Krytyka (kwartalnik): Różnice pomiędzy wersjami

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
Boty
391 469 edycji
m →‎Zobacz też: Poprawa linkowań po przenosinach artykułów oraz drobne redakcyjne przy użyciu AWB
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
345 374 edycje
kat.
Linia 263: Linia 263:


[[Kategoria:Komitet Samoobrony Społecznej „KOR”]]
[[Kategoria:Komitet Samoobrony Społecznej „KOR”]]
⚫
[[Kategoria:Prasa podziemna w PRL (1976-1989)]]
[[Kategoria:Niewydawane kwartalniki polskie]]
[[Kategoria:Niewydawane kwartalniki polskie]]
⚫
[[Kategoria:Prasa podziemna w Polsce 1945-1989]]

Wersja z 15:10, 20 lis 2015

Krytyka. Kwartalnik polityczny
Częstotliwość

nieregularny kwartalnik

Państwo

 Polska

Wydawca

najczęściej NOWA

Tematyka

społeczno-polityczna, również historyczno-literacka

Średni nakład

2-3 tysiące (początkowo)

Format

początkowo A4, później A5

ISSN

08675244

Krytyka. Kwartalnik polityczny – pierwszy niezależny kwartalnik polityczny w powojennej Polsce. Ukazywał się w latach 1978-1994, łącznie wydano 45 numerów[1]. Pismo nawiązywało do tradycji polskiej lewicy niekomunistycznej. W redakcji m.in. Miklós Haraszti i Václav Havel. Ukazały się tu m.in. teksty Józefa Kuśmierka „O czym wiedziałem” i Václava Havla – „Siła bezsilnych”. Pierwszą publikacją o charakterze czysto literackim, a nie politycznym był „Traktat poetycki. Traktat moralny” Czesława Miłosza[2].

Początki

Pierwszy numer (1/2) ukazał się w lipcu 1978 r.

Pierwszy zespół redakcyjny

Opublikowany – w numerze 2. – skład zespołu redakcyjnego[3] to:

Do współzałożycieli należał również: prof. dr hab. Jan Kofman (później, od nr. 26 (1987) do końca istnienia redaktor naczelny). W składzie redakcji pojawiał się od nru 6 pod pseudonimem Włodzimierz Mart[3]. Od 1979 r. do końca istnienia pisma współpracownikiem redakcji (od 1990 r. członek zespołu redakcyjnego) był Jan Cywiński[2]. Od samego początku w redakcji pracowały również osoby, które ujawniły się dopiero na fali Solidarnościowej "odwilży".

Druk i nakład

Krytyka miała początkowo format A4 (wysokość 30 cm). Miała miękką oprawę. Od numeru 10/11 – miała zmienny format, od numeru 32/33 – format A5 (wysokość 21 cm). Numery 1/2 – 32/33 ukazywały się w podziemiu[1]. Wydawca numerów od 1/2 do 6 nie był ujawniony. Później przyznała się do tego NOWA. NOWA wydrukowała numery: 1-12, 19-21 i 23-32. Wydawnictwo „Krąg” – numery 13/14, 15, 17. Od nr. 34/35 ostatnie numery były wydawane przez Wydawnictwo „Krytyka” i NOWA[1]. Po 1989 r. wydawcami Krytyki były również inne wydawnictwa.

W 1979 r. nakład Krytyki wynosił 2-3 tys. egzemplarzy[2]. Wśród drukarzy NOWEJ byli m.in.: Adam Grzesiak, Ryszard Latocki, Stanisław Łukaszczyk, Roman Wojciechowski[2].

Krytyka ukazywała się również na Zachodzie. Była przedrukowywana w Londynie nakładem Wydawnictwa Aneks.

Niektóre numery były przedrukowywane przez inne wydawnictwa, np. nr 26 (1987) został przedrukowany przez Wydawnictwo Kwadrat w Toruniu (we współpracy z NOWĄ)[5].

1980-1981

Opublikowany (w numerze 8., w 1981 r.) skład zespołu redakcyjnego był następujący:

Od początku istnienia do ogłoszenia stanu wojennego ukazało się 9 numerów. Numer 10/11 datowany na jesień 1981 r. ukazał się w maju 1982 r.

Lata 1982-1989

W stanie wojennym siłą napędową redakcji był Jan Kofman. Współpracował bardzo ściśle z NOWĄ, która była głównym wydawcą kwartalnika i książek Biblioteki Krytyki, a także z Kręgiem (z Andrzejem Chojnowskim i Andrzejem Rosnerem), wydawcą niektórych numerów kwartalnika i części publikacji serii wydawniczej sygnowanej przez Krytykę. Po wpadce redakcji, od czerwca do listopada 1985 aresztowany (wraz z Mirosławą Grabowską i Robertem Mroziewiczem)[2].

Od 1984 r. jedną z bliżej współpracujących redaktorek była Elżbieta Matysiak (redaktorka NOWEJ)[2].

W drugiej połowie lat 80. związał się z Krytyką m.in. dr Andrzej Kopacki.

Po 1989 r.

W ostatnim okresie działania Krytyki do zespołu redakcyjnego dołączył m.in. dr Jarosław Krawczyk.

Autorzy i współpracownicy

W Krytyce publikowali m.in. Marian Brandys, Jan Józef Lipski, Jerzy Jedlicki – blisko współpracował[2], Michał Jagiełło, Milan Kundera, Krzysztof Pomian, Andrzej Werner[2].

Przykładowo w 38. numerze Krytyki publikowali: Jan Kofman, Adam Michnik, Marek Beylin, Tadeusz Szawiel, prof. dr hab. Piotr Gliński, Radosław Markowski, Sergiusz Kowalski, Krzysztof Wolicki, Jolanta Baluch i Jonathan Luxmoore, Rudolf L Tőkés, Drago Jančar, Jerzy Kopania, Sławomir Mazurek, Irena Grudzińska-Gross, Andrzej Werner, Andrzej Kopacki, Michael Bernhard, Jarosław Krawczyk, Anda Rottenberg, Magdalena Ujma, Piotr Kosiewski.

Spis numerów i liczby stron

1978: 1/2 (w lipcu ukazał się pierwszy numer z nadrukiem „lato”), 3
1979: 4, 5 (130 stron)
1980: 6, 7
1981: 8, 9, 10/11
1982: 12
1983: 13/14 (250 stron), 15 (275 stron), 16 (273 strony)
1984: 17 (211 stron), 18
1985: 19/20 (354 stron)
1986: 21
1987: 22, 23, 24, 25, 26
1988: 27, 28/29 (238 stron), 30
1989: 31
1990: 32/33 (286 stron)
1991: 34-35 (408 strony), 36, 37 (260 stron)
1992: 38 (272 strony), 39 (288 stron)
1993: 40, 41/42
1994: 43, 44/45[1].

Niektóre artykuły

Biblioteka kwartalnika politycznego Krytyka

Z Krytyką była związana również jej Biblioteka. Redaktorem serii Biblioteki Kwartalnika Politycznego Krytyka (ok. 40 książek z zakresu historii najnowszej, nauk społecznych, publicystyki politycznej) był Jan Kofman.

Niektóre pozycje Biblioteki kwartalnika politycznego Krytyka

  • Jerzy Holzer – "Solidarność" 1980-1981. Geneza i historia, Warszawa, 1983, Krąg, 244 strony
  • Adam Michnik – Ugoda, praca organiczna, myśl zaprzeczna, Warszawa, 1983, NOWA, 213 stron
  • Václav Havel – Eseje polityczne, Warszawa, 1984, Krąg, 85 stron
  • Krystyna Kersten – Narodziny systemu władzy, Polska 1943-1948, Warszawa, 1984, 358 stron
  • Jacek Kuroń – Zło, które czynię, NOWA, 1984, 153 strony
  • Adam Michnik – Niezłomny z Londynu i inne eseje: lektury więzienne , NOWA, 1984, 181 stron
  • Karl Rajmund Popper – Nędza historycyzmu, Z dodaniem fragmentów autobiografii, Warszawa, 1984, Krąg, 220 stron
  • Jean-Francois Steiner – Warszawa powstanie 44, Warszawa, 1984, Krąg, 157 stron
  • Boris Georg’evič Bażanow – Byłem sekretarzem Stalina, NOWA, 1985, 191 stron
  • Adam Michnik – Z dziejów honoru w Polsce, NOWA, 1985, 191 stron
  • Zatajony dokument: raport Komisji KC KPCz o procesach politycznych i rehabilitacjach w Czechosłowacji w latach 1949-1968, Warszawa, 1985, Krąg, 173 strony
  • Maria Turlejska (pod pseudonimem Łukasz Socha) – Te pokolenia żałobami czarne…: skazani na śmierć i ich sędziowie 1944-56, Warszawa, 1986, NOWA, 328 stron
  • Adam Michnik – Takie czasy: rzecz o kompromisie, Warszawa, 1986, NOWA, 102 strony
  • Gomułka i inni. Dokumenty z archiwum KC 1948–1982, wstęp, wprowadzenia i przypisy J. Andrzejewski (pseudonim Andrzeja Paczkowskiego), Warszawa, 1986
  • John Bierman – Saga o Raoulu Wallenbergu (tłum. Maria Łyszewska), Warszawa, 1987, NOWA, 71 stron
  • Artur Gerard London – Byłem członkiem bandy Slánský'ego (tłum. Sławomir Klimaszewski), Warszawa, 1987, NOWA, 164 strony
  • Karl Rajmund Popper – Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. T. 1: Urok Platona. (tłum. Tadeusz Korczyc), NOWA, 1987, 314 strony
  • Karl Rajmund Popper – Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. T. 2: Wysoka fala proroctw. : Hegel, Marks i następstwa, (tłum. Tadeusz Korczyc), NOWA, 1987, 354 strony
  • Berlin 1953, (wybór i wstęp Emil Ast), Warszawa, 1988, NOWA, 41 stron
  • Leon Grosfeld – Polskie aspekty stosunków niemiecko-sowieckich w okresie międzywojennym, Warszawa, 1988, NOWA, 43 strony
  • Veljko Mićunović – Dziennik moskiewski – 1956, Warszawa, 1988,
  • Hanna Arendt – Korzenie totalitaryzmu, t.1. (tłum. Daniel Grinberg (cz. 1, 3), Mariola Szawiel (cz. 2)), Warszawa, 1989, NOWA, 265 stron
  • Hanna Arendt – Korzenie totalitaryzmu, t. 2: Przypisy, bibliografia, indeks, (tłum. Daniel Grinberg (cz. 1, 3), Mariola Szawiel (cz. 2)), Warszawa, 1989, NOWA, 265 stron
  • Jadwiga Staniszkis – Ontologia socjalizmu, Warszawa, 1989, NOWA
  • Krystyna Kersten – Jałta w polskiej perspektywie, Warszawa, 1989, NOWA i Aneks, 260 stron
  • Norman Podhoretz – Krwawe skrzyżowanie (tłum. Blanka Kuczborska), Warszawa, 1989, NOWA
  • Karl Rajmund Popper – Nędza historycyzmu, Z dodaniem fragmentów autobiografii, Warszawa, 1989, Krąg, wyd. 2, 220 stron
  • Jan Walc – Wybieranie, Warszawa, 1989, Oficyna Wydawnicza "Pokolenie", 269 stron
  • Max Weber – Polityka jako zawód i powołanie, Warszawa, 1989, NOWA, 140 stron
  • Krzysztof Wolicki (pod pseudonimem ZeY) – Przeciw lamentowi i realizmowi na kacu, Warszawa, 1989, Krąg, 131 stron
  • Pierre Hausner – Świat epoki Jałty. Szkice polityczne, Warszawa, 1990, In Plus, 144 strony
  • Jacek Kuroń – Wiara i wina: do i od komunizmu, Warszawa, 1990, NOWA, wyd. 3, 371 stron
  • Winicjusz Narojek – Socjalistyczne "welfare state". Studium z psychologii społecznej Polski Ludowej, Warszawa, 1991, PWN
  • Andrzej Werner – Pasja i nuda, Zbiór esejów m.in. o Stanisławie Brzozowskim, eseistyce Czesława Miłosza, twórczości Konwickiego, Warszawa, 1991, NOWA, Str. 228, ISBN 8370540201
  • Krystyna Kersten – Polacy, Żydzi, Komunizm: Anatomia półprawd 1939-68, Warszawa, 1992
  • Ernest Skalski – Błąd, Warszawa, 1992, NOWA.

Nagrody

Redakcja Krytyki dostała nagrodę kulturalną „Solidarności” w 1985 r. „różnorodność i wysoki poziom publicystyki”.

Redakcja „Biblioteki Kwartalnika Politycznego Krytyka” dostała nagrodę kulturalną „Solidarności” w 1988 r. za wydanie książki Karla R. Poppera „Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie”[7].

Ciekawostki

Krytyka była jednym z 9 tytułów, których okładki zostały zaprezentowane w bloczku znaczków podziemnych „Polskie Państwo Podziemne. Prasa Niezależna 1976-1984” wydanym przez Fundusz Grup Oporu RKW NSZZ „Solidarność” Region Mazowsze (Format bloku: 17,5 cm x 16 cm, druk ręczny sitowy)[8].

Zobacz też

Andrzej Friszke (red.), Solidarność podziemna 1981-1989, Instytut Studiów Politycznych PAN, Stowarzyszenie "Archiwum Solidarności", Warszawa, 2006.

  1. ↑ a b c d e Krytyka w katalogu Biblioteki Narodowej. [dostęp 2010-11-26].
  2. ↑ a b c d e f g h i Grzegorz Boguta i Mirosław Chojecki (wstęp): Ludzie NOWEJ 1977-2007. 2007-10-20. [dostęp 2010-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-05)].
  3. ↑ a b Andrzej Friszke, Andrzej Paczkowski: Niepokorni, rozmowy o Komitecie Obrony Robotników. Kraków: Wydawnictwo ZNAK, 2008, s. 676. ISBN 978-83-240-0996-1.
  4. ↑ Komitet Obrony Robotników, kalendarium 1978. [dostęp 2010-11-26].
  5. ↑ Karta Krytyki przedrukowanej przez Kwadrat – Biblioteka Narodowa [data dostępu = 2010-11-26]
  6. ↑ artykuł w 16 numerze Krytyki: Paryski afisz sprzed 50 lat [data dostępu = 2010-11-26]
  7. ↑ Zapomniany stan wojenny. Zapomniane nagrody kulturalne podziemnej „Solidarności”. 2009-12-13. [dostęp 2010-11-26].
  8. ↑ Zdjęcie bloczka [data dostępu 2010-11-26]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Krytyka_(kwartalnik)&oldid=44120134”