Gaur indyjski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Usunięto kategorię "Krętorogie"; Dodano kategorię "Bos" za pomocą HotCat |
|||
| Linia 70: | Linia 70: | ||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Bos]] |
||
[[Kategoria:Ssaki Azji]] |
[[Kategoria:Ssaki Azji]] |
||
Wersja z 00:17, 18 gru 2013
| Bos gaurus | |
| Hamilton Smith, 1827 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gaur |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
Gaur (Bos gaurus) – duży, ciemny wół występujący w Azji Południowej i Azji Południowo-Wschodniej. Największe populacje są spotykane współcześnie w Indiach. Nazywają go seladang lub w kontekście turystycznym safari indyjskim bizonem, który jest pod względem technicznym niepoprawne. Jest największym gatunkiem dzikiego bydła, większym niż azjatycki dziki bawół wodny i bizon. Udomowioną formę gaura jest gajal.
Występowanie i biotop
Występują w południowej i południowo-wschodniej Azji. Zwierzęta te zamieszkują tropikalne lasy do wysokości 2000 m n.p.m.. Preferują miejsca gęsto porośnięte bambusami, krzewami i niskimi drzewami.
Wygląd
Tułów jest pokryty krótką, gładką sierścią o kolorze szaro- lub rudobrązowym. Dojrzałe samce są wyraźnie ciemniejsze od samic. Cielęta rodzą się nieco jaśniejsze od ich matek, kolor dorosłych samic osiągają do roku. Byczki zaczynają ciemnieć w wieku 2,5-3 lat. Spód ciała jest rozjaśniony (w tonacji rdzawej). Przednie kończyny są białe do nadgarstków, tylne do stawów skokowych. Nad łopatkami znajduje się wyraźny garb (u dorosłych samców w dobrej kondycji imponująco, wręcz monstrualnie, umięśniony). Na spodniej stronie szyi zwisa fałd luźnej skóry. Wykrzywione ku górze rogi osadzone są na dużej głowie. Rogi samców są nieco większe niż u samic (grubsze u nasady) i nieco inaczej gięte. Ogon długi, zakończony kępą ciemnego włosia.
Informacje ogólne
Wysokość w kłębie:
170-210 cm
Długość ciała:
250-300 cm
Długość ogona:
70-100 cm
Waga:
samce 1000-1500, samice 700-1000 kg
Długość życia:
Około 20 lat.
Tryb życia
Gaury prowadzą osiadły tryb życia. Dobierają się w stada liczące najczęściej 10 do 12 osobników.
Pokarm
Zwierzęta te żywią się trawą i liśćmi. Często pasą się razem z bydłem domowym, jednak nie są odporne na choroby roznoszone przez zwierzęta domowe (pryszczyca, pomór bydła).
Rozmnażanie
Latem byki stają do walk o samice. Najpierw stają do siebie bokiem, mając nadzieję, że ich garb przestraszy przeciwnika. Kiedy to nie skutkuje, zderzają się rogami. Po zapłodnieniu wszystkich krów w swoim rewirze samiec odchodzi, aby wieść samotne życie, jednak czasami przebywa w okolicy broniąc samic przed niebezpieczeństwem.
Ciąża trwa ok. 270 dni. Młode rodzą się wiosną, z dala od stada. Po przyjściu na świat młode jest już dobrze rozwinięte. Po kilku dniach matka przyprowadza cielę do stada. W wieku trzech lat młody samiec opuszcza grupę i dołącza do swoich rówieśników.
Samica osiąga dojrzałość płciową w wieku 3, a samiec 6 lat.
Udomowienie
Udomowioną formą gaura jest gajal (Bos frontalis)[2]. Występuje w różnych maściach; szarej, szarobrunatnej, brunatnej do czarnej (najczęściej maść czysto czarna). Charakterystyczne (analogicznie do dzikiej formy) białe do nadgarstków przednie i do stawów skokowych tylne kończyny. Często występują białe odmiany barwne na czole oraz podbrzuszu. Posiada nieco inaczej ukształtowane i bardziej masywne rogi niż u dzikiego gaura. Należy jednak zaznaczyć, że gajal nie jest czystą udomowioną formą dzikiego gaura. Gajal posiada domieszkę krwi lokalnych odmian bydła typu zebu. Jako forma udomowiona nie powstał on w zamierzonym przez człowieka i z natury bardzo długim procesie udomawiania lecz zupełnie przypadkowo i spontanicznie. Zdarzało się (i zdarza się także obecnie), że samice bydła domowego wypasanego w dżungli były kryte przez byki dzikiego gaura. Ponieważ samice z takiego kojarzenia są płodne, możliwe było dalsze krzyżowanie się takich samic-mieszańców z gaurem. Po przekroczeniu 75% krwi gaura także samce-mieszańce stawały się płodne. Zostało to wykorzystane przez miejscową ludność i utrwalona i wyselekcjonowana została forma w pełni płodnego i przekazującego wiernie dalej swoje cechy na potomstwo mieszańca gaura (nieco powyżej 75% krwi gaura) i bydła typu zebu (nieco poniżej 25% krwi bydła domowego) nazywanego obecnie gajalem. Przedstawiony powyżej proces tworzenia nowej formy bydła domowego, w przypadku gajala zupełnie nie zamierzony przez człowieka i przypadkowy, został w pełni świadomie powtórzony przez naukowców w USA. podczas tworzenia formy bydła catallo. Bydło to w pełni płodne i wiernie przekazujące dalej swoje cechy na potomstwo posiada nieco powyżej 75% krwi bydła domowego i nieco poniżej 25% krwi dzikiego bizona. Odznacza się ono niespotykaną żywotnością oraz odpornością na choroby i niekorzystne warunki klimatyczno-żywieniowe. Pomimo powyższych zalet bydło catallo nie zdobyło uznania hodowców amerykańskich. Bardziej ekonomiczna jest w chwili obecnej kontrolowana w pełni hodowla, utrzymywanych na terenach ogrodzonych, dzikich bizonów. W przeciwieństwie do catallo, gajal jest tradycyjnie i masowo utrzymywany przez autochtonów (stosuje się wolny wypas w dżungli).
Ochrona
W połowie XX w. z powodu wycinki lasów zginęło wiele osobników z tego właśnie gatunku. W niektórych regionach gaury musiały zmienić tryb życia na nocny. Berliński ogród zoologiczny zajmuje się wpisywaniem do międzynarodowej księgi gatunkowej osobników urodzonych w niewoli.
Inne
- gaur przesypia łącznie około godziny dziennie
- fałd zwisający z dołu szyi umożliwia odprowadzanie nadmiaru ciepła z organizmu
- głośnym parskaniem gaury ostrzegają przed niebezpieczeństwem
- naturalny wróg gaura, tygrys, atakuje czasami dorosłego byka
- ↑ Bos gaurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Nazwa uznana decyzją Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej, 2003 (zob. Zasady tworzenia nazw systematycznych#Wyjątki)