8 Regiment Pieszy Buławy Polnej Koronnej: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:{{{znak}}}| 40x40px| link=| alt=]]
8 Regiment Pieszy
{{{nazwa oryginalna}}}
	{{{motto}}}
	UWAGA: Błąd parametru; {{{kategoria wojska}}}=; Ten parametr może przyjmować jedynie wartości: lądowe; lotnictwo; marynarka; paramilitarny;
	Historia
Państwo	{{{państwo}}}
Sformowanie	1717
Rozformowanie	1793
Nazwa wyróżniająca	{{{nazwa wyróżniająca}}}
	Tradycje
Święto	{{{święto}}}
Nadanie sztandaru	{{{nadanie sztandaru}}}
Rodowód	{{{rodowód}}}
	Dowódcy
Pierwszy	{{{dowódca pierwszy}}}
Obecny	{{{dowódca obecny}}}
Ostatni	{{{dowódca ostatni}}}
	Działania zbrojne
	{{{działania zbrojne}}}
	Organizacja
Dyslokacja	patrz: stanowiska
Formacja	{{{formacja}}}
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	{{{podległość}}}
Skład	{{{skład}}}
	Odznaczenia
	{{{odznaczenia}}}
	[[commons:{{{commons}}}\|Multimedia w Wikimedia Commons]]
	[{{{www}}} Strona internetowa]

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 21:42, 10 lis 2015

8 Regiment Pieszy Buławy Polnej Koronnej – oddział piechoty armii koronnej wojska I Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Uchwalony na sejmie 1717 roku komput wojska koronnego przewidywał zorganizowanie regimentu buławy polnej koronnej w sile 850 porcji^[1]. Faktyczny stan regimentu w 1719 roku wynosił 620 żołnierzy, w tym 132 oficerów i podoficerów i 488 szeregowych^[2]. Najbardziej okazałych żołnierzy dobierano do kompanii grenadierskiej. Z każdych dziesięciu żołnierzy wybierano też starszego szeregowego (gefrajtera). Podoficerów mianował szef regimentu spośród zaproponowanych przez kapitanów żołnierzy wyróżniających się i piśmiennych, a oficerów mianował hetman na wniosek szefa jednostki^[3].

W 1755 roku liczył 454 żołnierzy, w tym 320 szeregowych^[2].

Sejm roku 1776 ułożył nowy etat wojska, zmieniając znacznie jego strukturę. Regiment miał liczyć 8 kompanii^[a], a w sumie etatowo 467 żołnierzy^[4], a praktycznie w 1778 roku 344 głowy^[5]. Polepszenie w latach osiemdziesiątych finansów państwa spowodowało możliwość dofinansowania armii. Regiment powiększono do 695 żołnierzy^[6]. Wchodził w skład Dywizji Ukraińsko-Podolskiej^[7].

W 1786 roku wprowadzono numeracje regimentów piechoty od 1 do 14. Regiment gwardii pozostał bez numeru^[8].

Od 12 października 1726 regiment staje się Regimentem Buławy Polnej Koronnej, a od 1789 jako 8 Regiment Pieszy^[9], który uczestniczył w 1792 w wojnie polsko-rosyjskiej w obronie Konstytucji 3 Maja.

Nazwa regimentu odzwierciedlała fakt, iż szefem jednostki był zazwyczaj hetman polny koronny.
W latach 1774-1794 był nim Seweryn Rzewuski - 27 stycznia 1792 pozbawiony urzędu konstytucją sejmową znoszącą urząd hetmanów polnych, po zwycięstwie konfederacji targowickiej, której był jednym z przywódców, nadal sprawował urząd. 22 lutego 1794 złożył urząd w proteście przeciwko dokonanemu II rozbiorowi Rzeczypospolitej. W 1786 roku liczył etatowo 695 żołnierzy^[10], ^[5].

Na początku istnienia nosił numer 3, a następnie numer 5 (po awansie Regimentu Czapskiego na miejsce 3). Po likwidacji buław polnych (13 stycznia 1792) spadł do numeru 8., mimo protestów kadry i odtąd oficjalnie był nazywany "Regimentem Pieszym nr 8".

Do poprzedniej nazwy wrócił wraz z reaktywacją buławy polnej przez konfederację targowicką w sierpniu 1792, ale już bez powrotu do numeru 4.

Reformy Sejmu Wielkiego zwiększyły stany polskiej piechoty w poszczególnych regimentach. W przededniu wojna w obronie Konstytucji 3 maja 4 regiment piechoty buławy polnej koronnej szefostwa Seweryna Rzewuskiego liczył 1383 żołnierzy^[11].

Regiment oficjalnie przestał istnieć 2 maja 1793 z chwilą poddania Rosji Kamieńca Podolskiego, w którym stacjonował. Rosjanie wcielili oddział do własnej armii, nadając mu nazwę Kamienieckiego Pułku Muszkieterów.

Barwa regimentu

W okresie panowania Sasów, w stosunku do poprzedniego okresu, mundurowanie piechoty polskiej zmieniło się całkowicie. Zniesiono używane dotychczas niebieskie mundury kroju polskiego, a strój żołnierzy upodobniono do saskiego. Mundur oficerów regimentu składał się z pąsowej kurtki sukiennej z wyłogami wyłogami łosimi, naramiennikami srebrnymi, guzikami białymi^[12], białej kamizelki, białych spodni i kamaszy, czarnego kapelusza i trzewików. W okresie od 1 maja do 31 października używano spodni czarnych, zakazano natomiast noszenia spodni płóciennych, które poprzednio były w użyciu^[13]. Mundury podoficerów i szeregowych były podobne do oficerskich, z tym że noszono zamiast kamaszy białe pończochy wełniane. Latem podoficerowie i szeregowi używali spodni płóciennych, białych. Pasy skórzane z mosiężnymi klamrami. Płaszcze sukienne w kolorze czerwonym wydawano tylko po dwa dla kompanii na lat sześć, a służyły one wyłącznie wartownikom w okresie od 15 października do 30 kwietnia. Każdy żołnierz nosił tornister i patrontasz z czerwonej skóry. Zarówno oficerowie, jak podoficerowie i szeregowi nosili harcapy przewiązane czarną wstążką^[13].

W stroju tym w drugiej połowie XVIII w. zaszły pewne zmiany. Wzorem innych armii zamiast długich kurtek wprowadzono krótkie z rabatami, kapelusze zaś zastąpiły sztywne kaszkiety z blachą mosiężną zawierającą inicjały monarchy^[13].

po 1776: wyłogi jasno-niebieskie, guziki srebrne^[14]
podczas insurekcji kościuszkowskiej: wyłogi niebieskie, guziki srebrne^[14].

Uzbrojenie

Uzbrojenie żołnierza piechoty składało się z karabinu skałkowego z bagnetem oraz pałasza noszonego na czerwonym rzemieniu juchtowym. Podoficerowie mieli pistolety, pałasze i tzw. kurcgewery^[b], będących raczej oznaką władzy niż bronią. Oficerowie mieli pistolety i szpady. Cała broń palna i częściowo biała była pochodzenia saskiego. Uzbrojenie to zakupywano na dziesięć lat. W każdej kompanii znajdowały się dwa karabiny zapasowe^[15]. W 1775 roku ujednolicono uzbrojenie podoficerów i szeregowych, odbierając tym pierwszym broń krótką, a oficerom pozostawiając jedynie szpady^[8].

Stanowisko

Kamieniec Podolski.

Żołnierze regimentu

Szefowie^[9]:

Stanisław Rzewuski (hetm. pol. kor.) (od 30 kwietnia 1706 do 12 października 1726)
Stanisław Chomętowski (hetm. pol. kor.) (11 października 1726 zm. 2 września 1728)
Jan Jerzy Ożarowski (oboźny kor.) (1728–1733)
Józef Potocki (woj. kijowski) (1733–1746)^[16]
Jan Klemens Branicki (1746–5 czerwca 1752)
Wacław Rzewuski (hetman 1752, w. kor. 9 kwietnia 1773)
Franciszek Ksawery Branicki (1773, hetm. w. 8 lutego 1774)
Seweryn Rzewuski (16 lutego 1774)
Tadeusz Kościuszko (6 sierpnia 1792)

Pułkownicy^[9]:

gen. Ripp (1717)
gen. mjr Kamphausen (1737)
gen. mjr Kamiński (1750)
książę Antoni Lubomirski (gen. mjr 1752, gen. lejtn. 1755–1761)
Michał Kuczyński (13 czerwca 1761, gen. mjr 20 listopada 1762, zm. 6 marca 1778)
Marcin Hanicki (1778)

↑ Pierwsza kompania liczyła 45 szeregowych, pięć po 57, a dwie po 56 → Wimmer 1978 ↓, s. 335
↑ rodzaj krótkich szpontonów → Wimmer 1978 ↓, s. 319

↑ Wimmer 1978 ↓, s. 308.
↑ ^a ^b Wimmer 1978 ↓, s. 313.
↑ Wimmer 1978 ↓, s. 314.
↑ Wimmer 1978 ↓, s. 335.
↑ ^a ^b Górski 1893 ↓, s. 134.
↑ Wimmer 1978 ↓, s. 336.
↑ Górski 1893 ↓, s. 139.
↑ ^a ^b Wimmer 1978 ↓, s. 337.
↑ ^a ^b ^c Gembarzewski 1925 ↓, s. 28.
↑ Twardowski 1894 ↓, s. 21.
↑ Wimmer 1978 ↓, s. 347.
↑ Górski 1893 ↓, s. 185.
↑ ^a ^b ^c Wimmer 1978 ↓, s. 318.
↑ ^a ^b Linder 1960 ↓, s. barwy pułkowe.
↑ Wimmer 1978 ↓, s. 319.
↑ Gembarzewski 1925 ↓, s. 29.

Bibliografia

Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: 1925.
Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960. T.3 od 1797 do 1814 roku. Warszawa: 1964.
Konstanty Górski: Historya piechoty polskiej. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1893.
Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Piechota. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1998.
Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
Bolesław Twardowski: Wojsko Polskie Kościuszki w roku 1794. Poznań: Księgarnia Katolicka, 1894.
Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
Samuel Orgelbrand: Encyklopedyja powszechna, Volume 6. 1861, s. 867.

Szablon:Pułki i regimenty koronne 1717-1795

[4] Pierwsza kompania liczyła 45 szeregowych, pięć po 57, a dwie po 56 → Wimmer 1978 ↓, s. 335

[16] rodzaj krótkich szpontonów → Wimmer 1978 ↓, s. 319

[CITEREFWimmer1978308-1] Wimmer 1978 ↓, s. 308.

[CITEREFWimmer1978313-2] Wimmer 1978 ↓, s. 313.

[CITEREFWimmer1978314-3] Wimmer 1978 ↓, s. 314.

[CITEREFWimmer1978335-5] Wimmer 1978 ↓, s. 335.

[CITEREFGórski1893134-6] Górski 1893 ↓, s. 134.

[CITEREFWimmer1978336-7] Wimmer 1978 ↓, s. 336.

[CITEREFGórski1893139-8] Górski 1893 ↓, s. 139.

[CITEREFWimmer1978337-9] Wimmer 1978 ↓, s. 337.

[CITEREFGembarzewski192528-10] Gembarzewski 1925 ↓, s. 28.

[CITEREFTwardowski189421-11] Twardowski 1894 ↓, s. 21.

[CITEREFWimmer1978347-12] Wimmer 1978 ↓, s. 347.

[CITEREFGórski1893185-13] Górski 1893 ↓, s. 185.

[CITEREFWimmer1978318-14] Wimmer 1978 ↓, s. 318.

[CITEREFLinder1960barwy_pułkowe-15] Linder 1960 ↓, s. barwy pułkowe.

[CITEREFWimmer1978319-17] Wimmer 1978 ↓, s. 319.

[CITEREFGembarzewski192529-18] Gembarzewski 1925 ↓, s. 29.

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[b]

[15]

[16]

@@ Linia 95: / Linia 95: @@
 * {{cytuj książkę |nazwisko= Gembarzewski|imię= Bronisław|tytuł= Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960. T.3 od 1797 do 1814 roku|miejsce=Warszawa |rok= 1964|odn=tak}}
 * {{cytuj książkę |nazwisko= Górski|imię= Konstanty|autor link=Konstanty Górski (historyk)|tytuł= Historya piechoty polskiej|wydawca=Spółka Wydawnicza Polska|miejsce= Kraków|rok=1893|odn=tak}}
+* {{Cytuj książkę | nazwisko= Machynia|imię=Mariusz|nazwisko2= Srzednicki| imię2=Czesław|tytuł= Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Piechota|rok=1998|wydawca=Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe| miejsce=Kraków|ISBN=83-788-186-X|odn=tak}}
 * {{Cytuj książkę | nazwisko= Linder| imię=Karol|tytuł= Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie|rok=1960|wydawca=Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej| miejsce=Warszawa|odn=tak}}
 * {{cytuj książkę |nazwisko= Twardowski |imię= Bolesław|tytuł= Wojsko Polskie Kościuszki w roku 1794 |wydawca= Księgarnia Katolicka|miejsce= Poznań |rok= 1894|odn=tak}}