Edward Mutesa: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
ort. |
drobne redakcyjne |
||
Linia 24: | Linia 24: | ||
W 1953 sekretarz stanu ds. kolonii Wielkiej Brytanii zaprezentował Mutesie plan stworzenia federacji złożonej ze wschodnioafrykańskich kolonii brytyjskich na wzór federacji takich jak [[Rodezja]] i [[Niasa]], lecz kabaka nie chciał, by powstała w ten sposób zjednoczona Uganda: sprzeciwił się jej tworzeniu i odmówił współpracy przy realizacji tego planu. Przedstawił natomiast swoje żądania niezależności Bugandy, przypominając o układzie, jaki Brytyjczycy zawarli wcześniej z Bugandą, lecz ówczesny gubernator brytyjski [[Andrew Cohen]] w dniu 30 października 1953 nakazał Mutesie II udać się na emigrację do Wielkiej Brytanii, gdyż nie potrafił przekonać go do współpracy<ref>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 436</ref>. Miało to niepożądane dla Wielkiej Brytanii konsekwencji w postaci niemożności ustabilizowania sytuacji w kraju, której nie umiała zaradzić nawet dwukrotnie zarządzająca stan wyjątkowy rada regencja założona z inicjatywy brytyjskiej. Dwa lata później Mutesa II reemigrował za pozwoleniem skłonnych tym razem do ustępstw władz brytyjskich. |
W 1953 sekretarz stanu ds. kolonii Wielkiej Brytanii zaprezentował Mutesie plan stworzenia federacji złożonej ze wschodnioafrykańskich kolonii brytyjskich na wzór federacji takich jak [[Rodezja]] i [[Niasa]], lecz kabaka nie chciał, by powstała w ten sposób zjednoczona Uganda: sprzeciwił się jej tworzeniu i odmówił współpracy przy realizacji tego planu. Przedstawił natomiast swoje żądania niezależności Bugandy, przypominając o układzie, jaki Brytyjczycy zawarli wcześniej z Bugandą, lecz ówczesny gubernator brytyjski [[Andrew Cohen]] w dniu 30 października 1953 nakazał Mutesie II udać się na emigrację do Wielkiej Brytanii, gdyż nie potrafił przekonać go do współpracy<ref>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 436</ref>. Miało to niepożądane dla Wielkiej Brytanii konsekwencji w postaci niemożności ustabilizowania sytuacji w kraju, której nie umiała zaradzić nawet dwukrotnie zarządzająca stan wyjątkowy rada regencja założona z inicjatywy brytyjskiej. Dwa lata później Mutesa II reemigrował za pozwoleniem skłonnych tym razem do ustępstw władz brytyjskich. |
||
Po powrocie do kraju Mutesa kontynuował swe starania nie tylko o autonomię, ale i o niepodległość kraju. W czerwcu 1960 nie miał zamiaru wziąć udziału w przeprowadzonych w Ugandzie wyborach: odmówił, żądając dla Bugandy specjalnych przywilejów, jednak nie zważano na jego sprzeciw<ref>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435</ref> i wybory się odbyły, wskutek czego zostały ustalone ostateczne granice świeżo niepodległej Ugandy. W październiku 1961 Mutesa ustąpił pod naciskiem Brytyjczyków, pozwalając na |
Po powrocie do kraju Mutesa kontynuował swe starania nie tylko o autonomię, ale i o niepodległość kraju. W czerwcu 1960 nie miał zamiaru wziąć udziału w przeprowadzonych w Ugandzie wyborach: odmówił, żądając dla Bugandy specjalnych przywilejów, jednak nie zważano na jego sprzeciw<ref>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435</ref> i wybory się odbyły, wskutek czego zostały ustalone ostateczne granice świeżo niepodległej Ugandy. W październiku 1961 Mutesa ustąpił pod naciskiem Brytyjczyków, pozwalając na przyłączenie Bugandy do Ugandy. Sprzymierzył się wówczas z ugandyjskim prawnikiem [[Milton Obote|Apollo Miltonem Obote]], dzięki czemu w 1962 kabaka wygrał wybory prezydenckie i został pierwszym w historii Ugandy prezydentem, Obote zaś objął 30 kwietnia 1962 urząd premiera. |
||
Współpraca między Mutesą i Obote okazała się krucha, gdyż jako prezydent Mutesa przekonał się, że zakres jego władzy jest tylko reprezentacyjny<ref>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435</ref>. W 1966 miał miejsce jednoosobowy przewrót zorganizowany przez Obote przeciwko własnemu rządowi, który został oskarżony o uczestnictwo w niezgodnym z prawem handlu złotem kongijskim. Wtedy to premier zawieszając konstytucję umieścił pięciu ministrów w areszcie, a Mutesę pozbawił funkcji prezydenckiej, zastępując go na stanowisku szefa państwa. Eksprezydent Mutesa zamieszkał w swoim pałacu, lecz po zreorganizowaniu przez Obote konstytucji tak, by usunęła ona autonomię Bugandy, przyszło kabace opuścić Ugandę: Obote rozkazał bowiem swemu dowódcy - byłemu brytyjskiemu oficerowi [[Idi Amin|Idiemu Aminowi Dadzie]] - by wyeliminował Mutesę. Zarządzenie stało się faktem w dniu 24 maja 1966, kiedy armia Amina otoczyła pałac Mutesy. Król udał się wskutek tego na wygnanie. Osiadł w Wielkiej Brytanii, w której stolicy zmarł z powodu zatrucia alkoholem.<ref>Erich Schaake, ''Kobiety dyktatorów'', wyd. Videograf II, tłum. Roman Niedballa, Katowice 2004</ref> |
Współpraca między Mutesą i Obote okazała się krucha, gdyż jako prezydent Mutesa przekonał się, że zakres jego władzy jest tylko reprezentacyjny<ref>Alex Axelrod, Charles Phillips ''Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon'', wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435</ref>. W 1966 miał miejsce jednoosobowy przewrót zorganizowany przez Obote przeciwko własnemu rządowi, który został oskarżony o uczestnictwo w niezgodnym z prawem handlu złotem kongijskim. Wtedy to premier zawieszając konstytucję umieścił pięciu ministrów w areszcie, a Mutesę pozbawił funkcji prezydenckiej, zastępując go na stanowisku szefa państwa. Eksprezydent Mutesa zamieszkał w swoim pałacu, lecz po zreorganizowaniu przez Obote konstytucji tak, by usunęła ona autonomię Bugandy, przyszło kabace opuścić Ugandę: Obote rozkazał bowiem swemu dowódcy - byłemu brytyjskiemu oficerowi [[Idi Amin|Idiemu Aminowi Dadzie]] - by wyeliminował Mutesę. Zarządzenie stało się faktem w dniu 24 maja 1966, kiedy armia Amina otoczyła pałac Mutesy. Król udał się wskutek tego na wygnanie. Osiadł w Wielkiej Brytanii, w której stolicy zmarł z powodu zatrucia alkoholem.<ref>Erich Schaake, ''Kobiety dyktatorów'', wyd. Videograf II, tłum. Roman Niedballa, Katowice 2004</ref> |
Wersja z 13:53, 29 gru 2015
Mutesa II (drugi z prawej) z władcami ugandyjskich królestw - zdjęcie wykonane między 1957 a 1961. | |
Data i miejsce urodzenia |
19 listopada 1924 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Prezydent Ugandy | |
Okres |
od 9 października 1963 |
Następca | |
Odznaczenia | |
Edward Frederick William David Walugembe Mutebi Luwangula Mutesa II znany wśród poddanych jako Król Freddy (ur. 19 listopada 1924 w Makindye, zm. 21 listopada 1969 w Londynie) – polityk ugandyjski, król (Kabaka) Bugandy w latach 1939 - 1953 oraz 1955 - 1966 i pierwszy prezydent niepodległej Ugandy w latach 1963 - 1966. Obalony w wyniku zamachu stanu przeprowadzonego przez ówczesnego premiera Ugandy Miltona Obote, 5 maja 1966, który sam ogłosił się prezydentem Ugandy.
Życiorys
Był synem bugandyjskiego władcy Daudi Chwi II. Początkowo uczony przez guwernerów Mutesa studiował później na Uniwersytecie w Cambridge. Po śmierci ojca Mutesa w 1939 został kabaką Bugandy. Do 1942 rządził tylko nominalnie z powodu niepełnoletności. Dopiero jako 18-latek mógł przejąć faktyczną władzę z rąk rządzącej dotychczas w jego imieniu rady regencyjnej.[1]
W 1953 sekretarz stanu ds. kolonii Wielkiej Brytanii zaprezentował Mutesie plan stworzenia federacji złożonej ze wschodnioafrykańskich kolonii brytyjskich na wzór federacji takich jak Rodezja i Niasa, lecz kabaka nie chciał, by powstała w ten sposób zjednoczona Uganda: sprzeciwił się jej tworzeniu i odmówił współpracy przy realizacji tego planu. Przedstawił natomiast swoje żądania niezależności Bugandy, przypominając o układzie, jaki Brytyjczycy zawarli wcześniej z Bugandą, lecz ówczesny gubernator brytyjski Andrew Cohen w dniu 30 października 1953 nakazał Mutesie II udać się na emigrację do Wielkiej Brytanii, gdyż nie potrafił przekonać go do współpracy[2]. Miało to niepożądane dla Wielkiej Brytanii konsekwencji w postaci niemożności ustabilizowania sytuacji w kraju, której nie umiała zaradzić nawet dwukrotnie zarządzająca stan wyjątkowy rada regencja założona z inicjatywy brytyjskiej. Dwa lata później Mutesa II reemigrował za pozwoleniem skłonnych tym razem do ustępstw władz brytyjskich.
Po powrocie do kraju Mutesa kontynuował swe starania nie tylko o autonomię, ale i o niepodległość kraju. W czerwcu 1960 nie miał zamiaru wziąć udziału w przeprowadzonych w Ugandzie wyborach: odmówił, żądając dla Bugandy specjalnych przywilejów, jednak nie zważano na jego sprzeciw[3] i wybory się odbyły, wskutek czego zostały ustalone ostateczne granice świeżo niepodległej Ugandy. W październiku 1961 Mutesa ustąpił pod naciskiem Brytyjczyków, pozwalając na przyłączenie Bugandy do Ugandy. Sprzymierzył się wówczas z ugandyjskim prawnikiem Apollo Miltonem Obote, dzięki czemu w 1962 kabaka wygrał wybory prezydenckie i został pierwszym w historii Ugandy prezydentem, Obote zaś objął 30 kwietnia 1962 urząd premiera.
Współpraca między Mutesą i Obote okazała się krucha, gdyż jako prezydent Mutesa przekonał się, że zakres jego władzy jest tylko reprezentacyjny[4]. W 1966 miał miejsce jednoosobowy przewrót zorganizowany przez Obote przeciwko własnemu rządowi, który został oskarżony o uczestnictwo w niezgodnym z prawem handlu złotem kongijskim. Wtedy to premier zawieszając konstytucję umieścił pięciu ministrów w areszcie, a Mutesę pozbawił funkcji prezydenckiej, zastępując go na stanowisku szefa państwa. Eksprezydent Mutesa zamieszkał w swoim pałacu, lecz po zreorganizowaniu przez Obote konstytucji tak, by usunęła ona autonomię Bugandy, przyszło kabace opuścić Ugandę: Obote rozkazał bowiem swemu dowódcy - byłemu brytyjskiemu oficerowi Idiemu Aminowi Dadzie - by wyeliminował Mutesę. Zarządzenie stało się faktem w dniu 24 maja 1966, kiedy armia Amina otoczyła pałac Mutesy. Król udał się wskutek tego na wygnanie. Osiadł w Wielkiej Brytanii, w której stolicy zmarł z powodu zatrucia alkoholem.[5]
- ↑ Alex Axelrod, Charles Phillips Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435
- ↑ Alex Axelrod, Charles Phillips Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 436
- ↑ Alex Axelrod, Charles Phillips Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435
- ↑ Alex Axelrod, Charles Phillips Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435
- ↑ Erich Schaake, Kobiety dyktatorów, wyd. Videograf II, tłum. Roman Niedballa, Katowice 2004
Bibliografia
- Alex Axelrod, Charles Phillips Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 435-436