Wachsz (rzeka)

{{{nazwa}}}

[[Plik:{{{zdjęcie}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis zdjęcia}}}]] {{{opis zdjęcia}}}
Kontynent	Azja
Państwo	WD: Tadżykistan, Kirgistan
Lokalizacja	{{{lokalizacja}}}
{{{rodzaj cieku}}}
Długość	786 km
Spadek	{{{spadek}}}
Powierzchnia zlewni	{{{powierzchnia zlewni}}} km²
Średni przepływ	{{{średni przepływ}}} m³/s {{{miejsce przepływu}}}
Źródło
Miejsce	{{{źródło: miejsce}}}
Wysokość	{{{źródło: wysokość}}}
Współrzędne	Nieprawidłowe parametry: {{{{źródło: współrzędne}}}|type:landmark}
Ujście
Recypient	Amu-daria
Miejsce	{{{ujście: miejsce}}}
Wysokość	{{{ujście: wysokość}}}
Współrzędne	Nieprawidłowe parametry: {{{{ujście: współrzędne}}}|type:landmark}
Mapa
{{{opis mapy}}}
Położenie na mapie Azji Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{źródło: współrzędne}}}} Nieprawidłowe parametry: {{{{ujście: współrzędne}}}}

{{Rzeka infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | źródło: miejsce = | średni przepływ = | lokalizacja = | źródło: współrzędne = | nazwa = | ujście: wysokość = | opis zdjęcia = | zdjęcie = | spadek = | opis mapy = | źródło: wysokość = | powierzchnia zlewni = | miejsce przepływu = | ujście: miejsce = | ujście: współrzędne = | ujście: recypient = Nieznane pola: "uchodzi_sekundS", "uchodzi_stopniW", "opis_zdjęcia", "średni_przepływ", "źródło_minutW", "pow_dorzecza", "nazwa_rzeki", "źródło_sekundE", "państwa", "źródło_sekundN", "dopływy", "źródło_minutE", "źródło_wysokość", "lokalizacja2", "uchodzi_gdzie", "uchodzi_minutE", "uchodzi_sekundN", "źródło_stopniN", "źródło_minutS", "uchodzi_stopniN", "uchodzi_wysokość", "źródło_sekundS", "źródło_stopniE", "uchodzi_do", "uchodzi_sekundE", "uchodzi_stopniS", "uchodzi_sekundW", "uchodzi_minutW", "rzeki_kontynent", "uchodzi_minutS", "uchodzi_minutN", "źródło_minutN", "lokalizacja1", "rzeka_grafika", "źródło_gdzie", "uchodzi_stopniE", "przepływ_gdzie", "źródło_stopniW", "lokalizacja3", "mapa_podpis", "źródło_sekundW" oraz "źródło_stopniS".

Wachsz (także Kyzyłsu, Surchob; tadż. وخش, ros. Вахш) - rzeka w południowo-wschodnim Kirgistanie i w północno-zachodnim Tadżykistanie. Długość - 786 km, powierzchnia zlewni - 39,1 tys. km², średni przepływ - 156 m³/s. Wody Wachszu pochodzą głównie z topnienia wysokogórskich lodowców. Najwyższe stany wód występują w lipcu i sierpniu. Największe dopływy - Muksu i Obichingu (lewe). Nazwy Kyzyłsu i Surchob oznaczają "czerwona rzeka", odpowiednio w języku perskim i kirgiskim.

Wachsz ma źródła w górach zamykających od wschodu Dolinę Ałajską, łączących Góry Ałajskie w paśmie Ałaju z Górami Zaałajskimi w Pamirze. Rzeka płynie na zachód szeroką, wysoką (ponad 2000 m n.p.m.) Doliną Ałajską między Górami Ałajskimi na północy a Górami Zaałajskimi na południu. Na tym odcinku nosi nazwę Kyzyłsu. Na zachodnim krańcu Doliny Ałajskiej Wachsz wypływa na terytorium Tadżykistanu, gdzie z początku nosi nazwę Surchob. Rzeka stopniowo zmienia kierunek na południowo-wschodni i między coraz niższymi górami spływa do rozległej doliny Amu-darii. Koło miejscowości Pandżi Pojon (Niżnyj Piandż) Wachsz łączy się z rzeką Pandż, która stanowi tu granicę tadżycko-afgańską, tworząc Amu-darię.

Dolina Wachszu rozgranicza pasmo Ałaju od masywu Pamiru. Biegnie głównie przez wysokie góry i obfituje w głębokie wąwozy. Nad Wachszem leżą tadżyckie miasta Nurek, Sarband i Kurgontepa.

Na tadżyckim odcinku Wachszu stworzono łańcuch dziewięciu sztucznych jezior zaporowych, z których największe to Rogun (10,5 mld m³) i Nurek (11,6 mld m³). Ten system hydroenergetyczny wytwarza 90% energii elektrycznej produkowanej w Tadżykistanie.

Linki zewnętrzne

• UNEP - system energetyczny na Wachszu