Petre Roman

Petre Roman

Data i miejsce urodzenia	22 lipca 1946 Bukareszt
Premier Rumunii
Okres	od 22 grudnia 1989 do 26 września 1991
Przynależność polityczna	Front Ocalenia Narodowego
Poprzednik	Constantin Dăscălescu (Rumuńska Republika Ludowa)
Następca	Theodor Stolojan
Odznaczenia

{{Polityk infobox}} Nieoczekiwana grafika: "grafika".

Petre Roman (ur. 22 lipca 1946 w Bukareszcie) – rumuński polityk i naukowiec, premier Rumunii (1989–1991), pierwszy premier po obaleniu reżimu Nicolae Ceauşescu, minister spraw zagranicznych (1996–1999).

Wykształcenie i praca naukowa

Petre Roman w 1968 uzyskał stopień inżyniera elektryka na Universitatea Politehnica București. W 1971 uzyskał Diplôme d'Etudes approfondies. Natomiast w 1974 tytuł doktora mechaniki pływów na Uniwersytecie w Tuluzie. W 1985 Roman wrócił na Politechnikę w Bukareszcie, gdzie pracował w katedrze hydrotechniki.

Kariera polityczna

Sytuacja polityczna w Europie przed rozpoczęciem rewolucji w Rumunii

Powstały po II wojnie światowej blok państw socjalistycznych zaczął się powoli rozpadać. W Polsce, na Węgrzech oraz w Czechosłowacji następowały strajki. Mimo interwencji wojskowych ZSRR na Węgrzech i w Czechosłowacji oraz stanie wojennym w Polsce partie komunistyczne oraz gospodarki państw Europy Środkowej były coraz słabsze. Nicolae Ceauşescu nie prowadził prosowieckiej polityki zagranicznej, Rumunia m.in. wystawiła reprezentację na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1984, bojkotowanych przez państwa socjalistyczne.

Rząd Petre Romana

Petre Roman był jednym z założycieli Frontu Ocalenia Narodowego. Z jego ramienia w 1989 został premierem (lider ugrupowania Ion Iliescu został prezydentem). Rząd ten był tylko rządem tymczasowym do czasu rozpisania w 20 maja 1990, pierwszych wolnych wyborów po II wojnie światowej w Rumunii. Wcześniej odbyły się wybory parlamentarne w innych państwach postsocjalistycznych w Polsce (4 czerwca 1989), NRD (19 marca 1990), Węgrzech (24 marca 1990), które wygrała wcześniejsza opozycja. Natomiast w ZSRR w 1989 jeszcze wygrali komuniści. Wybory 20 maja 1990 (wówczas odbywały się zarówno wybory parlamentarne jak i prezydenckie) wygrał Front Ocalenia Narodowego, który zdobył 263 mandaty na 395. Wówczas Petre Roman został ponownie premierem.

W latach 1990–1991 w Bukareszcie nastąpiła seria protestów górników, którymi kierował Miron Cozma. W czerwcu 1990 mineriady zostały stłumione przez policję na polecenie premiera. W wyniku tego w 1991 Roman musiał podać się do dymisji. W tym samym czasie ukazał się film Vasiliego, Gulea i Iliesiu pt. Piata Universitatii. Film ten jest dokumentem, przedstawiającym wydarzenia ze strajków na Placu Uniwersyteckim w Bukareszcie w czerwcu 1990, w którym pokazano zarówno oficjalne materiały rumuńskiej telewizji jak i ujęcia nagrywane przez protestujących. Stanowisko premiera objął minister finansów Theodor Stolojan. Zmiana rządu spowodowała zatrzymanie prac nad reformami monetarnymi.

W 1992 przeprowadzono ponowne wybory, które wygrał Demokratyczny Front Ocalenia Narodowego, kierowany przez prezydenta Iliescu. Front Ocalenia Narodowego Petre Romana zdobył 43 mandaty.

Rząd Romana był krytykowany za brak reform oraz zbyt mocne przywiązanie do komunizmu (wielu polityków, w tym prezydent Iliescu, było wcześniej członkami RPK). Z drugiej strony reżim w Rumunii był znacznie bardziej odstraszający potencjalnych opozycjonistów niż komunistyczne rządy w PRL i Czechosłowacji. Z tego względu nie wykształcił się tam ruch społeczny podobny do Solidarności. Rząd Romana w przeciwieństwie do rządów w innych państwach postkomunistycznych kierował się nadal ideałami socjalistycznymi przez co nie dążył do reformy gospodarki. Pozwoliło to jednak na uniknięcie szoku związanego z szybką transformacją, jaka miała miejsce w Polsce. Część reform była również hamowana nie przez premiera a przez socjalistycznych członków rządu, którzy blokowali liberalne ustawy. Po rozpadzie Frontu Ocalenia Narodowego Roman założył jednak centroprawicową Partię Demokratyczno-Liberalną.

Dużym problemem rządu była również znaczna mniejszość węgierska. Węgrzy założyli Demokratyczny Związek Węgrów w Rumunii – partię, która domagała się coraz większych praw dla Węgrów.

Późniejsza działalność

Po dymisji został senatorem i przewodniczącymi Komisji Obrony. W latach 1996–1999 pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych.

Odznaczenia

• Krzyż Wielki Orderu Zasługi (2000, Portugalia)

{{Kontrola autorytatywna}} Nieznane pola: "VIAF" oraz "TYP".