Wiktor Emanuel III: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
m Wycofano edycje użytkownika 155.133.28.4 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to MalarzBOT. |
||
Linia 37: | Linia 37: | ||
== Biografia == |
== Biografia == |
||
Wiktor Emanuel urodził się jako syn [[Humbert I|Humberta I]] i [[Małgorzata Sabaudzka|Małgorzaty Sabaudzkiej]]. Jego chrzciny miały imponującą oprawę, godną największych rodów królewskich. Mały książę [[Neapol]]u – choć był słabego zdrowia – otrzymał bardzo staranne wykształcenie. Codziennie od siódmej rano do dziewiątej wieczorem, niemal bez chwili odpoczynku, uczył się pod kierunkiem nauczycieli. Obdarzonemu żywą inteligencją, oczytanemu, odważnemu, dobrze przygotowanemu do wypełniania przyszłych obowiązków księciu wybaczało się niezbyt atrakcyjny wygląd i niski wzrost. |
Wiktor Emanuel urodził się jako syn [[Humbert I|Humberta I]] i [[Małgorzata Sabaudzka|Małgorzaty Sabaudzkiej]]. Jego chrzciny miały imponującą oprawę, godną największych rodów królewskich. Mały książę [[Neapol]]u – choć był słabego zdrowia – otrzymał bardzo staranne wykształcenie. Codziennie od siódmej rano do dziewiątej wieczorem, niemal bez chwili odpoczynku, uczył się pod kierunkiem nauczycieli. Obdarzonemu żywą inteligencją, oczytanemu, odważnemu, dobrze przygotowanemu do wypełniania przyszłych obowiązków księciu wybaczało się niezbyt atrakcyjny wygląd i niski wzrost. |
||
Jako następca tronu przebywał na manewrach cesarskich w [[Szczecin]]ie w dniach 9–12 września 1895. Wstąpił na tron po śmierci ojca z rąk zamachowca. Jego nieśmiałość, młody wiek i tragiczny splot okoliczności, który doprowadził go do wstąpienia na tron, sprawiały, że był powszechnie lubiany, mimo licznych nietaktów i liberalnych poglądów – a może właśnie dzięki nim. Najważniejszą osobistością areny politycznej był za jego rządów [[Giovanni Giolitti]], czterokrotnie piastujący urząd premiera przed [[I wojna światowa|pierwszą wojną światową]] w okresie nasilających się zamieszek wśród robotników. |
Jako następca tronu przebywał na manewrach cesarskich w [[Szczecin]]ie w dniach 9–12 września 1895. Wstąpił na tron po śmierci ojca z rąk zamachowca. Jego nieśmiałość, młody wiek i tragiczny splot okoliczności, który doprowadził go do wstąpienia na tron, sprawiały, że był powszechnie lubiany, mimo licznych nietaktów i liberalnych poglądów – a może właśnie dzięki nim. Najważniejszą osobistością areny politycznej był za jego rządów [[Giovanni Giolitti]], czterokrotnie piastujący urząd premiera przed [[I wojna światowa|pierwszą wojną światową]] w okresie nasilających się zamieszek wśród robotników. |
||
Poza obowiązkami monarchy król pozwalał sobie z rzadka na drobne przyjemności – lekturę, łowienie ryb, kolekcjonowanie numizmatów |
Poza obowiązkami monarchy król pozwalał sobie z rzadka na drobne przyjemności – lekturę, łowienie ryb, kolekcjonowanie numizmatów. Styl życia i panowania Wiktora Emanuela III odbiegał znacznie od tego, jaki preferowali jego poprzednicy. Dwór był zdecydowanie mniejszy, a sam monarcha pozostawał nieco w cieniu, ograniczając się do pełnienia funkcji reprezentacyjnych i rozjemczej. Rządził krajem, gdyż od najmłodszych lat wpajano mu poczucie obowiązku, ale w każdej chwili mógłby bez żalu z niego zrezygnować. |
||
Podczas jego rządów w latach 1911-1916 wprowadzone zostało powszechne prawo wyborcze dla mężczyzn, a Włochy pokonały [[Turcja|Turcję]] i zajęły [[Trypolitania|Trypolitanię]]. W 1915 Włochy, kierowane przez [[Antonio Salandra|Antonio Salandrę]], przystąpiły do pierwszej wojny światowej po stronie [[Ententa|ententy]] przeciwko [[Austro-Węgry|Austro-Węgrom]], a 1916 – wypowiedziały wojnę [[Niemcy|Niemcom]]. Niezadowolenie z podziału łupów i trwające nadal tarcia społeczne przyczyniły się do sukcesu [[faszyzm]]u. W wyniku [[Marsz na Rzym|Marszu na Rzym]], Wiktor Emanuel powierzył 29 października 1922 [[Benito Mussolini]]emu misję sformowania rządu. Życie dworskie zostało ograniczone do niezbędnego minimum, co nie przeszkadzało wcale królowi, który lubił pozostawać na uboczu. |
Podczas jego rządów w latach 1911-1916 wprowadzone zostało powszechne prawo wyborcze dla mężczyzn, a Włochy pokonały [[Turcja|Turcję]] i zajęły [[Trypolitania|Trypolitanię]]. W 1915 Włochy, kierowane przez [[Antonio Salandra|Antonio Salandrę]], przystąpiły do pierwszej wojny światowej po stronie [[Ententa|ententy]] przeciwko [[Austro-Węgry|Austro-Węgrom]], a 1916 – wypowiedziały wojnę [[Niemcy|Niemcom]]. Niezadowolenie z podziału łupów i trwające nadal tarcia społeczne przyczyniły się do sukcesu [[faszyzm]]u. W wyniku [[Marsz na Rzym|Marszu na Rzym]], Wiktor Emanuel powierzył 29 października 1922 [[Benito Mussolini]]emu misję sformowania rządu. Życie dworskie zostało ograniczone do niezbędnego minimum, co nie przeszkadzało wcale królowi, który lubił pozostawać na uboczu. |
Wersja z 19:27, 8 paź 2015
Wiktor Emanuel III, właśc. Vittorio Emanuele Ferdinando Maria Gennaro (ur. 11 listopada 1869 w Neapolu, zm. 28 grudnia 1947 w Aleksandrii)[1] – król Włoch z dynastii sabaudzkiej od 29 lipca 1900 do 9 maja 1946, cesarz Etiopii w latach 1936–1941 (tytuł nieuznany przez większość państw na świecie), król Albanii w latach 1939–1943.
Biografia
Wiktor Emanuel urodził się jako syn Humberta I i Małgorzaty Sabaudzkiej. Jego chrzciny miały imponującą oprawę, godną największych rodów królewskich. Mały książę Neapolu – choć był słabego zdrowia – otrzymał bardzo staranne wykształcenie. Codziennie od siódmej rano do dziewiątej wieczorem, niemal bez chwili odpoczynku, uczył się pod kierunkiem nauczycieli. Obdarzonemu żywą inteligencją, oczytanemu, odważnemu, dobrze przygotowanemu do wypełniania przyszłych obowiązków księciu wybaczało się niezbyt atrakcyjny wygląd i niski wzrost.
Jako następca tronu przebywał na manewrach cesarskich w Szczecinie w dniach 9–12 września 1895. Wstąpił na tron po śmierci ojca z rąk zamachowca. Jego nieśmiałość, młody wiek i tragiczny splot okoliczności, który doprowadził go do wstąpienia na tron, sprawiały, że był powszechnie lubiany, mimo licznych nietaktów i liberalnych poglądów – a może właśnie dzięki nim. Najważniejszą osobistością areny politycznej był za jego rządów Giovanni Giolitti, czterokrotnie piastujący urząd premiera przed pierwszą wojną światową w okresie nasilających się zamieszek wśród robotników.
Poza obowiązkami monarchy król pozwalał sobie z rzadka na drobne przyjemności – lekturę, łowienie ryb, kolekcjonowanie numizmatów. Styl życia i panowania Wiktora Emanuela III odbiegał znacznie od tego, jaki preferowali jego poprzednicy. Dwór był zdecydowanie mniejszy, a sam monarcha pozostawał nieco w cieniu, ograniczając się do pełnienia funkcji reprezentacyjnych i rozjemczej. Rządził krajem, gdyż od najmłodszych lat wpajano mu poczucie obowiązku, ale w każdej chwili mógłby bez żalu z niego zrezygnować.
Podczas jego rządów w latach 1911-1916 wprowadzone zostało powszechne prawo wyborcze dla mężczyzn, a Włochy pokonały Turcję i zajęły Trypolitanię. W 1915 Włochy, kierowane przez Antonio Salandrę, przystąpiły do pierwszej wojny światowej po stronie ententy przeciwko Austro-Węgrom, a 1916 – wypowiedziały wojnę Niemcom. Niezadowolenie z podziału łupów i trwające nadal tarcia społeczne przyczyniły się do sukcesu faszyzmu. W wyniku Marszu na Rzym, Wiktor Emanuel powierzył 29 października 1922 Benito Mussoliniemu misję sformowania rządu. Życie dworskie zostało ograniczone do niezbędnego minimum, co nie przeszkadzało wcale królowi, który lubił pozostawać na uboczu.
Włochy przystąpiły do wojny 10 czerwca 1940 roku jako sojusznik III Rzeszy. Wiktor Emanuel czynił wysiłki, by zapobiec wystąpieniu Włoch po stronie Niemiec[2]. Bardzo często występował jako zwolennik neutralności, przy czym jawnie demonstrował swą niechęć do Niemców[3]. Hrabia Ciano mówił wprost o germanofobii króla, który nie wierzył w powodzenie militarne. Na tle udziału Włoch w wojnie dochodziło bardzo często do sporów pomiędzy Wiktorem Emanuelem a Mussolinim. Tam gdzie mógł, król sprzeciwiał się Duce. Opierał się wysłaniu nowych dywizji do Rosji. Był sceptyczny wobec zapewnień dyktatora, że Włochy mają wystarczająco dużo sprzętu wojennego[4].
Po utracie Sycylii 25 lipca 1943 roku Wiktor Emanuel III przyjął Duce na ostatniej audiencji. Po jej zakończeniu z rozkazu króla Mussolini został aresztowany. Nowym szefem rządu został marszałek Badoglio. Król doprowadził także do rokowań z aliantami. Chcąc ratować monarchię włoską, skompromitowaną współpracą z faszyzmem, 9 maja 1946 abdykował na rzecz syna, Humberta II. W tym samym roku na mocy referendum utworzono we Włoszech republikę (większością tylko 51% głosów) i obaj monarchowie wyemigrowali do Egiptu.
Wiktor Emanuel był namiętnym zbieraczem monet i ich znawcą o sławie światowej. Całą kolekcję ukradziono mu w Kairze.
Rodzina
24 października 1896 w rzymskiej Bazylice Matki Bożej Anielskiej Wiktor Emanuel III ożenił się z księżniczką Heleną Czarnogórską. Ich potomstwo to:
- Yolanda Margherita Milena Elisabetta Romana Maria (1901-1986)
- ∞ Giorgio Carlo Calvi, hrabia Bergolo
- ∞ książę Filip Hessen-Kassel (syn Fryderyka Karola Heskiego)
- Humbert II (1904-1983), ostatni król Włoch
- Giovanna Elisabetta Antonia Romana Maria (1907-2000)
- ∞ Borys III, car Bułgarii
- Maria Francesca Anna Romana (1914-2001)
- ∞ książę Ludwik Burbon-Parmeński (syn Roberta Parmeńskiego)
Pełna tytulatura
Składały się na nią tytuły książąt sabaudzkich i królów sardyńskich i włoskich narastające od średniowiecza i odzwierciedlające różną sytuację polityczną Sabaudii oraz pretensje jej władców.
Jego Królewska Mość Wiktor Emanuel III, z łaski Bożej król Włoch i Albanii, cesarz Etiopii, król Sardynii, Cypru, Jerozolimy i Armenii, książę Sabaudii, książę Carignano, Piemontu, Oneglii, Poirino, Turynu, książę i stały wikariusz Świętego Cesarstwa Rzymskiego we Włoszech, książę Karmanioli, Montmellianu z Arbin i Francin, książę baliw księstwa Aosty, Chieri, Dronero, Crescentino, Riva di Chieri i Banna, Busca, Bene, Brà, książę Genui, Monferratu, Chiablese, Genevese, Piacenzy, Carignano Ivoy, margrabia Iwrei, Saluzzo, Suzy, Ceva, Maro, Oristano, Cesana, Savona, Tarantazji, Borgomanero i Cureggio, Caselle, Rivoli, Pianezzy, Govone, Salussoli, Racconigi z Tegerone, Migliabruną i Motturone, Cavallermaggiore, Marene, Modane oraz Lansleburga, Livorno (Ferrary), Santhii, Agliè, Barge, Centallo i Demonte, Dessany, Ghemme, Vigone, Villafranca, hrabia Moriany, Ginevry, Nizzy, Tendy, Romontu, Asti, Alessandrii, Goceano, Novary, Tortony, Bobbio, Soissons, hrabia Cesarstwa Francuskiego, hrabia S. Antioco, Pollenzo, Roccabruny, Tricerro, Bairo, Ozegny, Apertole, baron Vaud i Faucigny, suweren Monako Roccabruny i 11/12 części Mentony, pan Vercelli, Pinerolo, Lomelliny i Valle Sesia, nobil i patrycjusz Wenecji, patrycjusz Ferrary etc.
Odznaczenia
- Wielki Mistrz Orderu Annuncjaty[5]
- Wielki Mistrz Orderu Świętych Maurycego i Łazarza[5]
- Wielki Mistrz Orderu Sabaudzkiego Wojskowego[5]
- Wielki Mistrz Orderu Sabaudzkiego Cywilnego[5]
- Wielki Mistrz Orderu Korony Włoch[5]
- Wielki Mistrz Orderu Orła Rzymskiego[6]
- Baliw Krzyża Wielkiego Honoru i Dewocji Zakonu Maltańskiego[5]
- Order Świętego Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania (Rosja)[5]
- Order Złotego Runa (Hiszpania)[5]
- Order Pogromcy Niedźwiedzia (Łotwa)[7]
- Order Podwiązki (Anglia)[5]
- Order Czarnego Orła (Prusy)[5]
- Order Świętego Piotra (Czarnogóra)[8]
- Order Krzyża Wolności (Estonia) I klasy III kategorii[9]
- Order Świętego Huberta (Bawaria)[5]
- Order Królewski Serafinów (Szwecja)[5]
- Order Słonia (Dania)[5]
- Order Korony Rucianej (Saksonia)[5]
- Order Orła Białego (Polska)[10]
- Krzyż Wielki Orderu Virtuti Militari (Polska)[11]
- Wstęga Trzech Orderów (Portugalia)[12]:
- Order Świętych Cyryla i Metodego[13]
- Order Najwyższy Chrystusa (1932, Watykan)[14]
- ↑ firstworldwar.com – King Vittorio Emanuele III (ang.) [dostęp 2012-06-27]
- ↑ Roman Dąbrowski, Sto dni Mussoliniego, Warszawa 2002, s. 41
- ↑ Hr. Galeazzo Ciano, Pamiętniki 1939-1943, Warszawa 2001, s. 152
- ↑ Hr. Galeazzo Ciano, op. cit., s. 316
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n The titled nobility of Europe : an international peerage or "Who's who" of the sovereigns, princes and nobles of Europe. Londyn: Harrison & Sons, 1914, s. 85.
- ↑ Giuseppe Ravetto, Paolo Sézanne, Pier Luigi Imbrighi: Gli ordini cavallereschi italiani, Uffico storico esercito, 1997, s. 146
- ↑ Latvija Likteņa Gaitās 1918-1991, s. 63
- ↑ Prince Dimitri Romanoff: Orders, Medals and History of Montenegro, Rungsted 1988, s. 61
- ↑ Vittorio Emanuele III
- ↑ Krzysztof Filipow: Order Orła Białego, Warszawa 1995, s. 50
- ↑ Stefan Oberleitner: Polskie ordery odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne, Zielona Góra: Kanion, 1992, s. 123
- ↑ Banda da Grã-Cruz das Três Ordens (1919-1962)
- ↑ ОРДЕН "СВ. СВ. РАВНОАПОСТОЛИ КИРИЛ И МЕТОДИЙ"
- ↑ Hyginus Eugene Cardinale: Orders of Knighthood Awards and The Holy See – A historical, juridical and practical Compendium. Londyn: Van Duren, 1983, s. 33.
Bibliografia
- firstworldwar.com – King Vittorio Emanuele III (ang.) [dostęp 2012-06-27]
- Józef A. Gierowski, Historia Włoch, Wrocław 1999.
- Roman Dąbrowski, Sto dni Mussoliniego, Warszawa 2002.
- Hr. Galeazzo Ciano, Pamiętniki 1939-1943, Warszawa 2001.
Poprzednik nowa kreacja |
Książę Neapolu 1878-1947 |
Następca Wiktor Emanuel IV |
- Dynastia sabaudzka
- Kawalerowie maltańscy
- Odznaczeni Allied Victory Medal
- Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Orderem Annuncjaty
- Odznaczeni Orderem Avis (Portugalia)
- Odznaczeni Orderem Korony Włoch
- Odznaczeni Orderem Królewskim Serafinów
- Odznaczeni Orderem Krzyża Wolności (Estonia)
- Odznaczeni Orderem Chrystusa (Portugalia)
- Odznaczeni Orderem Orła Czarnego
- Odznaczeni Orderem Najwyższym Chrystusa
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Orderem Podwiązki
- Odznaczeni Orderem Pogromcy Niedźwiedzia
- Odznaczeni Orderem Skanderbega
- Odznaczeni Orderem Słonia
- Odznaczeni Orderem Świętego Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania
- Odznaczeni Orderem Świętego Huberta
- Odznaczeni Orderem Świętych Cyryla i Metodego
- Odznaczeni Orderem Świętych Maurycego i Łazarza
- Odznaczeni Orderem Złotego Runa
- Odznaczeni Orderem Sabaudzkim Cywilnym
- Odznaczeni Orderem Sabaudzkim Wojskowym
- Odznaczeni Orderem Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia)
- Odznaczeni Orderem Świętego Piotra
- Odznaczeni Wstęgą Trzech Orderów
- Władcy, którzy abdykowali
- Władcy Albanii
- Władcy Etiopii
- Władcy włoscy
- Urodzeni w 1869
- Zmarli w 1947
- Odznaczeni Łańcuchem Królewskim Wiktorii