Order Chrystusa (Portugalia)

Królewski Order Rycerzy Pana Naszego Jezusa Chrystusa
Real Ordem dos Cavaleiros de Nosso Senhor Jesus Cristo

Awers Orderu i Gwiazdy
Baretka
Ustanowiono	15 marca 1319 (order zakonu) 1918 (order świecki)
Wielkość	55 x 43 mm (I–III klasa) 38 x 28 mm (IV i V klasa) 70 mm (średnica gwiazdy)

Zakon Rycerzy Chrystusa, później i do dziś Order Chrystusa, Militia Domini Nostri Jesu Christi, Ordem Militar de Cristo (pełna nazwa: Królewski Order Rycerzy Pana Naszego Jezusa Chrystusa, port. Real Ordem dos Cavaleiros de Nosso Senhor Jesus Cristo) – założony w 1318 w Portugalii przez króla Dionizego I, po kasacji zakonu templariuszy w 1312.

Historia zakonu i orderu

Godło Zakonu Rycerzy Chrystusa

Na mocy bulli papieskiej z 1319, zakon przejął majątek templariuszy w Portugalii. Główną siedzibę miał początkowo w Castro Marim, a następnie w 1357 siedzibę przeniósł do dawnego głównego zamku portugalskich templariuszy w Tomarze – do tamtejszego Klasztoru Zakonu Chrystusa. Pierwszy mistrz zakonu wywodził się z zakonu Avis, ale szeregowymi członkami w pierwszym pokoleniu byli dawni templariusze. Zakon przyjął regułę Calatrava i duchowe przewodnictwo opactwa cysterskiego w Alcobaça. Strój zakonny był koloru białego.

Zakon odgrywał ważną rolę w Portugalii, jego majątek był wykorzystywany do finansowania wypraw zamorskich, a jego członkowie brali udział w wielkich odkryciach geograficznych oraz przyczynili się do budowy portugalskiego imperium kolonialnego. Do zakonu należeli m.in. książę Henryk Żeglarz oraz przyszły król Portugalii Jan II. Na początku XVI w. zakon miał 454 komandorii w Portugalii, Afryce i Indiach.

W 1492 papież Aleksander VI zwolnił Zakon Chrystusa ze ślubów religijnych, co potwierdził papież Juliusz II. W ten sposób zakon został włączony do korony portugalskiej i stał się „orderem”. Jedynie kapelani zakonni prowadzili życie klasztorne w Tomar aż do 1834.

W 1551 papież Juliusz III nadał dziedzicznie tytuł wielkiego mistrza królom Portugalii. Jednakże choć Stolica Apostolska scedowała zarząd zakonu na królów Portugalii, to nadal była (i jest) Suwerenem zakonu i po dziś dzień jest to także najwyższy w hierarchii pontyfikalny zakon rycerski i order papieski: Militia Domini Nostri Jesu Christi. W ten sposób powstały dwie niezależne od siebie obediencje Zakonu Chrystusa.

W 1918 portugalska część zakonu została przekształcona przez nowy republikański rząd w order świecki, który stał się wysokim odznaczeniem Republiki Portugalii.

Stopnie orderu

Order Chrystusa dzieli się na pięć klas:

• Krzyż Wielki (Grã-Cruzes)
• Wielki Oficer (Grande-Oficial)
• Komandor (Comendador)
• Oficer (Oficial)
• Kawaler (Cavaleiro)

Baretki Orderu Chrystusa
Krzyż Wielki	Wielki Oficer	Komandor	Oficer	Kawaler

Bibliografia

• Antigas ordens militares – Ordem de Cristo (port.) [dostęp 23 czerwca 2010]
• Португалия – Военный орден Христа (ros.) [dostęp 23 czerwca 2010]