Gmina Grabówka: Różnice pomiędzy wersjami

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
MastiBot (dyskusja | edycje)
Boty
3 404 143 edycje
m Robot wspomógł poprawę ujednoznacznienia Gmina Wręczyca Wielka – zmieniono link(i) do Wręczyca Wielka (gmina)
Linia 1: Linia 1:
{{Dawna gmina infobox
{{Dawna gmina infobox
|Gmina=Grabówka
|Gmina=Grabówka
|lata_istnienia=1919-1954 <ref>Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. kieleckiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.</ref>
|lata_istnienia=1919-1954<ref>Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. kieleckiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.</ref>
|herb_gminy=
|herb_gminy=
|flaga_gminy=
|flaga_gminy=
Linia 7: Linia 7:
|rozmiar_mapki=
|rozmiar_mapki=
|mapka=
|mapka=
|województwo=1919-39: [[województwo kieleckie (II Rzeczpospolita)|kieleckie (II RP)]]<br />1945-50: [[województwo kieleckie|kieleckie (PRL)]]<br />1950-53: [[województwo katowickie|katowickie]]<br />1953-54: [[województwo stalinogrodzkie|stalinogrodzkie]]
|województwo=1919-39: [[województwo kieleckie (II Rzeczpospolita)|kieleckie (II RP)]]<br />1945-50: [[województwo kieleckie|kieleckie (PRL)]]<br />1950-53: [[Województwo katowickie (1950-1975)|katowickie]]<br />1953-54: [[województwo stalinogrodzkie|stalinogrodzkie]]
|powiat=[[powiat częstochowski|częstochowski]]
|powiat=[[powiat częstochowski|częstochowski]]
|siedziba_gminy=[[Grabówka (Częstochowa)|Grabówka]]
|siedziba_gminy=[[Grabówka (Częstochowa)|Grabówka]]
Linia 21: Linia 21:
[[Plik:Powiat częstochowski 1867-1952.gif|thumb|240px|Gmina na tle zmieniającego się podziału administracyjnego powiatu częstochowskiego]]
[[Plik:Powiat częstochowski 1867-1952.gif|thumb|240px|Gmina na tle zmieniającego się podziału administracyjnego powiatu częstochowskiego]]


'''Gmina Grabówka''' – dawna [[gmina wiejska]] istniejąca w latach [[1867]]–[[1954]]<ref>Do [[28 września]] [[1954]]</ref> w [[województwo kieleckie (II Rzeczpospolita)|woj. kieleckim]], [[województwo katowickie|katowickim]] i [[województwo stalinogrodzkie|stalinogrodzkim]] (dzisiejsze [[województwo śląskie|woj. śląskie]]). Siedzibą władz gminy była [[Grabówka (Częstochowa)|Grabówka]] (obecnie dzielnica [[Częstochowa|Częstochowy]]) <ref name="gus">Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - ''podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku'', Książnica-Atlas, Lwów 1933</ref>.
'''Gmina Grabówka''' – dawna [[gmina wiejska]] istniejąca w latach [[1867]]–[[1954]]<ref>Do [[28 września]] [[1954]]</ref> w [[województwo kieleckie (II Rzeczpospolita)|woj. kieleckim]], [[Województwo katowickie (1950-1975)|katowickim]] i [[województwo stalinogrodzkie|stalinogrodzkim]] (dzisiejsze [[województwo śląskie|woj. śląskie]]). Siedzibą władz gminy była [[Grabówka (Częstochowa)|Grabówka]] (obecnie dzielnica [[Częstochowa|Częstochowy]])<ref name="gus">Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - ''podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku'', Książnica-Atlas, Lwów 1933</ref>.


Gmina powstała w 1867 roku i obejmowała wsie Aniołów, Antoniów, Czarny las, Gnaszyn, Gorzelnia, Grabówka folwark, Kaleja folwark, Kamień, Kawodrza (kolonia), Kędry (Kędziory), Kiedrzyn folwark, Lgota, Lisiniec folwark, Liszka folwark, Łojki wieś, Ottonów, Przysieka, Stradom wieś, Szalejka, Wielki bór, Wierzchowisko, Wola Kiedrzyńska, Wójtowstwo Częstochówka, Wrzecionów, Wyczerpy dolne folwark, Zacisze. W 1897 roku do gminy włączono także wsie Austeria (zagroda), Gnaszyn (zagroda-młyn), Grabówka (wieś), Kalej (wieś), Kawodrza (zagroda-młyn), Kiedrzyn (wieś), Lisiniec (wieś), Liszka Dolna (kolonia), Liszka Górna (kolonia), Łojki Kondratów (folwark), Łojki A (folwark), dom (wieś), Stradom (zagroda-młyn), Stradom (zagroda-karczma), Wierzchowisko (folwarki), Wójtostwo (wsie), Wyczerpy Dolne (budka kolejowa), Wydra (kolonia)<ref name="tgzcz">{{cytuj stronę | url = http://www.genealodzy.czestochowa.pl/pl/zasoby/artykuly/254-zmiany-terytorialne-powiatu-czstochowskiego | tytuł = Zmiany terytorialne powiatu częstochowskiego | autor = Florian Huras | data = 2009-07-23 | opublikowany = Towarzystwo Genealogiczne Ziemi Częstochowskiej | język = pl | data dostępu = 2012-12-10}}</ref>.
Gmina powstała w 1867 roku i obejmowała wsie Aniołów, Antoniów, Czarny las, Gnaszyn, Gorzelnia, Grabówka folwark, Kaleja folwark, Kamień, Kawodrza (kolonia), Kędry (Kędziory), Kiedrzyn folwark, Lgota, Lisiniec folwark, Liszka folwark, Łojki wieś, Ottonów, Przysieka, Stradom wieś, Szalejka, Wielki bór, Wierzchowisko, Wola Kiedrzyńska, Wójtowstwo Częstochówka, Wrzecionów, Wyczerpy dolne folwark, Zacisze. W 1897 roku do gminy włączono także wsie Austeria (zagroda), Gnaszyn (zagroda-młyn), Grabówka (wieś), Kalej (wieś), Kawodrza (zagroda-młyn), Kiedrzyn (wieś), Lisiniec (wieś), Liszka Dolna (kolonia), Liszka Górna (kolonia), Łojki Kondratów (folwark), Łojki A (folwark), dom (wieś), Stradom (zagroda-młyn), Stradom (zagroda-karczma), Wierzchowisko (folwarki), Wójtostwo (wsie), Wyczerpy Dolne (budka kolejowa), Wydra (kolonia)<ref name="tgzcz">{{cytuj stronę | url = http://www.genealodzy.czestochowa.pl/pl/zasoby/artykuly/254-zmiany-terytorialne-powiatu-czstochowskiego | tytuł = Zmiany terytorialne powiatu częstochowskiego | autor = Florian Huras | data = 2009-07-23 | opublikowany = Towarzystwo Genealogiczne Ziemi Częstochowskiej | język = pl | data dostępu = 2012-12-10}}</ref>.
Linia 28: Linia 28:


W 1933 roku w gminę Grabówka podzielono gromady Grabówka, Gnaszyn Dolny, Gnaszyn Górny, Kawodrza Dolna, Kawodrza Górna, Kiedrzyn, Kondratów, Kalej, Wydra, Lgota, Liska Dolna, Liska Górna, Łojki, Ottonów, Szarlejka, Wielki Bór, Wyczerpy Dolne, Wierzchowisko, Wola Kiedrzyńska{{r|tgzcz}}.
W 1933 roku w gminę Grabówka podzielono gromady Grabówka, Gnaszyn Dolny, Gnaszyn Górny, Kawodrza Dolna, Kawodrza Górna, Kiedrzyn, Kondratów, Kalej, Wydra, Lgota, Liska Dolna, Liska Górna, Łojki, Ottonów, Szarlejka, Wielki Bór, Wyczerpy Dolne, Wierzchowisko, Wola Kiedrzyńska{{r|tgzcz}}.



W październiku 1939 roku niemiecki okupant włączył częściowo gminę do Rzeszy, a tereny pozostałe w granicach Generalnego Gubernatorstwa podzielono między inne gminy. Gnaszyn, Gorzelnię, Lewki, Liskę Dolną, Sitowiznę, Wielki Bór, Konradów, Wydrę i Ottonów włączono do gminy Dźbów, Kalej, Lgotę i Szarlejkę przyłączono do nowej gminy Czarny Las, a Sabinów do gminy Wrzosowa. Jednocześnie z gminy Wrzosowa do gminy Grabówka okupant włączył Błeszno, Bugaj, Bernatowiznę, Podbucze, Wrzosowiak, Bór Kazimierzów, Wypalanki i Siwki{{r|tgzcz}}.
W październiku 1939 roku niemiecki okupant włączył częściowo gminę do Rzeszy, a tereny pozostałe w granicach Generalnego Gubernatorstwa podzielono między inne gminy. Gnaszyn, Gorzelnię, Lewki, Liskę Dolną, Sitowiznę, Wielki Bór, Konradów, Wydrę i Ottonów włączono do gminy Dźbów, Kalej, Lgotę i Szarlejkę przyłączono do nowej gminy Czarny Las, a Sabinów do gminy Wrzosowa. Jednocześnie z gminy Wrzosowa do gminy Grabówka okupant włączył Błeszno, Bugaj, Bernatowiznę, Podbucze, Wrzosowiak, Bór Kazimierzów, Wypalanki i Siwki{{r|tgzcz}}.
Linia 34: Linia 33:
Początkowo okupant podporządkował gromady Grabówka, Liska Dolna, Wilki Bór, Kawodrza Dolna, Kawodrza Górna, Zacisze, Błeszno, Bór Kazimierzów, Wyczerpy Dolne, Wierzchowisko, Wola Kiedrzyńska i Kiedrzyn włączono do starostwu grodzkiemu w Częstochowskie, a w 1942 roku włączył je w granice miasta Częstochowa{{r|tgzcz}}.
Początkowo okupant podporządkował gromady Grabówka, Liska Dolna, Wilki Bór, Kawodrza Dolna, Kawodrza Górna, Zacisze, Błeszno, Bór Kazimierzów, Wyczerpy Dolne, Wierzchowisko, Wola Kiedrzyńska i Kiedrzyn włączono do starostwu grodzkiemu w Częstochowskie, a w 1942 roku włączył je w granice miasta Częstochowa{{r|tgzcz}}.


Po wojnie gmina przejściowo zachowała przynależność administracyjną, lecz już [[6 lipca]] [[1950]] roku została wraz z całym powiatem częstochowskim przyłączona do [[województwo katowickie|woj. katowickiego]]<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1950|numer=28|pozycja=255}}</ref> (od 9 marca 1953 pod nazwą ''woj. stalinogrodzkie'' <ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1953|numer=13|pozycja=51}}</ref>).
Po wojnie gmina przejściowo zachowała przynależność administracyjną, lecz już [[6 lipca]] [[1950]] roku została wraz z całym powiatem częstochowskim przyłączona do [[Województwo katowickie (1950-1975)|woj. katowickiego]]<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1950|numer=28|pozycja=255}}</ref> (od 9 marca 1953 pod nazwą ''woj. stalinogrodzkie''<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1953|numer=13|pozycja=51}}</ref>).


[[1 lipca]] [[1952]] roku gmina Grabówka została mocno okrojona: część jej obszaru (gromady [[Lisiniec|Liska Górna]], [[Wyczerpy-Aniołów|Wyczerpy Dolne]] i Zacisze) przyłączono do [[Częstochowa|Częstochowy]] <ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1952|numer=19|pozycja=117}}</ref>, natomiast inne części gminy weszły w skład czterech nowych gmin <ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1952|numer=19|pozycja=120}}</ref>:
[[1 lipca]] [[1952]] roku gmina Grabówka została mocno okrojona: część jej obszaru (gromady [[Lisiniec|Liska Górna]], [[Wyczerpy-Aniołów|Wyczerpy Dolne]] i Zacisze) przyłączono do [[Częstochowa|Częstochowy]]<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1952|numer=19|pozycja=117}}</ref>, natomiast inne części gminy weszły w skład czterech nowych gmin<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1952|numer=19|pozycja=120}}</ref>:
* [[gmina Ostrowy (województwo stalinogrodzkie)|gminy Ostrowy]] – gromada Ottonów
* [[gmina Ostrowy (województwo stalinogrodzkie)|gminy Ostrowy]] – gromada Ottonów
* [[gmina Gnaszyn Dolny|gminy Gnaszyn Dolny]] – gromady [[Gnaszyn-Kawodrza|Gnaszyn Dolny]], [[Gnaszyn-Kawodrza|Gnaszyn Górny]], [[Kawodrza Dolna]], [[Kawodrza Górna]], [[Konradów (województwo śląskie)|Konradów]], [[Lisiniec|Liska Dolna]], [[Łojki (województwo śląskie)|Łojki]], [[Lisiniec|Wielki Bór]] i [[Wydra (województwo śląskie)|Wydra]]
* [[gmina Gnaszyn Dolny|gminy Gnaszyn Dolny]] – gromady [[Gnaszyn-Kawodrza|Gnaszyn Dolny]], [[Gnaszyn-Kawodrza|Gnaszyn Górny]], [[Kawodrza Dolna]], [[Kawodrza Górna]], [[Konradów (województwo śląskie)|Konradów]], [[Lisiniec|Liska Dolna]], [[Łojki (województwo śląskie)|Łojki]], [[Lisiniec|Wielki Bór]] i [[Wydra (województwo śląskie)|Wydra]]
Linia 42: Linia 41:
* [[Wręczyca Wielka (gmina)|gminy Wręczyca Wielka]] – gromada [[Kalej]]
* [[Wręczyca Wielka (gmina)|gminy Wręczyca Wielka]] – gromada [[Kalej]]


Po owych zmianach (według stanu z [[1 lipca]] [[1952]] roku) gmina Grabówka składała się zaledwie z 4 gromad: [[Grabówka (Częstochowa)|Grabówka]], [[Kiedrzyn (Częstochowa)|Kiedrzyn]], [[Lgota (województwo śląskie)|Lgota]] i [[Szarlejka]] <ref>Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa</ref>. Jednostka została zniesiona [[29 września]] [[1954]] roku wraz z reformą wprowadzającą [[gromada (podział administracyjny)|gromady]] w miejsce [[gmina|gmin]] <ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1954|numer=43|pozycja=191}}</ref>.
Po owych zmianach (według stanu z [[1 lipca]] [[1952]] roku) gmina Grabówka składała się zaledwie z 4 gromad: [[Grabówka (Częstochowa)|Grabówka]], [[Kiedrzyn (Częstochowa)|Kiedrzyn]], [[Lgota (województwo śląskie)|Lgota]] i [[Szarlejka]]<ref>Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa</ref>. Jednostka została zniesiona [[29 września]] [[1954]] roku wraz z reformą wprowadzającą [[gromada (podział administracyjny)|gromady]] w miejsce [[gmina|gmin]]<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1954|numer=43|pozycja=191}}</ref>.


Po reaktywowaniu gmin z dniem [[1 stycznia]] [[1973]] roku gminy Grabówka nie przywrócono <ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1972|numer=49|pozycja=312}}</ref>, a jej dawny obszar wszedł głównie w skład [[Kłobuck (gmina)|gminy Kłobuck]], [[Wręczyca Wielka (gmina)|gminy Wręczyca Wielka]], [[Mykanów (gmina)|gminy Mykanów]] i Częstochowy oraz (od [[1977]] roku) [[Blachownia (gmina)|gminy Blachownia]].
Po reaktywowaniu gmin z dniem [[1 stycznia]] [[1973]] roku gminy Grabówka nie przywrócono<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1972|numer=49|pozycja=312}}</ref>, a jej dawny obszar wszedł głównie w skład [[Kłobuck (gmina)|gminy Kłobuck]], [[Wręczyca Wielka (gmina)|gminy Wręczyca Wielka]], [[Mykanów (gmina)|gminy Mykanów]] i Częstochowy oraz (od [[1977]] roku) [[Blachownia (gmina)|gminy Blachownia]].


{{Przypisy}}
{{Przypisy}}

Wersja z 21:07, 30 wrz 2013

Szablon:Dawna gmina infobox

Gmina na tle zmieniającego się podziału administracyjnego powiatu częstochowskiego

Gmina Grabówka – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1867–1954[1] w woj. kieleckim, katowickim i stalinogrodzkim (dzisiejsze woj. śląskie). Siedzibą władz gminy była Grabówka (obecnie dzielnica Częstochowy)[2].

Gmina powstała w 1867 roku i obejmowała wsie Aniołów, Antoniów, Czarny las, Gnaszyn, Gorzelnia, Grabówka folwark, Kaleja folwark, Kamień, Kawodrza (kolonia), Kędry (Kędziory), Kiedrzyn folwark, Lgota, Lisiniec folwark, Liszka folwark, Łojki wieś, Ottonów, Przysieka, Stradom wieś, Szalejka, Wielki bór, Wierzchowisko, Wola Kiedrzyńska, Wójtowstwo Częstochówka, Wrzecionów, Wyczerpy dolne folwark, Zacisze. W 1897 roku do gminy włączono także wsie Austeria (zagroda), Gnaszyn (zagroda-młyn), Grabówka (wieś), Kalej (wieś), Kawodrza (zagroda-młyn), Kiedrzyn (wieś), Lisiniec (wieś), Liszka Dolna (kolonia), Liszka Górna (kolonia), Łojki Kondratów (folwark), Łojki A (folwark), dom (wieś), Stradom (zagroda-młyn), Stradom (zagroda-karczma), Wierzchowisko (folwarki), Wójtostwo (wsie), Wyczerpy Dolne (budka kolejowa), Wydra (kolonia)[3].

W okresie międzywojennym gmina Grabówka należała do powiatu częstochowskiego w woj. kieleckim. W roku 1928 z gminy wyłączono wieś Lisiniec Stary, wieś i kolonię Lisiniec Nowy, folwark Lisiniec, wieś Kamień, wieś Stradom Stary, wieś Stradom Nowy, osadę fabryczną Stradom, hutę szkła na Zaciszu, folwark Stradom, folwark Kazimierzów, folwark Stradom-Józef, folwark Stradom Cegielnia, koszary na Stradomiu, farbiarnię Heiningera i włączono w granice miasta Częstochowy[4], jednak gmina pozostała najludniejszą w granicach powiatu częstochowskiego. Dwa lata później gminę okrojono także z wsi Czarny Las, którą włączono do gminy Kamyk[3].

W 1933 roku w gminę Grabówka podzielono gromady Grabówka, Gnaszyn Dolny, Gnaszyn Górny, Kawodrza Dolna, Kawodrza Górna, Kiedrzyn, Kondratów, Kalej, Wydra, Lgota, Liska Dolna, Liska Górna, Łojki, Ottonów, Szarlejka, Wielki Bór, Wyczerpy Dolne, Wierzchowisko, Wola Kiedrzyńska[3].

W październiku 1939 roku niemiecki okupant włączył częściowo gminę do Rzeszy, a tereny pozostałe w granicach Generalnego Gubernatorstwa podzielono między inne gminy. Gnaszyn, Gorzelnię, Lewki, Liskę Dolną, Sitowiznę, Wielki Bór, Konradów, Wydrę i Ottonów włączono do gminy Dźbów, Kalej, Lgotę i Szarlejkę przyłączono do nowej gminy Czarny Las, a Sabinów do gminy Wrzosowa. Jednocześnie z gminy Wrzosowa do gminy Grabówka okupant włączył Błeszno, Bugaj, Bernatowiznę, Podbucze, Wrzosowiak, Bór Kazimierzów, Wypalanki i Siwki[3].

Początkowo okupant podporządkował gromady Grabówka, Liska Dolna, Wilki Bór, Kawodrza Dolna, Kawodrza Górna, Zacisze, Błeszno, Bór Kazimierzów, Wyczerpy Dolne, Wierzchowisko, Wola Kiedrzyńska i Kiedrzyn włączono do starostwu grodzkiemu w Częstochowskie, a w 1942 roku włączył je w granice miasta Częstochowa[3].

Po wojnie gmina przejściowo zachowała przynależność administracyjną, lecz już 6 lipca 1950 roku została wraz z całym powiatem częstochowskim przyłączona do woj. katowickiego[5] (od 9 marca 1953 pod nazwą woj. stalinogrodzkie[6]).

1 lipca 1952 roku gmina Grabówka została mocno okrojona: część jej obszaru (gromady Liska Górna, Wyczerpy Dolne i Zacisze) przyłączono do Częstochowy[7], natomiast inne części gminy weszły w skład czterech nowych gmin[8]:

Po owych zmianach (według stanu z 1 lipca 1952 roku) gmina Grabówka składała się zaledwie z 4 gromad: Grabówka, Kiedrzyn, Lgota i Szarlejka[9]. Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[10].

Po reaktywowaniu gmin z dniem 1 stycznia 1973 roku gminy Grabówka nie przywrócono[11], a jej dawny obszar wszedł głównie w skład gminy Kłobuck, gminy Wręczyca Wielka, gminy Mykanów i Częstochowy oraz (od 1977 roku) gminy Blachownia.

  1. ↑ Do 28 września 1954
  2. ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  3. ↑ a b c d e Florian Huras: Zmiany terytorialne powiatu częstochowskiego. Towarzystwo Genealogiczne Ziemi Częstochowskiej, 2009-07-23. [dostęp 2012-12-10]. (pol.).
  4. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 marca 1928 roku o zmianie granic miasta Częstochowy (Dz.U. z 1928 r. nr 40, poz. 391)
  5. ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
  6. ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 13, poz. 51
  7. ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 19, poz. 117
  8. ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 19, poz. 120
  9. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  10. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  11. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
Powiat częstochowski (1867–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gmina_Grabówka&oldid=37600986”