Edward Mutesa

Edward Mutesa II

Mutesa II (drugi z prawej) z władcami ugandyjskich królestw - zdjęcie wykonane między 1957 a 1961.
Data i miejsce urodzenia	19 listopada 1924 Makindye
Data i miejsce śmierci	21 listopada 1969 Londyn
Prezydent Ugandy
Okres	od 9 października 1963 do 2 marca 1966
Następca	Milton Obote
Odznaczenia

Edward Frederick William David Walugembe Mutebi Luwangula Mutesa II znany wśród poddanych jako Król Freddy(ur. 19 listopada 1924 w Makindye, zm. 21 listopada 1969 w Londynie) – polityk ugandyjski, król (Kabaka) Bugandy w latach 1939 - 1953 oraz 1955 - 1966 i pierwszy prezydent niepodległej Ugandy w latach 1963 - 1966. Obalony w wyniku zamachu stanu przeprowadzonego przez ówczesnego premiera Ugandy Miltona Obote, 5 maja 1966, który sam ogłosił się prezydentem Ugandy.

Życiorys

Był synem bugandyjskiego władcy Daudi Chwi II. Początkowo uczony przez guwernerów Mutesa studiował później na Uniwersytecie w Cambridge. Po śmierci ojca Mutesa w 1939 został kabaką Bugandy. Do 1942 rządził tylko nominalnie z powodu niepełnoletności. Dopiero jako 18-latek mógł przejąć faktyczną władzę z rąk rządzącej dotychczas w jego imieniu rady regencyjnej.

W 1953 sekretarz stanu ds. kolonii Wielkiej Brytanii zaprezentował Mutesie plan stworzenia federacji złożonej ze wschodnioafrykańskich kolonii brytyjskich na wzór federacji takich jak Rodezja i Niasa, lecz kabaka nie chciał, by powstała w ten sposób zjednoczona Uganda: sprzeciwił się jej tworzeniu i odmówił współpracy przy realizacji tego planu. Przedstawił natomiast swoje żądania niezależności Bugandy, przypominając o układzie, jaki Brytyjczycy zawarli wcześniej z Bugandą, lecz ówczesny gubernator brytyjski Andrew Cohen w dniu 30 października 1953 nakazał Mutesie II udać się na emigrację do Wielkiej Brytanii, gdyż nie potrafił przekonać go do współpracy. Miało to niepożądane dla Wielkiej Brytanii konsekwencji w postaci niemożności ustabilizowania sytuacji w kraju, której nie umiała zaradzić nawet dwukrotnie zarządzająca stan wyjątkowy rada regencja założona z inicjatywy brytyjskiej. Dwa lata później Mutesa II reemigrował za pozwoleniem skłonnym tym razem do ustępstw władzom brytyjskim.

Po powrocie do kraju Mutesa kontynuował swe starania nie tylko o anatomię, ale i o niepodległość kraju. W czerwcu 1960 nie miał zamiaru wziąć udziału w przeprowadzonych w Ugandzie wyborach: odmówił, żądając dla Bugandy specjalnych przywilejów, jednak nie zważano na jego sprzeciw i wybory się odbyły, wskutek czego zostały ustalone ostateczne granice świeżo niepodległej Ugandy. W październiku 1961 Mutesa ustąpił pod naciskiem Brytyjczyków, pozwalając na połączenie zaanektowanie Bugandy do Ugandy. Sprzymierzył się wówczas z ugandyjskim prawnikiem Apollo Miltonem Obote, dzięki czemu w 1962 kabaka wygrał wybory prezydenckie i został pierwszym w historii Ugandy prezydentem, Obote zaś objął 30 kwietnia 1962 urząd premiera.

Współpraca między Mutesą i Obote okazała się krucha, gdyż jako prezydent Mutesa przekonał się, że zakres jego władzy jest tylko reprezentacyjny. W 1966 miał miejsce jednoosobowy przewrót zorganizowany przez Obote przeciwko własnemu rządowi, który został oskarżony o uczestnictwo w niezgodnym z prawem handlu złotem kongijskim. Wtedy to premier zawieszając konstytucję umieścił pięciu ministrów w areszcie, a Mutesę pozbawił funkcji prezydenckiej, zastępując go na stanowisku szefa państwa. Eksprezydent Mutesa zamieszkał w swoim pałacu, lecz po zreorganizowaniu przez Obote konstytucji tak, by usunęła ona autonomię Bugandy, przyszło kabace opuścić Ugandę: Obote rozkazał bowiem swemu dowódcy - byłemu brytyjskiemu oficerowi Idiemu Aminowi Dadzie - by wyeliminował Mutesę. Zarządzenie stało się faktem w dniu 24 maja 1966, kiedy armia Amina otoczyła pałac Mutesy. Król udał się wskutek tego na wygnanie. Osiadł w Wielkiej Brytanii, w której stolicy zmarł z powodu zatrucia alkoholem.

Bibliografia

• Alex Axelrod, Charles Phillips Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435-436

Linki zewnętrzne

• Król Freddie, Kabaka z Ugandy