Bitwa pod Łodzią (1914): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Drobne zmiany, usunięcie martwego linku |
m Usunięto kategorię "Wydarzenia 1914"; Dodano kategorię "Bitwy z 1914 roku" za pomocą HotCat |
||
| Linia 73: | Linia 73: | ||
[[Kategoria:Bitwy I wojny światowej|Łodzią, Bitwa pod]] |
[[Kategoria:Bitwy I wojny światowej|Łodzią, Bitwa pod]] |
||
[[Kategoria:Historia Łodzi]] |
[[Kategoria:Historia Łodzi]] |
||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Bitwy z 1914 roku|Łódź]] |
||
Wersja z 14:39, 20 paź 2013
| I wojna światowa | |||
 {{{opis grafiki}}} | |||
| Czas |
{{{czas}}} | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
Łódź i okolice | ||
| Terytorium | |||
| Wynik |
nierozstrzygnięta | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|} | |||
Bitwa pod Łodzią – jedna z większych bitew I wojny światowej na froncie wschodnim. Operacja zaczepna wojsk niemieckich. Rozegrała się na przełomie listopada i grudnia 1914 r. (według różnych źródeł: 11 listopada lub 16 listopada – 24 listopada; 6 grudnia) pomiędzy armiami niemiecką i rosyjską.
Plany stron
Po zakończeniu bitwy pod Warszawą i Dęblinem we wrześniu–listopadzie 1914, rosyjska Stawka rozpoczęła przygotowanie do operacji w głąb Niemiec, planując jej rozpoczęcie na 14 listopada. Dowództwo niemieckie rozszyfrowało plany operacji przekazywane do wojsk radioszyfrogramami i przerzuciło 9 Armię – dowódca gen. August von Mackensen z rejonu Kalisz – Częstochowa na północ w rej. Toruń – Jarocin w celu uderzenia w styk 2 i 5 Armii rosyjskiej, wyjścia na ich tyły i okrążenia. 3 KA, Korpusy Posen i Breslau, Thorn, Grupa Wojsk gen. Woyrscha oraz 2 Armia Austro-węgierska miały poprzez aktywne działania bojowe wiązać siły rosyjskie z frontu. Uderzenie planowano przeprowadzić siłami Grupy Uderzeniowej 9 Armii (155 tys. żołnierzy i 960 dział) oraz Grupy Wspomagającej (bez grupy gen. Woyrscha i 2 Armii Austro-węgierskiej) (ok. 124 tys. i 480 dział). 1 , 2 i 5 Armie rosyjskie miały ok. 367 tys. żołnierzy i 1260 dział.
Siły stron
Wojska niemieckie:
- 9 armia (11,17 i 20 KA, 1 i 25 korpusy rezerwowe, 1 i 3 korpusy kawaleryjskie, 3 rezerwowa Dywizja gwardii. 155 tys. żołnierzy, 450 ckm, 960 armat,
- Korpus Castrowa i Hollena – 58 tys. żołnierzy, 100 ckm, 120 dział,
- Korpus "Posen" (Poznań) żołnierzy, 50 ckm, 95 armat,
- Korpus "Breslau" (Wrocław) 22 tys. żołnierzy, 50 ckm, 170 dział,
- Korpus "Thorn" (Toruń) – 21 tys. żołnierzy, 50 ckm, 95 dział.
Wojska austro-węgierskie:
- 2 Armia – 124 tys. żołnierzy, 480 dział.
- Razem armia niemiecka i austro-węgierska: ok. 400 tys. żołnierzy, 1450 dział.
Wojska rosyjskie:
- 1 Armia (1 KA, 5 i 6 Syberyjskie Korpus, 1 Turkiestański Korpus, 3 i pół dywizji kawalerii, 123 tys. żołnierzy, 200 ckm, 440 armat. Dowódca gen. Paul von Rennenkampf,
- 2 Armia (2, 4 i 23 KA, 2 Syberyjski Korpus, 4 kawaleryjskie dywizje, 158,8 tys. żołnierzy, 350 ckm, 450 dział. dowódca – gen. Siergiej Scheidemann.
- 5 Armia (1,9 i 19 KA, 1 Syberyjski Korpus, półtora dywizji kawalerii, 85 tys. żołnierzy, 190 ckm, 320 armat. dowódca – gen. Paweł Plehwe,
- Razem armia rosyjska: 367 tys. żołnierzy, 750 ckm, 1300 dział.
Przebieg walk
Chcąc zerwać natarcie Rosjan, wyznaczony 1 listopada na dowódcę Frontu Wschodniego gen. Paul von Hindenburg i jego szef sztabu gen. Erich Ludendorff postanowili wyprzedzić uderzenie Rosjan. Niemcy mieli na kierunku głównego uderzenia znaczną przewagę w siłach i środkach walki.
11 listopada 9 Armia niemiecka przeszła do natarcia, wykonując uderzenie z rejonu Torunia na Kutno, w styk 1 i 2 Armii rosyjskiej. W toku walk w rejonie Włocławka i Kutna nie udało się Niemcom rozbić dwóch skrzydłowych Korpusów rosyjskich, które w bojach odeszły na Włocławek. 13 listopada dowódca 2 Armii rosyjskiej przesunął swoje Korpusy na północ i zorganizował obronę na północ od Łodzi. 15 listopada dowódca Frontu Północno-Zachodniego gen. Ruzski rozpoczął przegrupowanie na północ 2 i 5 Armii. W celu zajęcia Łodzi od północy i południa gen. Mackensen skierował Grupę Uderzeniową gen. Scheffera (3 dywizje piechoty i 2 dywizje kawalerii), które 18–19 listopada wyszły na tył 2 Armii rosyjskiej na wschód od Łodzi. Tu spotkał 5 Armię rosyjską, która podeszła z południa. Frontalne uderzenie wojsk niemieckich na zachód i południowy zachód od Łodzi zostało zatrzymane. Grupa Łowicka 1 Armii rosyjskiej (ok. dwóch korpusów) weszła w styczność z prawym skrzydłem 2 Armii na wschód od Łodzi pod Brzezinami i Grupa Scheffera sama znalazła się w okrążeniu. Wieczorem 22 listopada gen. Scheffer otrzymał rozkaz odwrotu. W związku z niewłaściwymi działaniami gen. Rennenkampfa (na drogach odwrotu była tylko jedna dywizja, która nie otrzymała wsparcia) Grupie udało się z 70% stratami stanów osobowych 24 listopada wyrwać z okrążenia pod Brzezinami i skierować się na północny wschód.
Do 22 listopada Niemcom udało się okrążyć Łódź od zachodu, północy i wschodu. Nie mieli jednak sił, aby zamknąć okrążenie. Po walkach Rosjanie musieli opuścić Łódź – byli zbyt wykrwawieni, żeby się w niej utrzymać. Po bitwie wycofali się na linię rzeki Rawki koło Skierniewic. W bojach wzięły udział dywizje syberyjskie z Chabarowska, Krasnojarska, Omska i Irkucka (a w nich wielu Polaków); w skład jednej z nich wchodził 24 Pułk Syberyjski, który otrzymywał w ramach uzupełnień mieszkańców Mazowsza i Warszawy, wcielonych do armii carskiej. W niemieckiej armii walczył Korpus Posen w którego skład wchodziło około 23 tysięcy Polaków. Na polu bitwy zginęli Rosjanie, Niemcy, Austriacy, Polacy, Litwini, Czesi, Ukraińcy, Łotysze i Tatarzy.
W czasie walk, Łódź przemieniła się w olbrzymi szpital. Wszystkie większe budynki były zajęte przez rannych, których liczbę (obu stron) obliczano na 35 000.
Zasadnicza bitwa odbyła się w okolicach dzisiejszej Gadki Starej. Bitwa zakończyła się zajęciem Łodzi przez Niemców. Wojskami niemieckimi pod Gadką Starą dowodził wówczas doskonały strateg, gen. Reinhard von Scheffer-Boyadel, stąd nazwa oddziałów niemieckich "grupa Scheffera" (w składzie 49 i 50 rezerwowa dywizja piechoty oraz 3 dywizja gwardyjska gen. Karla Litzmanna). Po zwycięstwie Niemców Litzmanna okrzyknięto Lwem spod Brzezin, gdyż w historiografii niemieckiej bitwa nazwana została bitwą pod Brzezinami. Do dziś można oglądać cmentarz wojenny na Gadce, gdzie zachowało się kilkadziesiąt kamiennych nagrobków i płyty upamiętniające bitwę. Na cmentarnym wzgórzu stoi także pomnik z niemieckim napisem Tu spoczywa 2000 dzielnych wojowników.
Historycy uznają bitwę za największą operację manewrową I wojny i pierwszy "blitzkrieg" na wschodzie. Pod Łodzią Rosjanie po raz pierwszy użyli samochodów pancernych. Niemiecki plan okrążenia 2 i 5 Armii rosyjskiej nie powiódł się. Także rosyjskie plany zostały zerwane. W połowie grudnia front ustabilizował się. Po zakończonej operacji zostali zdjęci ze stanowisk dowódca 1 Armii gen. Rennenkampf i dowódca 2 Armii gen. Scheidemann.