Chronicon Paschale | autor = Catholic Encyclopedia | opublikowany = NEW Advent | język = en | data dostępu = 2013-04-13}}</ref>
<ref name="NAD">{{cytuj stronę | url = http://www.newadvent.org/cathen/03730b.htm | tytuł = Chronicon Paschale | autor = Catholic Encyclopedia | opublikowany = NEW Advent | język = en | data dostępu = 2013-04-13}}</ref>
<ref name="EBR">{{cytuj stronę | url = http://encyclopedia.jrank.org/PAI_PAS/PASCHAL_CHRONICLE_Chronicum_Pas.html | tytuł = PASCHAL CHRONICLE (Chronicum Paschale... | data = Originally appearing in Volume V20, Page 883 of the 1911 Encyclopedia Britannica. | opublikowany = Online Encyclopedia | język = en | data dostępu = 2013-04-13}}</ref>
<ref name="EBR">{{cytuj stronę | url = http://encyclopedia.jrank.org/PAI_PAS/PASCHAL_CHRONICLE_Chronicum_Pas.html | tytuł = PASCHAL CHRONICLE (Chronicum Paschale... | data = Originally appearing in Volume V20, Page 883 of the 1911 Encyclopedia Britannica. | opublikowany = Online Encyclopedia | język = en | data dostępu = 2013-04-13}}</ref>
Linia 24: Linia 32:
* {{cytuj książkę | tytuł = Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna | wydawca = Wydawnictwo Gutenberg Print sp. z o.o. | miejsce = Warszawa | data = 1999 | seria = Suplement Współczesny | strony = 206-207 | isbn = 83-87697-50-8 | tom = 28/6 | tytuł tomu = Caelius Aurelianus - Cyprysowate}}
* {{cytuj książkę | tytuł = Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna | wydawca = Wydawnictwo Gutenberg Print sp. z o.o. | miejsce = Warszawa | data = 1999 | seria = Suplement Współczesny | strony = 206-207 | isbn = 83-87697-50-8 | tom = 28/6 | tytuł tomu = Caelius Aurelianus - Cyprysowate}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko= Jurewicz |imię=O.|autor link=Oktawiusz Jurewicz |tytuł= Historia literatury bizantyńskiej|wydawca= Ossolineum |miejsce=Wrocław |rok=1984 |strony= |isbn=83-04-01422-X}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko= Jurewicz |imię=O.|autor link=Oktawiusz Jurewicz |tytuł= Historia literatury bizantyńskiej|wydawca= Ossolineum |miejsce=Wrocław |rok=1984 |strony= |isbn=83-04-01422-X}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko= Sinko |imię=Tadeusz |autor link=Tadeusz Sinko|tytuł=Zarys historii literatury greckiej |tom=3 |data=1964 |wydawca=Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce=Warszawa |isbn=|strony=}}


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==

Wersja z 10:08, 29 maj 2013

Chronicon Paschale (Kronika Wielkanocna)[a] – anonimowa kronika bizantyńska, powstała między 631 a 641 rokiem opisująca wydarzenia od początku świata, za który przyjęto po raz pierwszy erę bizantyńską, od 5507 do 628 roku po narodzeniu Jezusa Chrystusa.

Kronika Wielkanocna (Epitomé chronòn) jest też znana pod łacińskimi tytułami Chronicon Paschale, Chronicon Alexandrinum, Chronicon Constantinopolitanum i Fasti Siculi. Nie zachowały się żadne informacje o jej autorze. Analiza treści Kroniki prowadzi do wniosku, że był duchownym[1]. Kronika będąca bizantyńskim utworem o charakterze kompilacji powstała w otoczeniu Patriarchy Konstantynopola Sergiusza I za czasów cesarza Herakliusza (610-641)[2][b]. Obejmuje dzieje ówczesnego świata od Adama, protoplasty człowieka do 627 roku, na którym się urywa. W całości była doprowadzona do 629 roku[c]. W późniejszym okresie dołączono do niej wykaz cesarzy od Cezara do Konstantyna IX Monomacha (1042 rok)[1].

We wstępie autor zawarł dane dotyczące chronologii chrześcijańskiej i cyklu świąt wielkanocnych, od których pochodzi łacińska nazwa kroniki[1]. Autor uznał stworzenie świata za początek ery rzymskiej (tym samym i bizantyńskiej) i jako pierwszy ustalił go na 21 marca 5507 roku. Szedł w tym za chiliastą Sekstusem Juliuszem Afrykańczykiem (II/III wiek), głoszącym, że świat ma istnieć 6000 lat, a ponieważ narodzenie Jezusa datował na 5500 rok, zapowiadał koniec świata w roku 500 po urodzeniu Chrystusa[3].

Źródłem dla autora była cytowana często całymi partiami Biblia[2], a także: Kanony Euzebiusza z Cezarei, Kronika Jana Malalasa, O miarach i ciężarach Epifaniusza z Salaminy, Tablice Wielkanocne, aleksandryjskie i antiocheńskie akta męczenników oraz Roczniki konsularne dotyczące okresu republiki rzymskiej[1]. Anonimowy autor do 532 roku oparł się głównie na Kronice Malalasa, którą, podobnie jak Jan z Nikiu, miejscami przepisywał dosłownie oraz na Historii Kościoła Euzebiusza z Cezarei. Lata 532-600 potraktował pobieżnie, dokładniej opisując dopiero czasy sobie współczesne: ostatnie lata panowania cesarza Maurycjusza, rządy cesarza Fokasa i 17 lat sprawowania władzy przez cesarza Herakliusza. Do najciekawszych partii dzieła należy opis najazdu Awarów na Trację w 617 roku i oblężenia Konstantynopola przez zjednoczone siły Persów, Awarów i Słowian w 626 roku[3].

Kronika stanowi wyraz prymitywnych zainteresowań historią szerszych warstw ludności. Przez cały okres istnienia Cesarstwa była ulubioną lekturą ze względu na wartkie opisy wydarzeń i prosty, potoczny język, nie pozbawiony zalet artystycznych[3]. W braku krytycyzmu idzie w ślady Malalasa, powtarza też jego błędy i nieporozumienia dotyczące osób i wydarzeń[4]. Utwór będąc chronologicznym zestawieniem wydarzeń[2], przedstawia wartość jako źródło historyczne okresu panowania wschodniorzymskich cesarzy Fokasa i Herakliusza. Po raz pierwszy ustala też początek ery bizantyńskiej (od czasów Adama) na rok 5507[5]. Kronika Wielkanocna wymieniana jest obok Historii Kościelnej Euzebiusza z Cezarei i dzieł Georgiusa Syncellusa[2].

Zobacz też

Szablon:Portal

Uwagi

Szablon:Przypisy-lista

Przypisy

Szablon:Przypisy-lista

Bibliografia

  • Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna. T. 28/6: Caelius Aurelianus - Cyprysowate. Warszawa: Wydawnictwo Gutenberg Print sp. z o.o., 1999, s. 206-207, seria: Suplement Współczesny. ISBN 83-87697-50-8.
  • O. Jurewicz: Historia literatury bizantyńskiej. Wrocław: Ossolineum, 1984. ISBN 83-04-01422-X.
  • Tadeusz Sinko: Zarys historii literatury greckiej. T. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964.

Linki zewnętrzne


Błąd w przypisach: Istnieje znacznik <ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>
BŁĄD PRZYPISÓW
  1. ↑ a b c d Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Jurewicz113
    BŁĄD PRZYPISÓW
  2. ↑ a b c d Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie NAD
    BŁĄD PRZYPISÓW
  3. ↑ a b c Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Jurewicz114
    BŁĄD PRZYPISÓW
  4. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Sinko347
    BŁĄD PRZYPISÓW
  5. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie EBR
    BŁĄD PRZYPISÓW
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chronicon_Paschale&oldid=36558909”