Kazimierz Moczarski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Happa (dyskusja | edycje)
m drobne redakcyjne
Linia 2: Linia 2:
|imię i nazwisko = Kazimierz Moczarski
|imię i nazwisko = Kazimierz Moczarski
|imię i nazwisko org =
|imię i nazwisko org =
|pseudonim = "Grawer", "Rafał", "Borsuk", "Maurycy", "Wolski"
|pseudonim = Grawer, Rafał, Borsuk, Maurycy, Wolski
|rodzaj wojsk = lądowe
|rodzaj wojsk = lądowe
|zwycięstwa =
|zwycięstwa =

Wersja z 00:11, 25 wrz 2015

Kazimierz Moczarski
Grawer, Rafał, Borsuk, Maurycy, Wolski
Ilustracja
kapitan kapitan
Data i miejsce urodzenia

21 lipca 1907
Warszawa

Data i miejsce śmierci

27 września 1975
Warszawa

Przebieg służby
Stanowiska

szef BIP AK

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa,
powstanie warszawskie,
powstanie antykomunistyczne w Polsce 1944–1953

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Krzyż Walecznych (1920–1941)

Kazimierz Damazy Moczarski (ur. 21 lipca 1907 w Warszawie, zm. 27 września 1975 tamże) – dziennikarz, pisarz, żołnierz Armii Krajowej w stopniu kapitana, szef Biura Informacji i Propagandy ZWZ-AK; autor książki Rozmowy z katem, będącej relacją ze wspólnego pobytu w więzieniu z generałem SS Jürgenem Stroopem.

Życiorys

Syn Jana Damazego (nauczyciela, dyrektora gimnazjum) i Michaliny Franciszki z domu Wodzinowskiej, nauczycielki. Świadectwo maturalne uzyskał w 1926 w gimnazjum Michała Kreczmara i podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Równocześnie w latach 1928-1932 studiował w Wyższej Szkole Dziennikarskiej. W 1931 r. odbył praktykę konsularną w Paryżu.

Po ukończeniu studiów w Warszawie kontynuował naukę w Paryżu (1932-1934) w Instytucie Prawa Międzynarodowego. Po powrocie do Polski rozpoczął działalność dziennikarską i związał się z ówczesnym Stronnictwem Demokratycznym. Pracował w Ministerstwie Opieki Społecznej w Warszawie. 31 lipca 1939 poślubił Zofię Płoską, pracownicę referatu prasowego tegoż Ministerstwa. Okupację spędził w Warszawie.

Od stycznia 1940 należał do ZWZ-AK. Od sierpnia 1942 r. pracował w Wydziale Informacji Biura Informacji i Propagandy (BIP) Komendy Głównej AK, używając pseudonimu "Rafał". Od stycznia 1944 r. równocześnie kierował działem dochodzeniowo-śledczym w Okręgowym Kierownictwie Walki Podziemnej Warszawy, używając pseudonimu "Maurycy". Oprócz tego bezpośrednio uczestniczył w kilku akcjach bojowych m.in. w uwolnieniu więźniów ze Szpitala Jana Bożego przy ulicy Bonifraterskiej 11 czerwca 1944.

W trakcie powstania warszawskiego kierował działalnością stacji informacyjno-radiowej, redagował dziennik AK "Wiadomości Powstańcze", a od kwietnia 1945 r. był szefem BIP. Jeszcze w trakcie trwania powstania został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Po upadku powstania próbował wznowić działalności BIP AK w Częstochowie i Krakowie.

Członek Zarządu Głównego Zjednoczenia Demokratycznego. Współautor memoriału przekazanego Delegatowi Sił Zbrojnych na Kraj Janowi Rzepeckiemu w którym poinformowano o tym ,że władze Zjednoczenia postanowiły ujawnić organizację władzom i wezwać członków aby wstępowali do oficjalnego Stronnictwa Demokratycznego[1]. Stwierdzał w nim oceniając powojenną sytuację: „Wyjście z obecnego impasu na odcinku AK jest możliwe tylko przez: a) odcięcie się od kierownictwa londyńskiego i przyznanie jego bankructwa; b) stwierdzenie w formie rozkazu, że walka zbrojna w kraju w sytuacji obecnej jest działaniem bezużytecznie osłabiającym naród; c) także stwierdzenie, że oddziały pozostające pomimo rozkazu w lesie są oddziałami zdemoralizowanymi wojną (bandyckimi) bądź oddziałami o własnych społecznych czy politycznych celach, nie mających nic wspólnego z AK; d) wezwanie do pracy na wszystkich odcinkach w imię ideału wolności i niepodległości. (…) nieodcięcie się kierownictwa AK od roboty NSZ, wzmacnia żywioły reakcyjne w AK (…) AK, jeżeli ma pozostać historyczną własnością całego narodu, nie może realizować celów politycznych, które idą na rzecz ONR, nie może nawet sprawiać pozorów, iż dąży do wprowadzenia do życia politycznego obozu reakcyjnego.”[2]

Pobyt w więzieniu

11 sierpnia 1945 został aresztowany i osadzony w więzieniu mokotowskim. W śledztwie torturowany (opisał później szczegółowo czterdzieści dziewięć rodzajów tortur, jakim go poddawano), a następnie skazany na 10 lat za działalność w AK. W 1948 jego proces został wznowiony i trwał do 1952, kiedy to wydano wyrok śmierci. W lutym 1948 roku był świadkiem oskarżenia w procesie komendanta NSZ Stanisława Kasznicy. Od 2 marca do 11 listopada 1949 był przetrzymywany w jednej celi z Jürgenem Stroopem. W tym czasie Moczarski namówił swego niedawnego przeciwnika na zwierzenia, które po latach zostały spisane w formie reportażu.

W 1953 Sąd Najwyższy zmienił mu karę śmierci na dożywotnie więzienie. Mimo to przez dwa lata Moczarski przebywał w celi śmierci i dopiero 15 stycznia 1955 poinformowano go o wyroku Sądu Najwyższego. Na fali gomułkowskiej odwilży 21 kwietnia 1956 Sąd Najwyższy wznowił postępowanie w sprawie Moczarskiego, uchylił poprzedni wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. 24 kwietnia Moczarski został zwolniony, a 11 grudnia Sąd Wojewódzki w Warszawie wydał ostateczny wyrok uniewinniający.

Po wyjściu z więzienia

Grób pisarza i dziennikarza Kazimierza Moczarskiego i dziennikarki Zofii Moczarskiej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Po zwolnieniu Kazimierz Moczarski pracował w wydawnictwach związanych ze Stronnictwem Demokratycznym. Był m.in. redaktorem naczelnym głównego organu SD "Kuriera Polskiego". Pracował także w Społecznym Komitecie Przeciwalkoholowym i redagował pismo "Problemy Alkoholizmu".

W latach 1972-74 opublikował w odcinkach w miesięczniku Odra Rozmowy z katem, później wydane jako książka w 1977 roku (pełna, nieocenzurowana wersja ukazała się drukiem dopiero w 1992 roku). Książka ta została przetłumaczona na niemal wszystkie języki europejskie, a także na japoński. W Polsce przez pewien czas była obecna na liście obowiązkowych lektur szkolnych. W 1990 ukazały się, również pośmiertnie, jego Zapiski (ISBN 83-06-01861-3) w opracowaniu i z obszernym szkicem biograficznym Andrzeja Kunerta.

W 1975, ciężko chory, przeszedł na emeryturę, a kilka miesięcy później, 27 września, zmarł.

Odznaczenia

Rodzina

Jego żoną była Zofia Moczarska, z domu Płoska (1919-1977), dziennikarka, w latach II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej i powstaniec warszawski (ps. Malina), odznaczona Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Mieli córkę Elżbietę[6].

Upamiętnienie

W 2009 po raz pierwszy wręczono Nagrodę Historyczną im. Kazimierza Moczarskiego, która odtąd przyznawana jest co roku[7].

  1. Włodzimierz Lechowicz, Będziesz przeklinał ten dzień ... [2756 dni okrutnych metod śledztwa] (ze wstępem biograficznym Andrzeja Mieczyńskiego). Wyd. Oficyna Literatów "Rój", Warszawa 1989, str. 110 ISBN 83-85049-06-1
  2. Krystyna Kersten „Narodziny systemu władzy. Polska 1943 – 1948” Kantor Wydawniczy SAWW 1990 str. 198 ISBN 83-85066-09-8
  3. Grzegorz Mazur: Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK. s. 384.
  4. M.P. z 2011 r. nr 19, poz. 197
  5. Ordery z okazji Święta Niepodległości. prezydent.pl, 14 maja 2014. [dostęp 19 maja 2014].
  6. "Kurier Polski", nr 210 z 4 października 1977, str. 2 (nekrolog)
  7. Informacja o nadaniu Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego po raz pierwszy (dostęp: 2-11-2014).
{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Bibliografia