Frankfurt nad Odrą: Różnice pomiędzy wersjami

Frankfurt nad Odrą
Frankfurt (Oder)
	; Panorama miasta
Herb	Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Brandenburgia
Data założenia	XIII wiek
Prawa miejskie	1253
Burmistrz	Martin Wilke (bezpartyjny)
Powierzchnia	147,85 km²
Wysokość	19-135 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2013); • liczba ludności; • gęstość	; 147 000; 392 os./km²
Nr kierunkowy	0335
Kod pocztowy	15201-15236
Tablice rejestracyjne	FF
	Położenie na mapie Brandenburgii Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Niemiec Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:city}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

[wersja nieprzejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 13:21, 14 wrz 2015

Frankfurt nad Odrą (niem. Frankfurt (Oder), dawniej Frankfurt an der Oder, pol. hist. Słubice^[2]^[3]) – miasto na prawach powiatu, leżące na zachodnim brzegu Odry, we wschodniej części Niemiec w kraju związkowym Brandenburgia. Leży na wysokości od 19 do 135 m n.p.m. i wraz z polskimi Słubicami (które do 1945 stanowiły jego prawobrzeżną część) tworzy aglomerację transgraniczną liczącą ponad 140 tys. mieszkańców. Miasto jest siedzibą Europejskiego Uniwersytetu Viadrina.

Historia

Kalendarium:

1253 – uzyskanie praw miejskich przez Frankfurt, w tym dzisiejszych Słubic;
XIV-XV w. – przynależność miasta do Hanzy;
1506 – powstanie Alma Mater Viadrina, działającego do 1811; tu studiowali m.in. Ulrich von Hutten, Carl Philipp Emanuel Bach, Alexander von Humboldt, Wilhelm von Humboldt, Michael Praetorius, Caspar Stein oraz Heinrich von Kleist
1662 – pierwsze wzmianki o Frankfurcie – stolicy i centrum handlu
1777 – we Frankfurcie na świat przyszedł pisarz Heinrich von Kleist
1811 – przeniesienie uniwersytetu z Frankfurtu do Wrocławia
1815 – miasto staje się siedzibą rządu nowo utworzonego okręgu administracyjnego Nowa Marchia oraz Naczelnego Sądu Krajowego (Oberlandesgericht)
1826 - miasto wchodzi w skład rejencji rejencji frankfurckiej w prowincji Brandenburgia
1842 – początki uprzemysłowienia – linia kolejowa Berlin – Frankfurt (Oder), przemysł metalowy, oddanie do eksploatacji gazowni
1923 – nowe ukierunkowanie po I wojnie światowej; Dyrekcja Kolejowa Wschód (Reichsbahndirektion Osten) przenosi się do Frankfurtu; nowy teren przemysłowy na wschodzie miasta
1933 – przejęcie władzy przez narodowych socjalistów; budowa nowych koszar oraz przemieszczenie wojsk do Frankfurtu
1945 – zniszczenia wojenne; śródmieście zostaje całkowicie zrujnowane (w dobrym stanie zachowała się jedynie zabudowa dzielnic południowych, a spośród zabytków najstarszej części miasta odbudowano tylko nieliczne); po podpisaniu układu poczdamskiego Frankfurt staje się miastem granicznym; dotychczasowa dzielnica Dammvorstadt przeobraża się w sąsiedzkie miasto polskie – Słubice
1946–1950 – Frankfurt jest (do roku 1950) centralnym punktem migracji przegnanej oraz powracającej ludności
1952–1990 – Frankfurt staje się miastem okręgowym okręgu Frankfurt nad Odrą
1989 – początek przemian ustrojowych w mieście
1990 – po zjednoczeniu Niemiec Frankfurt staje się „nadcentrum”
1991 – otwarcie Europejskiego Uniwersytetu Viadrina
1998 – otwarcie Collegium Polonicum w Słubicach

Demografia

Osobny artykuł: Ludność Frankfurtu nad Odrą.

Liczba ludności: przed zjednoczeniem Niemiec ludność miasta wynosiła 87 863 (1988 r.), w roku 2007 miasto zamieszkiwało 61 969 osób, w 2008 roku 61 286, natomiast w 2013 r. 58 018^[1]. W roku akademickim dodatkowo ponad 6 tys. studentów.

Dzielnice miasta

I	Stadtmitte (Śródmieście)
II	Beresinchen (Barszynka)
III	Nord (Północ)
IV	West (Zachód)
V	Süd (Południe)

Język niemiecki

Język polski

1

Stadtmitte

dosł. Śródmieście

2

Gubener Vorstadt

dosł. Przedmieście Gubińskie

3

Obere Stadt

dosł. Górne Miasto

4

Altberesinchen

dosł. Stara Barszynka

5

Neuberesinchen

dosł. Nowa Barszynka

6

Güldendorf

pol. hist. Cieszonowo^[2]

7

Lossow

pol. hist. Łosowo^[2]

8

Lebuser Vorstadt

dosł. Przedmieście Lubuskie

9

Hansaviertel

dosł. Dzielnica Hansy

10

Klingetal

dosł. Dolina Glainowska

11

Kliestow

dosł. Clieszowo

12

Booßen

pol. hist. Bożeń^[2]

13

Nuhnenvorstadt

dosł. Przedmieście Nutnicowskie

14

Rosengarten

dosł. Ogród Różany

14

Pagram

dosł. Podegrzym

15

Lichtenberg

pol. hist. Orlica^[2]

16

Süd

dosł. Południe

17

Markendorf

pol. hist. Słubia^[2]

18

Markendorf-Siedlung

dosł. Osiedla Słubiańskie

19

Hohenwalde

dosł. Wysoki Las

Sąsiadujące z Frankfurtem nad Odrą polskie miasto Słubice do 1945 r. było częścią Frankfurtu i nazywało się Dammvorstadt.

Szturm Szwedów na Bramę Lubuską, oblężenie w 1631

Zabytki

Kościoły

Głównymi kościołami w mieście są:

Kościól Mariacki (St. Marien Kirche)
Kościół Nowoapostolski (Neoapostolische Kirche)
Kościół Pokoju (Friedenskirche)
Kościół św. Gertrudy (St. Gertrauden-Kirche)
Kościół św. Jerzego (St. Georg Kirche)
Kościół Świętego Krzyża (Heilig-Kreuz-Kirche)

Pomniki

W mieście znajduje się wiele pomników m.in.:

Kultura

We Frankfurcie nad Odrą znajduje się założony 15 lipca 1991 Uniwersytet Viadrina, który od 1998 jest obok UAM w Poznaniu drugą uczelnią macierzystą dla Collegium Polonicum w Słubicach.

Transport

Transport kolejowy

Stacje i przystanki

Połączenia kolejowe

RE 1: Eisenhüttenstadt – Frankfurt nad Odrą – Berlin – Poczdam – Brandenburg an der Havel/Magdeburg
RE 11: Chociebuż – Frankfurt nad Odrą
OE 36: Frankfurt nad Odrą – Beeskow – Wendisch Rietz – Königs Wusterhausen – Berlin Schöneweide
OE 60: Frankfurt nad Odrą – Werbig – Wriezen – Bad Freienwalde (Oder) – Eberswalde – Berlin-Lichtenberg
linia kolejowa nr 3 Warszawa Zachodnia – Poznań Główny – Kunowice – Frankfurt (Oder)
Kolej Dolnośląsko-Marchijska – Niederschlesisch-Märkische Eisenbahn (NME) (hist.)

Byłe przejścia graniczne

Kolejowe przejście graniczne Rzepin-Frankfurt (Oder)
Przejście graniczne Słubice-Frankfurt nad Odrą
Przejście graniczne Świecko-Frankfurt nad Odrą: na przejściu tym łączą się polska droga krajowa nr 2 i niemiecka autostrada A12 należące do trasy europejskiej E30.

Wojsko

Współpraca

Miejscowości partnerskie:^[4]

Osoby

Urodzeni we Frankfurcie nad Odrą

Heinrich von Kleist – niemiecki pisarz, poeta i dramaturg
Martin Patzelt – wieloletni nadburmistrz miasta

Związani z miastem

Carl Philipp Emanuel Bach – niemiecki kompozytor
Alojzy Prosper Biernacki – minister skarbu Rządu Narodowego w 1831
Karl Georg von Hoym – minister Śląska i Prus Południowych
Alexander von Humboldt – niemiecki przyrodnik i podróżnik
Wilhelm von Humboldt – niemiecki filozof i językoznawca
Ulrich von Hutten – niemiecki rycerz, pisarz i humanista
Paul Lütkemann – niemiecki kompozytor epoki wczesnego baroku
Teodor Konstanty Orzechowski – działacz kalwiński, prawnik i urzędnik
Michael Praetorius – niemiecki kompozytor przełomu renesansu i baroku
Atanazy Raczyński – ziemianin wielkopolski, dyplomata pruski
Gesine Schwan – rektor Viadriny 1999–2008
Johann Tetzel – niemiecki duchowny, inkwizytor generalny Polski
Hans Weiler – rektor Viadriny 1993–1999

Galeria

Liczba mieszkańców miasta od 1506 r.
Główne linie tramwajowe we Frankfurcie
Dworzec kolejowy
Frankfurt nad Odrą z lotu ptaka
Główny gmach Europejskiego Uniwersytetu Viadrina
Lennépark zimą
Most graniczny na Odrze
Muzeum Heinricha von Kleista
Pomnik ku czci poległych żołnierzy radzieckich
Ratusz
Słup graniczny nieopodal Odry
Szkoła sportowa

Zobacz też

↑ ^a ^b https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Publikationen/OTab/2014/OT_A01-12-00_124_201312_BB.xlsx.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Mapa Polski 1:500 000 Wojskowy Instytut Geograficzny Sztabu Generalnego W.P., Warszawa 1947 [1] Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik <ref>; nazwę „SŁU” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością
BŁĄD PRZYPISÓW
↑ [Koleje Pomorza 1:1100 000, marzec 1946 http://www.kolej.one.pl/mapy/1/1099510834.jpg]
↑ Partnerstädte

Bibliografia

Monika Kilian/ Ulrich Knefelkamp (wyd.): Frankfurt Oder Słubice. Sieben Spaziergänge durch die Stadtgeschichte. Berlin: scrîpvaz-Verlag 2003.
Ulrich Knefelkamp/ Siegfried Griesa (wyd.): Frankfurt an der Oder 1253–2003, Berlin 2003, ISBN 3-89700-367-8.
Sibylle Gramlich/ Anrdreas Bernhard/ Andreas Cante/ Irmelin Küttner: Stadt Frankfurt (Oder) (Denkmaltopographie der Bundesrepupblik Deutschland, Denkmale in Brandenburg, tom 3), Worms am Rhein 2002, ISBN 3-88462-190-4.
Hans Nauschütz: Frankfurt wie es war und ist: Wanderungen durch Frankfurt (Oder), Die Furt 2003, ISBN 3-933416-01-9.
Wolfgang Stribrny/ Fritz Zäpke: Frankfurt/Oder. Porträt einer Brückenstadt, Westkreuz-Verlag Berlin/Bonn, 1991, ISBN 3-922131-75-1.
Fritz Timme: Die Entstehung von Frankfurt an der Oder, 1954, in Zeitschrift für Ostforschung, 3. Jahrgang 1954, S. 497-517.
Stadtplan „Frankfurt an der Oder 1909“. Reprint des großformatigen mehrfarbigen historischen Stadtplanes. Guben 2005, ISBN 3-935881-24-X.

Linki zewnętrzne

Frankfurt nad Odrą, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 402 .
Frankfurt.pl
Słubice.de
spacery po Frankfurcie nad Odrą
Uniwersytet Europejski Viadrina

[Ludnosc-1] ttps://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Publikationen/OTab/2014/OT_A01-12-00_124_201312_BB.xlsx.

[SŁU-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Mapa Polski 1:500 000 Wojskowy Instytut Geograficzny Sztabu Generalnego W.P., Warszawa 1947 [1] Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik <ref>; nazwę „SŁU” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością
BŁĄD PRZYPISÓW

[3] [Koleje Pomorza 1:1100 000, marzec 1946 http://www.kolej.one.pl/mapy/1/1099510834.jpg]

[4] Partnerstädte

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 19: / Linia 19: @@
  |wysokość                     = 19-135
  |rok                          = 31 grudnia 2013
- |liczba ludności              = 58 018<ref name=Ludnosc />
+ |liczba ludności              = 147 000<ref name=Ludnosc />
  |gęstość zaludnienia          = 392
  |numer kierunkowy             = 0335
@@ Linia 35: / Linia 35: @@
  |www                          = http://www.frankfurt-oder.de/
 }}
-'''Frankfurt nad Odrą''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Frankfurt (Oder)'', dawniej ''Frankfurt an der Oder'', [[język polski|pol.]] hist. ''Słubice''<ref name="SŁU">Mapa Polski 1:500&nbsp;000 Wojskowy Instytut Geograficzny Sztabu Generalnego W.P., Warszawa 1947 [http://www.mapywig.org/m/wig500k/MAPA_POLSKI_1_500_000_LEGNICA_5.jpg]</ref><ref>[Koleje Pomorza 1:1100&nbsp;000, marzec 1946 http://www.kolej.one.pl/mapy/1/1099510834.jpg]</ref>) – [[miasto]] na prawach powiatu, leżące na zachodnim brzegu [[Odra|Odry]], we wschodniej części [[Niemcy|Niemiec]] w [[kraj związkowy|kraju związkowym]] [[Brandenburgia]]. Leży na wysokości od 19 do 135 m [[n.p.m.]] i wraz z polskimi [[Słubice|Słubicami]] (które do 1945 stanowiły jego prawobrzeżną część) tworzy aglomerację transgraniczną liczącą ponad 80 tys. mieszkańców. Miasto jest siedzibą [[Europejski Uniwersytet Viadrina|Europejskiego Uniwersytetu Viadrina]].
+'''Frankfurt nad Odrą''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Frankfurt (Oder)'', dawniej ''Frankfurt an der Oder'', [[język polski|pol.]] hist. ''Słubice''<ref name="SŁU">Mapa Polski 1:500&nbsp;000 Wojskowy Instytut Geograficzny Sztabu Generalnego W.P., Warszawa 1947 [http://www.mapywig.org/m/wig500k/MAPA_POLSKI_1_500_000_LEGNICA_5.jpg]</ref><ref>[Koleje Pomorza 1:1100&nbsp;000, marzec 1946 http://www.kolej.one.pl/mapy/1/1099510834.jpg]</ref>) – [[miasto]] na prawach powiatu, leżące na zachodnim brzegu [[Odra|Odry]], we wschodniej części [[Niemcy|Niemiec]] w [[kraj związkowy|kraju związkowym]] [[Brandenburgia]]. Leży na wysokości od 19 do 135 m [[n.p.m.]] i wraz z polskimi [[Słubice|Słubicami]] (które do 1945 stanowiły jego prawobrzeżną część) tworzy aglomerację transgraniczną liczącą ponad 140 tys. mieszkańców. Miasto jest siedzibą [[Europejski Uniwersytet Viadrina|Europejskiego Uniwersytetu Viadrina]].
 == Historia ==

Parki i ogrody	Anger Gertraudenpark Kleistpark Lennépark Ogród botaniczny Wildpark Ziegenwerder
Lasy i rezerwaty	Biegener Hellen Brieskower Freiheide Ehemaliges Grubengelände Finkenheerd Eichwald und Buschmühle Frankfurter Stadtwald (Booßener Gehege) Güldendorfer Mühlental Halbemeilenwerder Lossower Freiheide Markendorfer Wald Märkischer Naturgarten Mittlere Oder Oderwiesen nördlich Frankfurt (Oder)

Dzielnice	1 Stadtmitte 2 Gubener Vorstadt 3 Obere Stadt 4 Altberesinchen 5 Neuberesinchen 6 Güldendorf 7 Lossow 8 Lebuser Vorstadt 9 Hansaviertel 10 Klingetal 11 Kliestow 12 Booßen 13 Nuhnenvorstadt 14 Rosengarten i Pagram 15 Lichtenberg 16 Süd 17 Markendorf 18 Markendorf-Siedlung 19 Hohenwalde Historyczna: Dammvorstadt (obecne Słubice)
Części miasta	I - Stadtmitte, II - Beresinchen, III - Nord, IV - West, V - Süd

Miasta na prawach powiatu	Brandenburg an der Havel Chociebuż (Cottbus, Chóśebuz) Frankfurt nad Odrą (Frankfurt (Oder)) Poczdam (Potsdam)
Powiaty	Barnim Dahme-Spreewald (Damna-Błota) Elbe-Elster Havelland Märkisch-Oderland Oberhavel Oberspreewald-Lausitz (Gorne Błota-Łužyca) Oder-Spree Ostprignitz-Ruppin Potsdam-Mittelmark Prignitz Spree-Neiße (Sprjewja-Nysa) Teltow-Fläming Uckermark