Andrzej Galica

Andrzej Galica

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	27 listopada 1873 Biały Dunajec
Data śmierci	6 czerwca 1945
Przebieg służby
Lata służby	1914–1931
Stanowiska	dowódca Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu
Późniejsza praca	poseł i senator RP, literat
Odznaczenia

{{Żołnierz infobox}} Nieznane pola: 1, 2 oraz 3.

Andrzej Galica (ur. 27 listopada 1873 w Białym Dunajcu na Podhalu, zm. 6 czerwca 1945 w swoim majątku Majdan, dziś gmina Łęki Szlacheckie) – generał brygady Wojska Polskiego, legionista, uczestnik walk o niepodległość II Rzeczypospolitej, twórca formacji strzelców podhalańskich, polityk, działacz regionalny ruchu podhalańskiego, literat.

Życiorys

Był synem Macieja i Marii ze Skupniów. W 1897 r. ukończył gimnazjum im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie.

Studiował na politechnikach we Lwowie i Wiedniu, gdzie uzyskał stopień inżyniera (o specjalności: budowa dróg i mostów). W tym okresie działał też w Związku Strzeleckim. Był literatem – razem z Władysławem Orkanem, Andrzejem Stopką, Józefem Jedliczem i innymi tworzył tzw. szkołę podhalańską.

Od sierpnia 1914 do września 1917 roku służył w Legionach Polskich, był dowódcą batalionu uzupełnień w Wiedniu (awans na kapitana otrzymał we wrześniu 1914 roku). Od maja 1915 do listopada 1916 roku był dowódcą batalionu w 4 i 6 Pułku Piechoty Legionów (awans na na majora otrzymał we wrześniu 1915, a awans na podpułkownika w październiku 1916 roku). Od listopada 1916 do września 1917 roku był dowódcą 4 Pułku Piechoty. Od września 1917 do lutego 1918 roku był inspektorem wyszkolenia Polskiego Korpusu Posiłkowego.

Po przejściu II Brygady przez front został internowany na Węgrzech, a następnie jako austriacki oficer rezerwy został wysłany na front włoski.

Od listopada 1918 do września 1919 roku był organizatorem i dowódcą oddziałów podhalańskich. Od września 1919 do marca 1920 roku był dowódcą Brygady Górskiej. Następnie od marca 1920 do sierpnia 1926 roku dowodził 21 Dywizją Piechoty Górskiej. 1 maja 1920 roku zatwierdzony został w stopniu generała podporucznika z dniem 1 kwietnia 1920 roku, a 3 maja 1922 roku zweryfikowany został w stopniu generała brygady ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku. W okresie od sierpnia 1926 do października 1930 roku był dowódcą Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu.

W 1931 roku przeszedł w stan spoczynku. Wykorzystując swoje wykształcenie politechniczne otworzył w Warszawie biuro miernicze, a ponadto zajął się gospodarką rolną w kupionym w 1930 majątku Majdan k. Trzepnicy w powiecie piotrkowskim. Tu z pomocą tylko miejscowego majstra postawił dom mieszkalny i inne budynki gospodarcze. Wszedł też w krąg polityki – między innymi włączył się w tworzenie prorządowego Obozu Zjednoczenia Narodowego z inspiracji gen. Edwarda Śmigłego-Rydza, oraz działalnością w regionalnym ruchu podhalańskim.

Był posłem na Sejm RP (1928–1935) i senatorem RP (1935–1939).

Zmarł 6 czerwca 1945 roku w swoim majątku Majdan (dziś gmina Łęki Szlacheckie koło Piotrkowa Trybunalskiego). Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Bęczkowicach.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Walecznych - trzykrotnie
• Krzyż Oficerski Legii Honorowej

Twórczość

• Janosik: pieśń dramatyczna w 4 aktach, Warszawa: Poleski Posterunek Wydawniczy”Placówka“, 1922 (Warszawa: W. Piekarniak).
• Przysięga: urywek z życia współczesnego na Podhalu w trzech odsłonach, Kraków: Z. Klemensiewicz, 1909 (Kraków: Druk. Ludowa).
• Robert Szporn: dramat w 4 aktach, Kraków:”Książka“, 1912 (Kraków: Druk. Ludowa).
• Twierdzą nam będzie każdy próg: utwór dramatyczny w 3-ch aktach z prologiem i inwokacją: osnuty na tle walk o Lwów: (wyszczególniony w 1928 r. na konkursie magistratu Lwowsk.), Przemyśl: J. Styfi, [1929] (Przemyśl: J. Styfi).

Upamiętnienie

Jesienią 1973, po kilku miesiącach starań, m.in. dzięki wsparciu materialnemu i organizacyjnemu udzielonemu przez Stanisława Fita z Czarnego Dunajca, byłego podkomendnego generała Galicy, prochy generała zostały sprowadzone na Podhale, gdzie 20 października pochowano je w kwaterze legionistów na Nowym Cmentarzu przy ul. Nowotarskiej w Zakopanem. W uroczystym pogrzebie uczestniczyli m.in. przedstawiciele władz administracyjnych Zakopanego, Zarząd Główny Związku Podhalan, przedstawiciele Zarząd Główny Związku Podhalan w U.S.A., duchowieństwo z ks. kanonikiem Władysławem Curzydłą (proboszczem Parafii Najświętszej Rodziny) na czele. Przemówienia pogrzebowe wygłosili: ks. prałat Jan Krupiński, red. Włodzimierz Wnuk, gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz, pisarz Adam Pach, Józef Obrochta i dr Wincenty Galica.

• W 1919 r. gen. Galica otrzymał godność honorowego obywatela Nowego Targu.
• Imieniem Generała nazwano ulice w: Bielsku Białej, Nowym Sączu, Nowym Targu, Zakopanem oraz w Białym Dunajcu.
• patron Gminnego Ośrodka Kultury w Białym Dunajcu).

Aleksandra Kozłowska, autorka książki "Góral generałem - Andrzej Galica. Biografia żołnierza, polityka i literata." przy pomniku Generała w Białym Dunajcu.

• przed Urzędem Gminy w Białym Dunajcu stoi pomnik generała Andrzeja Galicy, ufundowany w 2000 przez górali z Chicago.
• W miejscu przy ul. Skupniowej w Białym Dunajcu, gdzie stał dom w którym urodził się generał, ustawiona została tablica pamiątkowa
• 14 maja 2008 odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci gen. brygady Andrzeja Galicy w Domu Podhalan w Chicago, wyryto na niej słowa będące zawołaniem generała: „Kieb co, kany co, abo co, to my som” z podpisem: Związek Podhalan oraz dowództwo 21 Brygady Strzelców Podhalańskich w darze dla wszystkich członków Związku Podhalan w Ameryce Północnej. Chicago 14 maja 2008 roku. Tablicę odsłonił dowódca 21 Brygady Strzelców Podhalańskich, gen. bryg. Tomasz Bąk, który przybył do Chicago wraz z dowódcą 5 Batalionu Strzelców Podhalańskich, podpułkownikiem Zbigniewem Ząbkiem.
• Jego imię nosi też Koło nr 8 Związku Podhalan w Północnej Ameryce.

Bibliografia

• Jan Lubicz-Pachoński, Galica Andrzej, [w:] Polski Słownik Biograficzny, 1948, t. VII, ss. 222-224, bibliografia.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991 (wyd. II uzup. i poprawione).
• Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1994, ISBN 83-11-08262-6.
• Andrzej Suchcitz, Generałowie wojny polsko-sowieckiej 1919-1920. Mały słownik biograficzny, Ośrodek Badań Historii Wojskowej Muzeum Wojska w Białymstoku, Białystok 1993.
• Irena Łukaszka, Barabara Słuszkiewicz, Gen. Andrzej Galica (1873-1945), [w:] Obywatele honorowi miasta Nowego Targu. Nowy Targ 2000, ss. 38 - 42, portr.
• Stanisław Kałamacki, Magdalena Sokalska-Żegleń, Andrzej Galica (1873-19450, [w:] Parnas zakopiański. Zakopane 2010, wyd. „Stanmar”, ss. 31 - 36.
• Aleksandra Anna Kozłowska, Góral generałem - Andrzej Galica. Biografia żołnierza, polityka i literata, Dom Wydawniczy Księży Młyn, Łódź 2013, ss. 588.
• Aleksandra Anna Kozłowska, Góral generałem - rzecz o Andrzeju Galicy (1873-1945), [w:] Prace Naukowe WSP w Częstochowie. Seria Zeszty Historyczne, 2003, z. VIII ss. 65-76.