Intelligenzaktion Litzmannstadt: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Ofiary akcji: drobne redakcyjne
Linia 13: Linia 13:


* [[Józef Ab]] – właściciel i dyrektor szkoły w Łodzi, działacz oświatowy
* [[Józef Ab]] – właściciel i dyrektor szkoły w Łodzi, działacz oświatowy
⚫
* [[Edward Dudkiewicz]] – prezes Zarządu Oddziału Grodzkiego [[Związek Nauczycielstwa Polskiego|Związku Nauczycielstwa Polskiego]] (ZNP)

⚫
* [[Edward Dudkiewicz]] – prezes Zarządu Oddziału Grodzkiego [[Związek Nauczycielstwa Polskiego|Związku Nauczycielstwa Polskiego]] (ZNP),

* [[Jan Gertner]] – nauczyciel z Łodzi
* [[Jan Gertner]] – nauczyciel z Łodzi

* [[Mieczysław Hertz]] – łódzki fabrykant, historyk, działacz społeczny
* [[Mieczysław Hertz]] – łódzki fabrykant, historyk, działacz społeczny
* [[Karol Hiller]] – artysta malarz, prezes [[Klub Demokratyczny|Klubu Demokratycznego]] w Łodzi,
* [[Karol Hiller]] – artysta malarz, prezes [[Klub Demokratyczny|Klubu Demokratycznego]] w Łodzi

* Zygmunt Kłys – działacz społeczny z Pabianic
* Zygmunt Kłys – działacz społeczny z Pabianic
* [[Czesław Kowalski]] – sekretarz grodzki [[Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem|BBWR]]
* [[Czesław Kowalski]] – sekretarz grodzki [[Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem|BBWR]]
* [[Stefan Kulczyński]] – prezes Polskiego Związku Zawodowego Dziewiarzy
* [[Stefan Kulczyński]] – prezes Polskiego Związku Zawodowego Dziewiarzy

* [[Aleksander Margolis]] – lekarz, działacz [[Bund (partia)|Bundu]]
* [[Aleksander Margolis]] – lekarz, działacz [[Bund (partia)|Bundu]]

* Wacław Lambrecht – urzędnik Zarządu Miejskiego
* Wacław Lambrecht – urzędnik Zarządu Miejskiego
⚫
* [[Aron Luboszycki]] – łódzki nauczyciel, pedagog, poeta, prozaik, krytyk literacki pochodzenia żydowskiego

* [[Władysław Łuczakowski]] – członek [[Stronnictwo Ludowe|Stronnictwa Ludowego]].
* [[Władysław Łuczakowski]] – członek [[Stronnictwo Ludowe|Stronnictwa Ludowego]]
⚫
* [[Chaim Lajb Poznański]] – żydowski nauczyciel i działacz oświatowy oraz polityczny i społeczny w Łodzi

* [[Jan Ring]] – dyrektor Kolei Elektrycznych i prezes Oddziału Łódzkiego [[Polski Związek Zachodni|Związku Obrony Kresów Zachodnich]]
* [[Jan Ring]] – dyrektor Kolei Elektrycznych i prezes Oddziału Łódzkiego [[Polski Związek Zachodni|Związku Obrony Kresów Zachodnich]]
* [[Aleksy Rżewski]] – były prezydent Łodzi,
* [[Aleksy Rżewski]] – były prezydent Łodzi

* [[Tomasz Wasilewski]] – senator RP i prezes Oddziału ([[Związek Nauczycielstwa Polskiego|ZNP]])
* [[Tomasz Wasilewski]] – senator RP i prezes Oddziału ([[Związek Nauczycielstwa Polskiego|ZNP]])
* [[Piotr Wierzbicki|Władysław Wierzbicki]] – harcmistrz RP
* [[Piotr Wierzbicki|Władysław Wierzbicki]] – harcmistrz RP
⚫
* [[Wolf Wiener]] – dziennikarz i pisarz, łódzki działacz oświatowy pochodzenia żydowskiego, działacz syjonistyczny.
* [[Wacław Wojewódzki]] - były wiceprezydent Łodzi
* [[Wacław Wojewódzki]] - były wiceprezydent Łodzi
* [[Feliks Wołoszczuk]] – inspektor szkolny
* [[Feliks Wołoszczuk]] – inspektor szkolny

⚫
* [[Aron Luboszycki]] – łódzki nauczyciel, pedagog, poeta, prozaik, krytyk literacki pochodzenia żydowskiego,
⚫
* [[Chaim Lajb Poznański]] – żydowski nauczyciel i działacz oświatowy oraz polityczny i społeczny w Łodzi,
⚫
* [[Wolf Wiener]] – dziennikarz i pisarz, łódzki działacz oświatowy pochodzenia żydowskiego, działacz syjonistyczny.


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==

Wersja z 15:18, 10 gru 2014

Pomnik w lasach lućmierskich upamiętniający ofiary Intelligenzaktion Litzmannstadt.

Intelligenzaktion Litzmannstadt (pol. Akcja Inteligencja – Litzmanstadt) – kryptonim akcji eksterminacyjnej przeprowadzonej przez Niemców w latach 1939–1940 w rejonie Łodzi w ramach tzw. Intelligenzaktion[1].

Historia

Akcja ta wymierzona była w działaczy żydowskich partii lewicowych[2], przedstawicieli mieszczaństwa i inteligencji żydowskiej w Łodzi, zwłaszcza działaczy politycznych i społecznych[3] oraz polską elitę intelektualną mieszkającą w regionie łódzkim – akcja miała na celu jej całkowitą eliminację i była pierwszym krokiem do germanizacji tego regionu Polski po klęsce wrześniowej. Wymordowano w niej około 500 urzędników, znanych w regionie działaczy społeczno-politycznych i gospodarczych, duchownych, nauczycieli[4].

W wyniku akcji przeprowadzonej między 9 a 11 listopada 1939 niemiecka policja aresztowała na podstawie specjalnych list proskrypcyjnych (tzw. „Sonderfahndungsbuch Polen”) około 1500 osób. Zatrzymanych umieszczono w kinie „Wolność” w Pabianicach, w fabryce Arnolda Bayera w Rudzie Pabianickiej oraz w obozie w fabryce włókienniczej Michała Glazera na Radogoszczu, który w następnych dniach stał się głównym miejscem osadzenia więźniów tej akcji. Z czasem, do końca listopada 1939 r., przeniesiono do niego aresztantów z Pabianic i Rudy Pabianickiej po wstępnie dokonanej selekcji. Stąd zabierano ich do siedziby łódzkiego gestapo przy al. K. Anstadta, gdzie funkcjonował sąd doraźny. W ciągu kilkuminutowej rozprawy zapadały w zasadzie tylko wyroki śmierci, które były natychmiast wykonywane zbiorowo w położnym kilka kilometrów na północny-zachód od Zgierza lesie lućmierskim. Pierwsza egzekucja ok. 40 osób odbyła się dzień później w lesie łagiewnickim i rozstrzelano w niej głównie łódzkich nauczycieli. Kolejne egzekucje odbyły się w dniach 21-30 listopada – między innymi też na poligonie Brus w Łodzi – i były kontynuowane do 1940[5].

Kontynuacją tej akcji była akcja w maju 1940 r., tym razem przede wszystkim skierowana przeciwko łódzkiej młodzieży, którą wywieziono, po krótkim pobycie w więzieniu radogoskim do KL Dachau, gdzie wielu z nich zmarło, ale wielu też dotrwało do wyzwolenia. W ramach tej akcji zostali aresztowani między innymi Henryk Debich i Włodzimierz Skoczylas. Pierwszy zwolniony jeszcze w czasie wojny, drugi przeżył obóz.

Ofiary akcji

W regionalnej akcji Intelligenzaktion w regionie łódzkim zginęli m.in.:

Zobacz też

  1. ↑ Eksterminacja inteligencji Łodzi i okręgu łódzkiego 1939–1940, pod. red. Antoniego Galińskiego i Marka Budziarka, Łódź 1992
  2. ↑ Już w roku 1939 zginęło siedmiu działaczy Bundu, między innymi Chaim Poznański i Aleksander Margolis; Paweł Spodenkiewicz, Zaginiona dzielnica: Łódź żydowska - ludzie i miejsca, Łódź 1998, ISBN 8390061910; Andrzej Kempa, Marek Szukalak, Żydzi dawnej Łodzi: słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych, Tom 1, 2001. ISBN 8387522473
  3. ↑ W przeddzień wcielenia Łodzi do Rzeszy, 10 listopada 1939 r. hitlerowcy wymordowali kilkunastoosobową grupę osób, składającą się z przedstawicieli inteligencji żydowskiej, zebranych w kawiarni „Astoria”; Mirosław Cygański, Z dziejów okupacji hitlerowskiej w Łodzi, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1965, str. 53
  4. ↑ Na wielką skalę odbywały się aresztowania działaczy politycznych i społecznych, przedstawicieli inteligencji i duchowieństwa, Żydów oraz więźniów, zwolnionych przez władze polskie z chwilą wybuchu wojny; Stanisław Nawrocki, Policja hitlerowska w tzw. Kraju Warty w latach 1939–1945, Instytut Zachodni, Poznań 1970
  5. ↑ Martyrologium łódzkie. Przewodnik po Radogoszczu i Miejscach Pamięci Narodowej, Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Łódź 2005, ISBN 8390742225
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Intelligenzaktion_Litzmannstadt&oldid=41218208”