Andrew Jackson

Andrew Jackson

Data i miejsce urodzenia	15 marca 1767 obszar Waxhaws
Data i miejsce śmierci	8 czerwca 1845 Nashville
7. prezydent Stanów Zjednoczonych
Okres	od 4 marca 1829 do 4 marca 1837
Przynależność polityczna	Partia Demokratyczna
Poprzednik	John Quincy Adams
Następca	Martin Van Buren
Senator Stanów Zjednoczonych 2. klasy z Tennessee
Okres	od 4 marca 1823 do 14 października 1825
Poprzednik	John Williams
Następca	Hugh Lawson White
Wojskowy Gubernator Florydy
Okres	od 10 marca 1821 do 12 listopada 1821
Poprzednik	Brak (terytorium Hiszpanii)
Następca	William Pope Duval
Senator Stanów Zjednoczonych 1. klasy z Tennessee
Okres	od 26 września 1797 do kwiecień 1798
Poprzednik	William Cocke
Następca	Daniel Smith
Poseł do Izby Reprezentantów USA z Tennessee
Okres	od 4 grudnia 1796 do 26 września 1797
Poprzednik	Brak (stan przyjęty do unii)
Następca	William Charles Cole Claiborne

{{Polityk infobox}} Nieoczekiwana grafika: "grafika".

Andrew Jackson (ur. 15 marca 1767, zm. 8 czerwca 1845) – amerykański prawnik i polityk; generał Armii Stanów Zjednoczonych; wojskowy gubernator Florydy (1821), członek Izby Reprezentantów USA (1796–1797), senator USA (1797–1798, 1823–1825) oraz siódmy prezydent USA (1829–1837).

Lata młodości i edukacja

Andrew Jackson urodził się 15 marca 1767. Istnieją jednak spory, co do miejsca urodzenia. Powszechnie przyjęło się, że urodził się w Waxhaws w Karolinie Południowej na granicy z Karoliną Północną, jednak wiele innych miejscowości z Karoliny Północnej, Wirginii, Wirginii Zachodniej czy Pensylwanii rości sobie prawo do miana miasta narodzenia przyszłego prezydenta. Niektórzy twierdzą nawet, że Jackson urodził się w Irlandii, Anglii czy nawet na morzu.

Jego rodzice byli pochodzenia szkocko-irlandzkiego; wyemigrowali z Irlandii dwa lata przed jego urodzeniem. Jego ojciec, Andrew Sr. (pochodzący z Carrickfergus w hrabstwie Antrim), zginął w wypadku podczas karczowania lasu. Andrew Jr. i jego dwaj starsi bracia Hugh (1765–1779) i Robert (1766–1781) byli wychowywani przez matkę, Elizabeth Hutchinson (1740–1781). Duży wpływ na późniejsze zachowanie Jacksona miała jego matka, zwolenniczka spartańskiego wychowania. Miała kiedyś odbyć ze swoim synem taką oto rozmowę:

• „Przestań płakać. Do płaczu stworzone są dziewczynki”.
• „Do czego są stworzeni chłopcy?” – spytał.
• „Do walki”.

Śledząc jego dalszą biografię, uznać można, że był on najbardziej wojowniczym i najbardziej zadziornym prezydentem USA w historii: pojedynkował się, walczył z Indianami i Anglikami, potrafił obić adwersarza laską, bić się na pięści, strzelał do rzezimieszków. Kiedy miał 12 lat został dotkliwie pobity przez starszego chłopca. Matka Jacksona zaleciła mu, aby poczekał aż zmężnieje i zrewanżował się.

Cała trójka braci uczestniczyła w wojnie o niepodległość USA. Andrew (13 lat) i Robert (16) dostali się do niewoli. Brytyjski oficer kazał mu czyścić buty. Kiedy chłopiec odmówił, zadał mu szablą rany w głowę i lewe ramię. Chłopcy zarazili się ospą. Ich matka wybłagała zwolnienie, jednak Robert zmarł. Podczas tzw. rewolucji amerykańskiej (American Revolution) zmarł również Hugh. Po śmierci matki na żółtą febrę (mając 14 lat) Jackson przeniósł się do Salisbury w Karolinie Północnej. Tam rozpoczął naukę prawa w miejscowej firmie Spruce McCay.

Zachowały się przekazy, które potwierdzają, że Jackson lubił wyścigi konne, walki kogutów czy grę w pokera. Któregoś wieczora, wraz z kolegami, uczestniczył w libacji w lokalnej tawernie. Około północy porozbijali kieliszki, zniszczyli stół i krzesła, rozebrali się i podpalili ubrania. Wiele lat później, kiedy Jackson ubiegał się o prezydenturę, pewna dama wykrzyknęła: „Jackson? Andrew Jackson? Czyżby chodziło o tego Jacksona, który mieszkał tu, w Salisbury? Kiedy mieszkał tutaj, był tak znanym rozpustnikiem (...) Jeśli Andrew Jackson może być prezydentem, oznacza to, że każdy może nim być”.

Jako student prawa zorganizował bal dla miejscowej elity z okazji Bożego Narodzenia. W pewnym momencie rozległa się głośna awantura, orkiestra przestała grać, a goście tańczyć. Okazało się, że na salę próbują wejść dwie prostytutki, które Jackson zaprosił dla kawału.

Pojedynki

Niektóre źródła podają, że Andrew Jackson uczestniczył w około stu pojedynkach. Z pewnością powodem były słowa matki, która radziła: „Nigdy nie podawaj do sądu kogoś za napaść czy obrazę. Ureguluj tę sprawę sam”.

Po raz pierwszy Jackson wyzwał na pojedynek Waitskilla Avery’ego, z którym pokłócił się podczas rozprawy sądowej w Jonesboro, Tennessee w 1787. Ostatecznie sekundantom udało się ich pogodzić, panowie uścisnęli sobie dłonie i wystrzelili w powietrze.

W 1803 ówczesny gubernator stanu Tennessee, John Sevier, uraził go aluzją o „podróży po czyjąś żonę” (więcej w Życie prywatne). Jackson wpadł w furię, obrzucił stekiem wyzwisk, uderzył go laską i wyzwał na pojedynek. Powstało zamieszanie, rozległy się strzały i jeden mężczyzna został nawet ranny. Kiedy Jackson i Sevier stawili się na miejsce pojedynku, koń wystraszył się i pogalopował w las, a wraz z nim pistolety.

Najpoważniejszy pojedynek Jackson stoczył 30 maja 1806 z Charlesem Dickinsonem, znanym i zręcznym rewolwerowcem. Dickinson dwukrotnie publicznie wypowiadał się na temat małżeństw z Rachel. Dickinson pierwszym strzałem trafił Jacksona w pierś. Ten jednak zdołał się wyprostować i strzelić w pachwinę adwersarza. Dickinson zmarł, a Jackson był poważnie ranny. Kula umiejscowiła się tak blisko serca, że żaden lekarz nie zdecydował się na operację. Jackson nosił kulę w swoim ciele do końca życia.

Wśród jego pojedynków należy wymienić także braci Jesse i Thomasa Bentonami. W 1813 Tom dwukrotnie postrzelił Jacksona w ramię. Rany okazały się na tyle poważne, że lekarze chcieli natychmiast amputować mu rękę. Jednak Jackson się na to nie zgodził.

Konie i hazard

Andrew Jackson był niezwykle zaangażowany w wyścigi konne. Posiadał własny tor wyścigowy o nazwie „Clover Bottom”, a jego konie przynosiły mu liczne wygrane. Jego najsławniejszy koń o imieniu „Truxton” zarobił dla swojego właściciela około 20 tys. dolarów.

Już jako prezydent trzymał własne konie w stajniach Białego Domu, które startowały na torze „National Course” w pobliżu Waszyngtonu. Choć formalnie były one własnością Andrew Jacksona Donelsona, wszyscy doskonale wiedzieli, kto jest ich prawdziwym właścicielem.

Edukacja

Jackson nie miał wyższych studiów. Nigdy nie nauczył się też poprawnie pisać. Nie stało to jednak na przeszkodzie, by Harvard University nadał mu, tak jak każdemu innemu prezydentowi, tytułu doktora honoris causa. Podczas uroczystości nadania tytułu, student przemawiał w języku łacińskim.

Początki politycznej kariery

W 1796 Jackson był delegatem do Konwencji Konstytucyjnej Tennessee (Tennessee constitutional convention). Kiedy 1 czerwca 1796, Tennessee został jako 16. stan przyjęty do Unii, Jackson został wybrany pierwszym członkiem Izby Reprezentantów USA ze stanu Tennessee. Swój mandat sprawował między 4 grudnia 1796 a 26 września 1797 podczas 4. Kongresu i początkowo także 5. kadencji.

Kiedy William Cocke zrezygnował z mandatu senatora 1. klasy, Zgromadzenie Generalnie stanu Tennessee (Tennessee General Assembly) wybrała Jacksona nowym senatorem. Urząd senatora USA objął 26 września 1797.

Senatorem był do kwietnia 1798, kiedy to został zatwierdzony jako sędzia Sądu Najwyższego Tennessee (the Tennessee Supreme Court). Nie pozostawił po sobie żadnych pisemnych werdyktów, być może dlatego, że miał problemy z ortografią. Uchodził za energicznego i surowego sędziego. Wkrótce po objęciu urzędu sędziego, lokalny szeryf bał się aresztować przestępcę Russela Beana. Jackson wziąwszy pistolet, aresztował opryszka i po krótkim procesie wydał wyrok skazujący. Praca sędziego nie należała do łatwych (częste podróże po Dzikim Zachodzie), a i pensja nie należała do najwyższych (600 dolarów). Po 6 latach zrezygnował z pracy w sądzie przyrzekając, że już nigdy nie zajrzy do ksiąg prawniczych.

Kariera wojskowa

Pomnik przed katedrą w Nowym Orleanie.

Podczas wojny brytyjsko-amerykańskiej (1812–1815) służył w Armii USA w stopniu generała majora. Wtedy to przypięto mu pseudonim „Old Hickory” (Stare Drzewo Hikorowe). Dowodził dwutysięczną armią, która maszerowała z Tennessee do Natchez, Missisipi. Kiedy dotarł na miejsce, nadeszły nowe rozkazy z Waszyngtonu o rozwiązaniu armii. Jego żołnierze, ponad tysiąc kilometrów od domów, zostali pozbawieni racji żywnościowych. Sfinansował powrót z własnej kieszeni. Podczas długiego i trudnego marszu, jeden z żołnierzy powiedział, że Jackson jest „twardy jak drzewo hikorowe”.

Walczył także podczas wojny z KrikamiPolitycy waszyngtońscy nie podzielali jego brutalnych metod, ale byli pod wrażeniem jego militarnych sukcesów. Kiedy Jackson narzucił Krikom surowe warunki pokoju, nawet rząd federalny uznał je za nieludzkie i skrytykował układ.

Podczas obrony Nowego Orleanu dowodził armią amerykańską. Redaktor lokalnej gazety skrytykował Jacksona, a ten po zakończonej bitwie aresztował go. Redaktor odwołał się do sędziego federalnego Dominicka A. Halla, który nakazał doprowadzenie więźnia do sądu w celu stwierdzenia legalności aresztowania. Jackson chętnie skorzystał z prerogatyw stanu wojennego i aresztował również sędziego. Po zniesieniu stanu wojennego, sędzia Hall natychmiast wezwał Jacksona do sądu i skazał go za obrazę sądu grzywną wysokości tysiąca dolarów. Na wychodzącego z budynku sądu Jacksona czekał tłum domagający się zemsty na sędzi. Jackson uspokoił tłum, mówiąc: Zgadzam się z wyrokiem, który słyszeliście, i błagam was, abyście zapamiętali ten przykład. Uważał, że obowiązkiem obywateli jest posłuszeństwo wobec prawa, nawet jeśli jest ono niesprawiedliwe.

Jackson zapłacił grzywnę z własnej kieszeni, a wiele lat później, na półtora roku przed śmiercią, Izba Reprezentantów Stanów Zjednoczonych głosami 158 do 28 postanowiła zwrócić byłemu już wówczas prezydentowi owe tysiąc dolarów wraz z odsetkami.

Broniący Nowego Orleanu Amerykanie, dysponowali 6500 żołnierzami, a Anglicy 7500. Straty wynosiły jednak 71 zabitych po stronie amerykańskiej i 289 po angielskiej. Po zwycięskiej bitwie, Andrew Jackson stał się bohaterem narodowym.

Wojna na Florydzie

Popiersie wojskowego gubernatora Florydy

W 1817 prezydent James Monroe polecił Jacksonowi zorganizowanie wypraw przeciw Indianom na Florydzie. Indianie, zamieszkujący hiszpańską Florydę przekraczali granicę z amerykańską Florydą Wschodnią. Jackson otrzymał pozwolenie do ścigania ich, nawet na terytorium Hiszpanii. Napisał list do prezydenta, w którym obiecywał zajęcie całej Florydy w ciągu 60 dni. Andrew Jackson twierdził nawet, że otrzymał list od Johna Rhea, członka Izby Reprezentantów ze stanu Tennessee, który miał go zapewniać o poparciu dla planu zajęcia Florydy. Zarówno Rhea, jak i prezydent Monroe, zaprzeczyli o takich zapewnieniach.

W kwietniu 1818 zajął fort wojenny St. Marks i w miejsce flagi hiszpańskiej polecił wywieszenie amerykańskiej. Jednocześnie zajął kilka innych miejscowości, aresztował hiszpańskiego gubernatora Florydy José'a Fascota i mianował na ten urząd Amerykanina Williama Kinga.

Postawił przed sądem dwoje poddanych brytyjskich za buntowanie Indian i zostali oni skazani na śmierć. Opinia publiczna w Londynie domagała się reakcji rządu i wypowiedzenia wojny Stanom Zjednoczonym. „Tyran, brutal, morderca, to tylko niektóre z epitetów, którymi obdarzano generała... Prasa niezależnie od przynależności partyjnej była jednomyślna w swoich atakach” – pisał do Waszyngtonu Richard Rush, poseł USA w Londynie. Jednak rząd brytyjski był przeciwny kolejnej wojnie ze Stanami Zjednoczonymi.

Opinie

Po powrocie z Florydy (mając w pamięci obronę Nowego Orleanu), Andrew Jackson stał się idolem amerykańskim ekspansjonistów. Władze Nowego Jorku wydały rezolucję: „Postępowanie generała Jacksona... było uzasadnione z punktu widzenia prawa międzynarodowego, prawa wojennego, trwałej zasady odwetu oraz samoobrony (...)”.

Jednak w Kongresie nastroje były bardziej umiarkowane. Henry Clay, czołowy ekspansjonista, nazwał wojnę na Florydzie „niesławną”. Kongresmen Stores powiedział m.in.: „Bohater! Jeśli łuna płonących osiedli, mordowanie ich nieszczęsnych mieszkańców, zabijanie jeńców i zagłada istnień ludzkich mogą przydać nam sławy i uszlachetnić naszą naturę, to wyczyny takie są zaprawdę chwalebne i szlachetne”. W Kongresie odbyła się burzliwa debata, podczas której przedłożono projekty czterech rezolucji potępiających Jacksona – wszystkie zostały odrzucone.

Postawa generała była także przedmiotem debaty gabinetu Jamesa Monroe’a. Większość członków, łącznie z prezydentem, odcinała się od poczynań Jacksona. Jedynie sekretarz stanu John Quincy Adams całkowicie popierał ekspansję na Florydzie.

Między 10 marca a 31 grudnia 1821, Jackson był pierwszym i jedynym wojskowym gubernatorem Florydy (Military governor). W marcu 1822 Floryda została przekształcona w Terytorium Florydy, a następnie w 1845 została przyłączona do Unii jako 27. stan.

Powrót do polityki

4 marca 1823 objął ponownie urząd senatora Stanów Zjednoczonych, jedynak tym razem 2. klasy. Podczas 18. kadencji Kongresu została ogłoszona Doktryna Monroe.

Wybory prezydenckie 1824

Stany zaznaczone na zielono poparły Jacksona w Izbie Reprezentantów

W ówczesnych czasach na amerykańskiej scenie politycznej liczyła się praktycznie jedynie Partia Demokratyczno-Republikańska (Democratic-Republican Party). Klub parlamentarny Demokratycznych-Republikanów (frakcja) mianował swoim kandydatem Williama H. Crawforda, urzędującego sekretarza skarbu. Crawford nie uzyskał jednak poparcia „partyjnych dołów” i poszczególne stany wysuwały innych kandydatów. Ostatecznie o urząd prezydenta ubiegało się czterech kandydatów tej partii: Crawford, Jackson, Henry Clay (spiker Izby Reprezentantów) oraz John Quincy Adams (sekretarz stanu). To rozdrobienie było przyczyną, że po raz ostatni frakcja partii wybierała kandydata. Równym rywalem senatora Jacksona był sekretarz John Q. Adams, syn 2. prezydenta USA (1797–1801).

W głosowaniu powszechnym Andrew Jackson otrzymał 151 271 głosów, co stanowiło 41,3%. Głosowanie w Kolegium Elektorów nie przyniosło jednak rozwiązania, bowiem żaden z kandydatów nie otrzymał bezwzględnej większości: wygrał Jackson z 99 głosami, a Adams 84 głosy. Do zwycięstwa potrzebne było 131 głosów. Zgodnie z 12. poprawką do Konstytucji USA, gdy głosowanie w Kolegium nie jest rozstrzygające, prawo wyboru prezydenta przechodzi na Izbę Reprezentantów, tyle że głosuje się stanami. Aby kandydat został obrany, musiało go poprzeć 13 stanów (wówczas do Unii należało 24 stany). Izba wybierała prezydenta spośród trzech kandydatów, którzy w Kolegium otrzymali najwięcej głosów, a więc poza Jacksonem i Adamsem był również sekretarz Crawford (41 głosów elektorskich). 37 elektorów zagłosowało na spikera Claya.

Do głosowania doszło 9 lutego 1825, a decydujący głos miał zostać oddany przez Delegację Nowego Jorku. Reprezentanci z tego stanu byli jednak podzieleni, a kluczową rolę odegrał w niej generał Stephen Van Rensselaer. Popierał on Crawforda, jednak kiedy stało się jasne, że popiera go zbyt mała ilość stanu zdecydował się poprzeć rywala Jacksona. Spiker Izby Henry Clay, który odpadł w głosowaniu elektorów zawarł porozumienie z Adamsem: wyraził poparcie dla niego, w zamian za przyszłą nominację na sekretarza stanu. Gen. Van Rensselaer ostatecznie zagłosował za Adamsem i głos Nowego Jorku przypadł Adamsowi. W ten właśnie sposób John Quincy Adams został obrany na 6. prezydenta Stanów Zjednoczonych. Jacksona poparło 7 stanów, a Crawforda 4.

Ówcześni oponenci Adamsa szydzili z niego, mówiąc, że fuksem został prezydentem. John Q. Adams był bowiem pierwszym prezydentem, który przegrał w głosowaniu powszechnym, a także w Kolegium Elektorów.

Na stanowisko wiceprezydenta został obrany John C. Calhoun, który otrzymał 182 głosy elektorskie. Był on popierany zarówno przez Adamsa, jak i Jacksona. Co ciekawe Kolegium oddało trzynaście głosów na Jacksona i dwa na Claya w głosowaniu na wiceprezydenta.

Jackson kontynuował pracę w senacie 19. kadencji (1825–1827). Jednak 14 października 1825 zrezygnował z mandatu senatora, a jego miejsce zajął Hugh Lawson White, późniejszy przewodniczący pro tempore Senatu oraz kandydat Partii Wigów na prezydenta w 1836.

Wybory prezydenckie 1828

Kampania

Wzrastająca popularność Andrew Jacksona spowodowała, że nacjonaliści i ekspansjoniści widzieli w jego osobie kandydata na prezydenta Stanów Zjednoczonych, a stanowa legislatura Tennessee wysunęła jego kandydaturę. Sam Jackson początkowo nie chciał nawet myśleć o kandydowaniu, mówiąc: „Co oni sobie myślą, że jestem już taki głupi, iż nie zdaję sobie sprawy z tego, że nie nadaję się na prezydenta Stanów Zjednoczonych?” Jackson widział w sobie jedynie sprawnego dowódcę armii. Także jego żona była przeciwna prezydenturze męża. Skarżyła się, że z trzydziestu lat małżeństwa, jedynie czwartą część spędził we własnym domu.

Były to pierwsze wybory, w których dwie główne partie wystawiły po jednym kandydacie. Partia Demokratyczna wystawiła byłego senatora Andrew Jacksona. Natomiast Narodowi Republikanie – urzędującego prezydenta John Quincy Adams. Urzędujący wiceprezydent John C. Calhoun kandydował wraz z Jacksonem.

Kampania w 1828 był wyjątkowo nieprzyjemna. Zwolennicy poszczególnych kandydatów obrzucali kandydatów niewybrednymi epitetami. O Jacksonie mówiono: „morderca, analfabeta, pijaczyna, hazardzista, kłamca, ateista, łapówkarz, handlarz niewolników, porywacz cudzych żon, lubieżnik, chciwiec, mulat”. Dostało się także jego, nieżyjącej od 50 lat, matce, którą nazwano „prostytutką”.

Adamsa oskarżano o „skorumpowane przetargi”, wydawanie pieniędzy podatników na szachy czy stół bilardowy. Zwolennicy Adamsa podkreślali, że Jackson „nie jest prawnikiem, mężem stanu ani polityki, nie posiada żadnej wiedzy historycznej, politycznej ani statystycznej. (...) Jedyną zaletą jego jest zwierzęca gwałtowność i organiczna energia. Z punktu widzenia wykształcenia, obyczajów i charakteru nie posiada on absolutnie kwalifikacji na stanowisko prezydenta”.

Dostało się także żonie Jacksona, Rachel. Uważano ją za rozpustnicę. Sam Jackson zastanawiał się, czy nie wyzwać na pojedynek w obronie żony prezydenta Adamsa i sekretarza stanu Claya.

Ale zwolennicy Jacksona również rozsiewali plotki na temat życia prywatnego Adamsa, m.in.: „że utrzymywał stosunki seksualne z żoną przed ślubem, będąc posłem w Rosji był stręczycielem młodej Amerykanki dla cara Aleksandra I, a także, że jak jego ojciec John Adams, jest w głębi serca monarchistą”.

Głosowanie

W głosowaniu, tak jak przed czterema laty, wygrał Jackson otrzymawszy 642 553 głosów (56%), co znalazło odzwierciedlenie w 178 głosach w Kolegium Elektorów. Do zwycięstwa wystarczyło, tak jak ostatnio, 131 głosów. Adams otrzymał 83 głosy elektorskie. Na Wiceprezydenta został obrany ponownie John C. Calhoun (171 głosy elektorskie); część zwolenników Jacksona zagłosowała na Williama Smitha, senatora z Karoliny Południowej (Calhoun również pochodził z tego stanu). W 1837 Smith zostanie przedstawiony Senatowi jako kandydat na sędziego Sądu Najwyższego USA. Choć jego kandydatura zostanie zatwierdzona, nie przyjmie on urzędu.

Jego polityczny rywal, ustępujący prezydent John Q. Adams – podobnie jak jego ojciec John Adams – zbojkotował uroczystość zaprzysiężenia swojego następcy.

Inauguracja

Zdrowie żony Jacksona, Rachel, pogorszyło się po oszczerstwach, jakich doznała podczas kampanii. 17 grudnia 1828 doznała ataku serca, do tego doszło zapalenie opłucnej. Zmarła 22 grudnia. Dwa dni później, podczas pogrzebu, Jackson publicznie mówił o „nędznych łajdakach”.

Podczas podróży z Nashville do Waszyngtonu, na trasie jego przejazdu zbierali się ludzie, którzy w powadze i skupieniu okazywali współczucie prezydentowi elektowi.

Uroczystość zaprzysiężenia 7. prezydenta odbyła się 4 marca 1829 na Kapitolu. Do Waszyngtonu ściągnęły tysiące jego zwolenników, często z najodleglejszych krańców kraju. Wśród nich byli ludzie z pogranicza, ubrani w skóry, czapki bobrowe. Przysięgę prezydencką odebrał John Marshall, prezes Sądu Najwyższego, dla którego była to już ósma taka uroczystość.

Po zaprzysiężeniu, Andrew Jackson na koniu pojechał z Kapitolu do Białego Domu, a za nim 20-tysięczny tłum. Ludzie wtargnęli do rezydencji, gdzie przygotowano eleganckie przyjęcie. Zgłodniali rzucili się na jedzenie, wypchnęli prezydenta, stratowali kelnerów. Przewrócono kilka stołów, rozbito porcelanę i szkło. Ślady whisky i innych napojów można było zauważyć na ścianach salonów siedziby głowy państwa. Sam prezydent miał opuścić swoją rezydencję przez okno lub tylnymi drzwiami – jak podają inne źródła – i powrócił do Gadsby’s Hotel w Alexandrii, Wirginia, nieopodal Waszyngtonu. W końcu kelnerzy wystawili w ogrodzie ogromną kadź z ponczem. Spragniony tłum dopadł napoju, a sami kelnerzy szybko zamknęli drzwi i okna Białego Domu. Nieprzychylna Jacksonowi elita amerykańska i prasa, wykorzystywały tę scenę do przekonania Amerykanów, że nastały rządy motłochu.

Prezydentura

Skandal obyczajowy

W skład gabinetu Jacksona wszedł jako sekretarz wojny, dotychczasowy senator John Eaton. Z jego osobą wiąże się skandal obyczajowy, który doprowadził do podziału członków gabinetu i w konsekwencji do dymisji prawie wszystkich jego członków.

Prezydent Jackson i sekretarz Eaton przyjaźnili się z właścicielem pewnej tawerny. Jego córka, Margaret O’Neale, jako 17-letnia dziewczyna poślubiła 39-letniego Johna B. Timberlake’a, ale wkrótce potem nawiązała romans z Eatonem. Eaton doprowadził do wcielenia Timberlake’a do służby na pokładzie okrętu Marynarki Wojennej. Waszyngtońska opinia społeczna obserwowała ten romans z oburzeniem. W 1828 Timberlake zmarł na pokładzie okrętu, podobno popełniwszy samobójstwo, gdy dowiedział się prawdy o żonie.

Jackson, jeszcze jako prezydent elekt, nakazał Eatonowi małżeństwo z wdową, do którego doszło w Nowy Rok 1 stycznia 1829. Państwo Eaton byli jednak izolowani towarzysko, zwłaszcza przez wiceprezydenta Johna C. Calhouna. Wywierał on presję na sekretarza wojny Eatona, aby podał się do dymisji. Żona Calhouna, druga dama Floride zawiązała nawet tzw. „koalicję anty-Peggy” (anti-Peggy coalition) z żonami pozostałych członków gabinetu. Sekretarz stanu Martin Van Buren, jedyny kawaler w gabinecie, sympatyzował z Eatonem.

12 maja 1831 John Branch, sekretarz Marynarki Wojennej, złożył dymisję. 11 dni później uczynił to samo sekretarz stanu Martin Van Buren, późniejszy wiceprezydent w gabinecie Jacksona i jego następca na urzędzie prezydenta. Następnie, w ciągu miesiąca, dymisję – na prośbę Jacksona – złożyło trzech innych sekretarzy. Dzięki temu prezydent mógł utworzyć gabinet bardziej jednolity i zdecydowany realizować politykę prezydenta (jedynie poczmistrz generalny, William T. Barry, zachował swoje stanowisko).

Niechęć wiceprezydenta do Eatona stała się przyczyną pogorszenia stosunków pomiędzy prezydentem a wiceprezydentem. 28 grudnia 1832 John C. Calhoun, jako pierwsza osoba w historii, zrezygnował z urzędu wiceprezydenta. Uczynił to po tym, kiedy został wybrany do Senatu Stanów Zjednoczonych, którego mandat objął dzień później i sprawował go przez ponad 20 kolejnych lat. Nie obowiązywały wówczas żadne przepisy regulujące sytuację opróżnienia urzędu wiceprezydenta. Tak więc urząd ten pozostał nieobsadzony do końca pierwszej kadencji Jacksona.

Relacje z Kongresem

Prezydent często mianował na różne stanowiska ludzi, którzy nie znali i nie usiłowali nawet przestrzegać obowiązującego protokołu. Posłem USA w Rosji był John Randolph of Roanoke, który piastował ten urząd jedynie przez miesiąc. Zasłynął tym, że na audiencji na dworze zwrócił się do cara słowami: „Jak się masz cesarzu? Jak się miewa Twoja Pani?”.

Kongres USA nie zaakceptował kilku jego personalnych nominacji, m.in. posłem w Londynie nie został Van Buren. Natomiast 24 czerwca 1834 doszło do pierwszego w historii odrzucenia prezydenckiej nominacji na członka gabinetu. Senat, stosunkiem głosów 28–18 odrzucił kandydaturę Rogera B. Taneya na urząd sekretarza skarbu.

Gabinet kuchenny

Za prezydentury Andrew Jacksona pojawiło się określenie „gabinet kuchenny” (Kitchen Cabinet). Było to grono zaufanych doradców, z którymi prezydent spotykał się w kuchni Białego Domu. Choć nie byli oni członkami Gabinetu, ani nawet nie piastowali żadnego urzędu państwowego, mieli ogromny wpływ na decyzje i politykę Jacksona. Choć skład „gabinetu” zmieniał się, jego najważniejszymi członkami byli:

• Andrew Jackson Donelson, sekretarz prywatny prezydenta (bratanek żony prezydenta, którego adoptowali Jacksonowie)
• Amos Kendall, późniejszy Poczmistrz Generalny
• generał Duff Green
• Francis Blair, redaktor waszyngtońskiej gazety Globe
• Isaac Hill, senator z New Hampshire
• major William B. Lewis

Spoils system

Andrew Jacksona uważa się za twórcę tzw. „spoils system” (choć on sam nie jest autorem tego pojęcia). Używał on pojęcia „rotacja urzędu” (rotation in office). Polegała ona na częstych zmianach na najwyższych stanowiskach państwowych, których obsada zależała od prezydenta. Zwalniał wielu skorumpowanych, niekompetentnych urzędników. Choć społeczeństwo uważało te zabiegi za słuszne czy nawet reformatorskie, okazało się, że prezydent obsadza urzędy swoimi ludźmi, zwracając tym samym dług polityczny.

Największym skandalem okazała się nominacja Samuela Swartwouta na stanowisko poborcy ceł w nowojorskim porcie. Zdefraudował on ponad milion dolarów i w 1838 uciekł do Anglii.

Incydent z dyplomatą portugalskim

Kiedy do Waszyngtonu przybył nowy poseł Portugalii, odbył wstępną rozmowę z sekretarzem stanu Louisem McLanem. Umówili się, że obaj pójdą do Białego Domu, aby złożyć listy uwierzytelniające na ręce prezydenta. Jednak Portugalczyk sam poszedł do prezydenta. Drzwi otworzył mu lokaj, który nie znał języka portugalskiego. Nie wiedząc kim jest gość, zaprowadził go do prezydenta. Prezydent nie rozpoznał języka, w którym mówił gość i myśląc, że to francuski, polecił, aby przyszedł kucharz-Francuz. Kiedy kucharz wszedł do gabinetu z nożem w ręce, dyplomata ratował się ucieczką. W porę pojawił się jednak sekretarz McLane. Prezydent nie lubił, gdy później ktokolwiek wspominał o tym incydencie.

Dług publiczny USA

8 stycznia 1835 Jackson spłacił ostatnią ratę narodowego długu, stając się tym samym jedynym prezydentem w historii, który spłacił narodowy dług.

Zamach na prezydenta

Andrew Jackson był pierwszym prezydentem, na którego przeprowadzono zamach. Miało to miejsce 30 stycznia 1835, kiedy prezydent znajdował się w Rotundzie, w budynku Kapitolu USA podczas ceremonii pogrzebowych Warrena Davisa, członka Izby z Karoliny Południowej.

W pewnym momencie zamachowiec strzelił do prezydenta z dwóch pistoletów. Choć strzały oddano z bliska, oba minęły Jacksona. Zamachowcem okazał się psychicznie chory Richard Lawrence. Oskarżycielem w jego sprawie był prokurator Francis Scott Key, autor hymnu Stanów Zjednoczonych. Lawrence został skazany 11 kwietnia 1835 na dożywotni pobyt w szpitalu psychiatrycznym.

Półtora miesiąca wcześniej miała miejsce inna napaść na prezydenta. 6 maja 1833, Jackson wraz z przyjaciółmi, podróżował parowcem po rzece Potomac. W pewnym momencie do jego kabiny wszedł pewien mężczyzna. Nie było w tym nic niestosownego – Jackson utrzymywał wizerunek „ludowego prezydenta” i lubił rozmawiać ze zwykłymi obywatelami. Ów człowiek, Robert Randolph, bez słowa uderzył prezydenta. Choć prezydent chciał szybko zrewanżować się, został powstrzymany, a sam napastnik zbiegł. Jackson – miał zakrwawioną twarz – nie wniósł sprawy do sądu, uznając że była to jego wina, gdyż wykazał się brakiem czujności.

Propozycja likwidacji Kolegium Elektorów

W trakcie pierwszej kadencji wysunął propozycję poprawki do Konstytucji, która likwidowałaby Kolegium Elektorów, a wyboru prezydenta i wiceprezydenta dokonywałoby społeczeństwo w wyborach bezpośrednich.

Przyjęcie pożegnalne

Na kilka miesięcy przed zakończeniem drugiej kadencji sympatycy z Nowego Jorku sprezentowali prezydentowi olbrzymi ser ważący 700 kg. Przez kilka tygodni był wystawiony na pokaz w Białym Domu. W rocznicę urodzin George’a Washingtona (na niespełna dwa tygodnie przed upływem kadencji), Jackson zaprosił wszystkich chętnych do Białego Domu na degustację owego sera.

Jackson nie spodziewał się dużego zainteresowania i zdziwił się, kiedy do Waszyngtonu zjechali się turyści i mieszkańcy stolicy. Kiedy otworzono drzwi, tłum omal nie stratował Jacksona. Niektórzy przybyli do Białego Domu z własnymi sztućcami i talerzykami; pozostali smakowali ser bezpośrednio rękoma. W ciągu kilku godzin, tłum wyniósł ser do ogrodu, gdzie był do niego lepszy dostęp.

To „przyjęcie” można nazwać najbardziej oryginalnym przyjęciem pożegnalnym, wydanym przez ustępującego prezydenta.

Nominacje do Sądu Najwyższego

Andrew Jackson nominował sześciu sędziów Sądu Najwyższego (w tym jednego prezesa):

• (21) John McLean (7 marca 1829) po śmierci Trimble’a
• (22) Henry Baldwin (6 stycznia 1830) po śmierci Washingtona – stosunkiem głosów 41–2
• (23) James M. Wayne (9 stycznia 1835) po śmierci Johnsona
• 3 marca 1835 Senat zatwierdził głosami 24–21 Rogera B. Taneya w miejsce Duvalla, który zrezygnował, jednak nie objął urzędu sędziego
• (24) Roger B. Taney (15 marca 1836) po śmierci prezesa Marshalla – stosunkiem głosów 29–15
• (25) Philip Pendleton Barbour (15 marca 1836) w miejsce Duvalla – głosami 30–11
• 8 marca 1837 Senat odrzucił kandydaturę Smitha głosami 18–23
• (26) John Catron (8 marca 1837) głosami 28–15

W chwili zakończenia kadencji, pozostały nie obsadzone dwa wolne miejsce w Sądzie (oba zostały utworzone 3 marca 1837, na dzień przed zakończeniem kadencji Jacksona. Prezydent jeszcze tego samego dnia zgłosił kandydatury Smitha i Catrona, które były głosowane kilka dni po zakończeniu kadencji prezydenta. Kandydatura Smitha została odrzucona i nowego kandydata wysunął już nowy prezydent.

Stany przyjęte do Unii

Podczas prezydentury Jacksona, przyjęto do Unii dwa nowe stany:

• Arkansas – 15 czerwca 1836
• Michigan – 26 stycznia 1837

Emerytura

Jackson miał bardzo zaawansowaną próchnicę – nie tylko nie mógł jeść twardych rzeczy, ale także cierpiał z powodu bólu zębów. Cierpiał także na bóle głowy. Wiadomo, że pod koniec życia był prawie ślepy.

W końcowych miesiącach urzędowania prezydentowi zaczęły obrzękać stopy, co bardzo utrudniało chodzenie. Biegunka, trudności z oddychaniem i bóle w klatce piersiowej spowodowały, że nie wygłosił pożegnalnego przemówienia w Kongresie oraz nie mógł opuścić Białego Domu po zaprzysiężeniu swojego następcy.

W podróż do Tennessee wyruszył dopiero w dwa tygodnie później w towarzystwie kilku lekarzy. W trakcie trwającej aż miesiąc podróży rozdał swym sympatykom 150 srebrnych półdolarówek. Kiedy przybył do Nashville, miał w kieszeni jedynie 90 dolarów.

Po powrocie do domu wiódł niezwykle spokojne życie: codziennie wieczorem czytał Biblię i śpiewał hymny religijne.

Zmarł 8 czerwca 1845 w swoim domu w towarzystwie adoptowanego syna i spadkobiercy, Andrew Jacksona Jr., Zgodnie z jego ostatnią wolą (datowaną na 7 czerwca 1843), został pochowany obok swej żony Rachel.

Życie prywatne

Żona Jacksona, Rachel

Przyszła żona Jacksona, Rachel Donelson w 1784 (jako 17-latka) wyszła za mąż za Lewisa Robardsa. Po kilku latach Rachel opuściła męża i zamieszkała w Nashville, Tennessee w pomagała matce w prowadzeniu jej pensjonatu. Wkrótce zamieszkał w nim Andrew Jackson i od razu zwrócił uwagę na młodą kobietę. Wkrótce przybył tu również Robards, który wyzwał Jacksona na pojedynek na pięści. Jackson zaproponował pistolety, jednak do pojedynku nie doszło, a Rachel wróciła do męża.

Latem 1790 doszły go wieści, że stosunki pomiędzy Rachel i jej mężem stały się nie do zniesienia. Pojechał konno do Kentucky i pomimo protestów Roberdsa, zabrał ją ze sobą. Mężowi Rachel zagroził nawet obcięciem uszów, gdyby utrudniał jej wyjazd.

W 1791 Jackson dowiedział się, że Robards otrzymał rozwód i w sierpniu tego roku Andrew Jackson i Rachel pobrali się w Natchez. Oboje mieli wtedy po 24 lata. Wkrótce jednak wiadomość o rozwodzie Rachel i Robardsa okazały się przedwczesne, a sama Rachel popełniła bigamię. Było to później wykorzystywane przeciw Jacksonowi, obrażając jego i żonę. Robards i Rachel oficjalnie otrzymali rozwód 23 września 1793, a głównym powodem był fakt, że Rachel pozostawała w nieformalnym związku z innym mężczyzną (Jacksonem). Andrew Jackson i Rachel Donelson Robards ponownie się pobrali 17 stycznia 1794 w Nashville.

Państwo Jackson nie mieli własnych dzieci. W 1809 bratu Rachel, Severn Donelson, urodziły się bliźniaki i jednego z chłopców adoptowali Jacksonowie, któremu nadali imię Andrew Jackson, Jr. Swoją opieką objęli także Andrew Jacksona Donelsona, osieroconego bratanka Rachel (1799–1871), który był prywatnym sekretarzem prezydenta Jacksona, ambasadorem w Prusach, a później kandydat na Wiceprezydenta w 1856. Jacksonowie wychowywali także indiańskiego sierotę imieniem Lyncoya. Jackson planował go wysłać do West Point, jednak 16-letni chłopak zmarł na gruźlicę w 1828.

Rachel zmarła niespełna trzy miesiące przed zaprzysiężeniem Andrew na prezydenta. Jackson był drugim wdowcem zaprzysiężonym na najwyższy urząd w Stanach Zjednoczonych.

Bibliografia

• Nigel Cawthorne, Dowódcy i generałowie. Prawdziwe historie, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa, 2014, s. 110-111
• Longin Pastusiak, Najbardziej wojowniczy prezydent, [w:] Anegdoty prezydenckie, Warszawa 1991, s. 98-120.

Linki zewnętrzne

• Biografia w Biographical Directory of the United States Congress (ang.)
• Biografia Biały Dom (ang.)