Włosek: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
The Polish (dyskusja | edycje) drobne techniczne |
- zbędny spis treści |
||
| Linia 12: | Linia 12: | ||
Włoski zwykłe mogą również zapewniać przyczepność organom pnączy, tego typu włoski występują na przykład u [[Chmiel zwyczajny|chmielu]]{{r|Malinowski-1978}}. |
Włoski zwykłe mogą również zapewniać przyczepność organom pnączy, tego typu włoski występują na przykład u [[Chmiel zwyczajny|chmielu]]{{r|Malinowski-1978}}. |
||
Włoski wydzielnicze są żywe przez dłuższy czas, a po obumarciu protoplastu zwykle odłamują się. Przykładem włosków wydzielniczych są [[Włosek parzący|włoski parzące]], występują między innymi u [[Pokrzywa zwyczajna|pokrzywy]]. Wierzchołek takich włosków zakończony jest główką, która odłamuje się pod naciskiem, ostra szyjka wbija się w skórę i wstrzykuje substancję parzącą{{r|Malinowski-1978}}. Włoski wydzielnicze zwykle wytwarzają [[Olejek eteryczny|olejki eteryczne]], ale mogą też wydzielać wodę ([[ |
Włoski wydzielnicze są żywe przez dłuższy czas, a po obumarciu protoplastu zwykle odłamują się. Przykładem włosków wydzielniczych są [[Włosek parzący|włoski parzące]], występują między innymi u [[Pokrzywa zwyczajna|pokrzywy]]. Wierzchołek takich włosków zakończony jest główką, która odłamuje się pod naciskiem, ostra szyjka wbija się w skórę i wstrzykuje substancję parzącą{{r|Malinowski-1978}}. Włoski wydzielnicze zwykle wytwarzają [[Olejek eteryczny|olejki eteryczne]], ale mogą też wydzielać wodę ([[wypotnik]]i) i inne substancje{{r|slownik}}. |
||
Włoski można podzielić, ze względu na ich budowę na{{r|Rutkowski}}: |
Włoski można podzielić, ze względu na ich budowę na{{r|Rutkowski}}: |
||
| Linia 40: | Linia 40: | ||
* <ref name=slownik>{{cytuj książkę|autor=Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.) |tytuł=Słownik botaniczny |edycja=wydanie II, zmienione i uzupełnione |miejsce=Warszawa |rok=2003 |wydawca=Wiedza Powszechna |strony=823, 993 |isbn = 83-214-1305-6}}</ref> |
* <ref name=slownik>{{cytuj książkę|autor=Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.) |tytuł=Słownik botaniczny |edycja=wydanie II, zmienione i uzupełnione |miejsce=Warszawa |rok=2003 |wydawca=Wiedza Powszechna |strony=823, 993 |isbn = 83-214-1305-6}}</ref> |
||
</references> |
</references> |
||
__NOTOC__ |
|||
[[Kategoria:Morfologia roślin]] |
[[Kategoria:Morfologia roślin]] |
||
Wersja z 19:35, 17 gru 2014
Włoski, trichomy (łac. pilus) – jedno lub wielokomórkowe, żywe lub martwe wytwory skórki (epidermy) u roślin. Są zróżnicowane zarówno pod względem funkcji, jak i kształtu. Gęsta powłoka z włosków na powierzchni niektórych roślin nazywana jest kutnerem[1]. Włoski są utrzymywane, albo przez cały okres życia rośliny (trichomy trwałe), albo tylko przez jakiś czas, po czym są zrzucane[2].
Budowa i funkcje
Włoski mogą być zbudowane z jednej lub wielu komórek żywych lub martwych pokrytych kutyną. Występuje wiele stopni pośrednich między typowymi komórkami epidermy a włoskami. Podstawowym podziałem włosków jest podział na włoski zwykłe i wydzielnicze[3][4].
Podstawową funkcją martwych włosków zwykłych jest zabezpieczanie roślin przed parowaniem i nagrzewaniem (martwe włoski zmniejszają transpirację, podczas gdy żywe – zwiększają powierzchnię parowania[4]). Gęsty kutner jest charakterystyczną cechą kserofitów. Włoski zwykłe zawierają protoplast przez krótki czas. Po obumarciu tworzą srebrnobiałą powłokę na liściach i łodygach[3].
Włoski zwykłe mogą również zapewniać przyczepność organom pnączy, tego typu włoski występują na przykład u chmielu[3].
Włoski wydzielnicze są żywe przez dłuższy czas, a po obumarciu protoplastu zwykle odłamują się. Przykładem włosków wydzielniczych są włoski parzące, występują między innymi u pokrzywy. Wierzchołek takich włosków zakończony jest główką, która odłamuje się pod naciskiem, ostra szyjka wbija się w skórę i wstrzykuje substancję parzącą[3]. Włoski wydzielnicze zwykle wytwarzają olejki eteryczne, ale mogą też wydzielać wodę (wypotniki) i inne substancje[4].
Włoski można podzielić, ze względu na ich budowę na[5]:
- gruczołowate – posiadają na końcu zgrubienie i wydzielają różnego rodzaju wydzieliny
- gwiaździste – na końcu rozgałęziają się na co najmniej 3 ramiona
- haczykowate – zakończone jednym lub kilkoma zagiętymi haczykami, np. włoski czepne chmielu
- łuskowate – mające kształt łusek, pełnią funkcje ochronne
- parzące
- pierzaste – o końcach rozgałęzionych pierzasto, gęsto występując tworzą "filcową" powłokę – kutner (np. u szarotki alpejskiej, lub dziewanny).
- tarczowate – szerokie i płaskie, wyrastające na trzonku przyrośniętym na środku.
Znaczenie
Morfologia włosków ma duże znaczenie przy oznaczaniu niektórych gatunków roślin (chociaż na jednej roślinie może występować wiele ich rodzajów)[2]. W przemyśle tekstylnym duże znaczenie mają włoski pokrywające nasiona bawełny[6].
Zobacz też
Bibliografia
- ↑ Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy: Botanika t.1 Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 136-137. ISBN 83-01-13953-6.
- ↑ a b Hejnowicz Z.: Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Warszawa: PWN, 1980, s. 67-71, 691. ISBN 83-01-00420-7.
- ↑ a b c d Malinowski Edmund: Anatomia roślin. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 262-267.
- ↑ a b c Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 823, 993. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ S. Wang, JW. Wang, N. Yu, CH. Li i inni. Control of plant trichome development by a cotton fiber MYB gene.. „Plant Cell”. 16 (9), s. 2323-34, Sep 2004. DOI: 10.1105/tpc.104.024844. PMID: 15316114.