Prasa kobieca

Prasa kobieca – sektor czasopism o profilu kształtowanym pod kątem potrzeb czytelniczych kobiet i ich sytuacji społecznej. W czasopismach kobiecych oprócz artykułów publicystycznych, reportaży, felietonów, utworów literackich, zamieszczane są rubryki poświęcone sprawom mody, gospodarstwa domowego, problematyce rodziny i wychowania dzieci itp.

Historia

Europejska prasa kobieca istnieje już dwa i pół wieku. Pierwsze niemieckie czasopismo dla kobiet wydawał pisarz i uczony J. Ch. Gottsched w latach 1726-27 pt. "Die vernűnftigen Tadlerinnen". Najstarsze francuskie pismo pt. "Journal des Dames" ukazywało się w latach 1759-79 w Paryżu. W Anglii J. Goodwill wydawał w Oxfordzie miesięcznik "Lady's Magazine"(1749-53) nie mający charakteru czasopisma ściśle kobiecego. Pierwszym rosyjskim pismem kobiecym było "Modnoje jeżemiesiacznoje izdanije, ili Bibliotieka dla damskogo tualeta" wydawane w Moskwie przez N. I. Nowikowa od 1789 r. W Ameryce od 1792 r. ukazywał się "Lady's magazine" wydawany przez W. Gibbonsa w Filadelfii. W Polsce, podobnie jak w wyżej wymienionych krajach, pierwsze czasopisma kobiece redagowane były przez mężczyzn. W latach 1818-35 ukazywało się 17 tego rodzaju czasopism. Pierwszym polskim pismem kobiecym był "Tygodnik Polski i Zagraniczny" (1818-20, od 1819 tytuł "Tygodnik Polski", a następnie w latach 1820-22 pt. "Wanda").

Dwudziestolecie międzywojenne

"Bluszcz", jedno z najstarszych pism polskich, tygodnik ukazujący się od 1865 r. Od 1924 dzięki nowej spółce wydawniczej nabiera rozmachu i w ciągu kilku lat funduje kolejne czasopisma uzupełniające ("Kobieta w Świecie i w Domu", "Dziecko i Matka", "Życie Kobiece", "Kultura Ciała", "Ja to zrobię", "Życie praktyczne" i in.) Prowadzony najpierw przez Wandę Pełczyńską, a później przez Stefanię Podhorską-Okołów. Mający duże ambicje literackie i kulturalne. Pisały w nim m.in. Maria Dąbrowska, Maria Kuncewiczowa, Pola Gojawiczyńska, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Ewa Szelburg-Zarębina. "Bluszcz" nie cieszył się nazbyt wielką popularnością i nakład jego nie przekraczał 10 000 egz. Główną przyczyną był tu, jak można sądzić, stosunkowo wysoki poziom publicystyczny i literacki, dość wysoka cena, mały udział ogólnych informacji w zawartości czasopisma, tworzące w sumie z "Bluszczu" tygodnik elitarny. W latach kryzysu "Bluszcz" popadł w poważne kłopoty finansowe.

"Moja Przyjaciółka", czasopismo założone w 1934 roku, wydawane przez Alfreda Ksyckiego, początkowo pod redakcją wydawcy później jego żony Anny. Szesnastokolumnowe zeszyty średniego formatu drukowane były na papierze niskiej jakości, z czym związany był także słaby poziom techniczny materiału ilustracyjnego. Dopiero od miesięcy letnich 1936 roku drukowano na lepszym papierze z wielobarwną okładką. Pismo składało się z dwóch wyraźnie wyodrębnionych części. Pierwsza w objętości 6-7 kolumn miała charakter ilustrowanego magazynu poświęconego sprawom kobiecym i zawierała informacje, komentarze, artykuły o życiu i działalności organizacji kobiecych na świecie, sylwetki znanych opinii publicznej reprezentantek świata polityki, literatury i sztuki, odcinek powieściowy i nowele. Druga, obejmująca resztę pisma, poświęcona była poradnictwu praktycznemu z dziedziny gospodarstwa domowego, higieny, wychowania dzieci i mody. Wydawana na początku w nakładzie 20 000 egz. w roku 1938 doszła do 100 000 egz.

"Kobieta Współczesna", tygodnik wydawany przez Emilię Grocholską a redagowany początkowo przez Wandę Pałczyńską, później przez wydawczynię. Tygodnik ukazał się wiosną 1927 r. od razu skupił wokół siebie liczne grono znanych publicystek i działaczek społecznych. "Kobieta Współczesna" składała się z 2 odrębnych części: jednej stanowiącej właściwy "tygodnik społeczno-literacki"(w objętości 6 kolumn) i drugiej, która pod tytułem "Mój Dom" zawierała – na 10 kolumnach – przepisy gospodarskie, dział mody, porad praktycznych itp. Wśród stałych współpracowniczek wymienić można Helenę Ceysingerównę, Irenę Jabłonowską, Helenę Boguszewską, Cecylię Walewską, Marię Czapską. Utwory literackie zamieszczały Maria Kuncewiczowa, Maria Dąbrowska, Zofia Nałkowska, Wanda Malcer. Na łamach "Kobiety Współczesnej" publikowała Dąbrowska pierwszy tom Nocy i dni, ożywiona akcję publicystyczną prowadziła redakcja tygodnika m.in. na temat karalności przerywania ciąży, wiele uwagi poświęcano zagadnieniom pozycji prawnej kobiety-pracownicy, przygotowaniu kobiet do aktywnego udziału w życiu społecznym. "Kobieta Współczesna" nie zdobyła szerszej publiczności i podobnie jak "Bluszcz" musiała zadowalać się nakładem nie przekraczającym 10 000 egz., pozostając pismem o dość określonym profilu politycznym, skierowanym do kobiet zaangażowanych w życie publiczne kraju.

Okres powojenny

Od lat 1960 Cosmopolitan jest pismem dla kobiet.

PRL

Od 1948 ukazuje się Przyjaciółka, której nakład sięgał 3 milionów.

Bibliografia

• J. Franke, Polska prasa kobieca w latach 1820-1918: w kręgu ofiary i poświęcenia, Warszawa 1999
• J. Franke: Wokół buntu i pokory: warszawskie czasopisma kobiece w latach 1905-1918. Warszawa 2000
• J. Chwastyk-Kowalczyk: "Bluszcz" w latach 1918-1939: tematyka społeczna oraz problemy kultury i literatury. Kielce 2003
• J. Grabowska: "Moja Przyjaciółka": ilustrowany dwutygodnik kobiecy 1934-1939. Żnin 1997
• Z. Zaleska: Czasopisma kobiece w Polsce: (materiały do historii czasopism): rok 1818-1937. Warszawa 1938
• Z. Sokół: Prasa kobieca w Polsce w latach 1945-1995. Rzeszów 1998
• K. Wodniak, Współczesna prasa kobieca a sprawy książki: treści literackie w czasopismach "Przyjaciółka", "Twój Styl", "Cienie i Blaski", Warszawa 2004