Gąska zielonożółta: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Selso (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
188 426 edycji
gat. podobne
Selso (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
188 426 edycji
uzupełnienie, drobne redakcyjne, ilustracja
Linia 3: Linia 3:
|obrazek = TricholomaSejunctum.JPG
|obrazek = TricholomaSejunctum.JPG
|obrazek2 = Tricholoma sejunctum a1 (1).JPG
|obrazek2 = Tricholoma sejunctum a1 (1).JPG
|systematyka_ref =
|systematyka_ref =
|domena = [[eukarionty]]
|domena = [[eukarionty]]
|królestwo = [[grzyby]]
|królestwo = [[grzyby]]
Linia 17: Linia 17:
|commons = category:Tricholoma sejunctum
|commons = category:Tricholoma sejunctum
}}
}}
[[Plik:Tricholoma sejunctum-494602.jpg|thumb|240px]]
[[Plik:Tricholoma sejunctum a1 (3).JPG|thumb|240px]]
[[Plik:Tricholoma sejunctum a1 (3).JPG|thumb|240px]]


Linia 24: Linia 25:
Pozycja w klasyfikacji według [[Index Fungorum]]: ''Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi''<ref name=if/>.
Pozycja w klasyfikacji według [[Index Fungorum]]: ''Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi''<ref name=if/>.


Nazwę polską podaje [[Władysław Wojewoda]], dawniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten miał nazwę gąska oddzielona lub bedłka oddzielona<ref name=checklist>{{Cytuj książkę |nazwisko= Wojewoda |imię= Władysław |autor link=Władysław Wojewoda |tytuł= Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski |wydawca=W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences |miejsce=Kraków |rok=2003 |isbn= 83-89648-09-1}}</ref>. [[synonim (taksonomia)|Synonimy łacińskie]]<ref name=sf>{{cytuj stronę| url = http://www.indexfungorum.org/Names/NamesRecord.asp?RecordID=192411 | tytuł = Species fungorum | data dostępu = 2015-04-30 | autor = Paul Kirk | język = en}}</ref>:
Po raz pierwszy [[takson]] ten zdiagnozował w 1799 r. [[James Sowerby]] nadając mu nazwę ''Agaricus sejunctus''. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1872 r. [[Lucien Quélet]], przenosząc go do rodzaju ''Tricholoma''<ref name=if/>. [[synonim (taksonomia)|Synonimy łacińskie]]<ref name=sf>{{cytuj stronę| url = http://www.indexfungorum.org/Names/NamesRecord.asp?RecordID=192411 | tytuł = Species fungorum | data dostępu = 2015-04-30 | autor = Paul Kirk | język = en}}</ref>:
* ''Agaricus leucoxanthus'' var. ''sejunctus'' (Sowerby) Pers. 1828
* ''Agaricus leucoxanthus'' var. ''sejunctus'' (Sowerby) Pers. 1828
* ''Agaricus sejunctus'' Sowerby 1799
* ''Agaricus sejunctus'' Sowerby 1799
Linia 30: Linia 31:
* ''Gyrophila sejuncta'' (Sowerby) Quél. 1896 var. ''sejuncta''
* ''Gyrophila sejuncta'' (Sowerby) Quél. 1896 var. ''sejuncta''
* ''Melanoleuca sejuncta'' (Sowerby) Murrill 1914
* ''Melanoleuca sejuncta'' (Sowerby) Murrill 1914
Nazwę polską zaproponował [[Władysław Wojewoda]] w 2003 r., dawniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten miał nazwę gąska oddzielona lub bedłka oddzielona<ref name=checklist>{{Cytuj książkę |nazwisko= Wojewoda |imię= Władysław |autor link=Władysław Wojewoda |tytuł= Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski |wydawca=W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences |miejsce=Kraków |rok=2003 |isbn= 83-89648-09-1}}</ref>.


== Morfologia ==
== Morfologia ==
Linia 43: Linia 46:
[[Wysyp zarodników]] biały. [[Zarodnik]]i o rozmiarach 5-7.5 × 4-6 μm, elipsoidalne lub owalne, gładkie, [[Odczynnik Melzera|nieamyloidalne]]. [[Cystyda|Cystydy]] nie występują, na strzępkach brak [[sprzążka|sprzążek]]<ref name=mushroom>{{Cytuj stronę |url= http://www.mushroomexpert.com/tricholoma_sejunctum.html|tytuł=MushroomExpert|język=en|data dostępu =2015-04-30}}</ref>.
[[Wysyp zarodników]] biały. [[Zarodnik]]i o rozmiarach 5-7.5 × 4-6 μm, elipsoidalne lub owalne, gładkie, [[Odczynnik Melzera|nieamyloidalne]]. [[Cystyda|Cystydy]] nie występują, na strzępkach brak [[sprzążka|sprzążek]]<ref name=mushroom>{{Cytuj stronę |url= http://www.mushroomexpert.com/tricholoma_sejunctum.html|tytuł=MushroomExpert|język=en|data dostępu =2015-04-30}}</ref>.


== Występowanie i siedlisko==
== Występowanie i siedlisko ==
Jest szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej i Europie. W innych rejonach świata jego rozprzestrzenienie jest mało znane, podano jego występowanie tylko w Japonii, Korei i Kostaryce<ref>{{Cytuj stronę |url=http://www.discoverlife.org/search.html |tytuł=Discover Life Maps|data dostępu = 2015-04-08}}</ref>. W Polsce częściej występuje na niżu, niż w górach<ref name=guminska/> i jest rzadki. Znajduje się na ''[[Czerwona lista roślin i grzybów Polski|Czerwonej liście roślin i grzybów Polski]]''. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko= Mirek | imię=Zbigniew | tytuł= Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski | data=2006 | wydawca=W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences | miejsce=Kraków | isbn=83-89648-38-5}}</ref>. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Anglii, Holandii<ref name=checklist/>.
Jest szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej i Europie. W innych rejonach świata jego rozprzestrzenienie jest mało znane, podano jego występowanie tylko w Japonii, Korei i Kostaryce<ref>{{Cytuj stronę |url=http://www.discoverlife.org/search.html |tytuł=Discover Life Maps|data dostępu = 2015-04-08}}</ref>. W Polsce częściej występuje na niżu, niż w górach<ref name=guminska/> i jest rzadki. Znajduje się na ''[[Czerwona lista roślin i grzybów Polski|Czerwonej liście roślin i grzybów Polski]]''. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko= Mirek | imię=Zbigniew | tytuł= Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski | data=2006 | wydawca=W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences | miejsce=Kraków | isbn=83-89648-38-5}}</ref>. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Anglii, Holandii<ref name=checklist/>.


Wersja z 15:55, 4 sty 2016

Gąska zielonożółta
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Gromada

grzyby podstawkowe

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

gąskowate

Rodzaj

gąska

Gatunek

gąska zielonożółta

Nazwa systematyczna
{{{nazwa łacińska}}} (Sowerby) Quél.
Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 76 (1872)
[[wikispecies:{{{wikispecies}}}|Systematyka w Wikispecies]]
Multimedia w Wikimedia Commons

Gąska zielonożółta (Tricholoma sejunctum (Sowerby) Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1799 r. James Sowerby nadając mu nazwę Agaricus sejunctus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1872 r. Lucien Quélet, przenosząc go do rodzaju Tricholoma[1]. Synonimy łacińskie[2]:

  • Agaricus leucoxanthus var. sejunctus (Sowerby) Pers. 1828
  • Agaricus sejunctus Sowerby 1799
  • Gyrophila sejuncta (Sowerby) Quél. 1896
  • Gyrophila sejuncta (Sowerby) Quél. 1896 var. sejuncta
  • Melanoleuca sejuncta (Sowerby) Murrill 1914

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r., dawniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten miał nazwę gąska oddzielona lub bedłka oddzielona[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3-8 cm, kształt początkowo półkolistołukowaty podwiniętym brzegiem, później płaskołukowaty z wyprostowanym brzegiem. Często posiada na środku wybrzuszenie. Powierzchnia pokryta przylegającymi włókienkami. Ma barwę żółtawą, zieloną, oliwkową, czasami z brązowym lub szarym odcieniem. W warunkach wilgotnych jest lepki[4]. Szczyt kapelusza zazwyczaj bywa ciemniejszy[5].

Blaszki

Dość gęste, szerokie, wykrojone ząbkiem, białe z żółtawymi ostrzami[4].

Trzon

Wysokość 4-9 cm, grubość 1-3 cm. Jest walcowaty, często zakrzywiony, u podstawy rozszerzony. Powierzchnia pokryta przylegającymi włókienkami, biaława, czasami z żółtym lub żółtozielonym zabarwieniem[4].

Miąższ

Białawy, tylko pod skórką kapelusza żółtawy. Nie zmienia barwy po uciśnięciu. Smak i zapach ogórkowo-mączny lub gorzkawy[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki o rozmiarach 5-7.5 × 4-6 μm, elipsoidalne lub owalne, gładkie, nieamyloidalne. Cystydy nie występują, na strzępkach brak sprzążek[6].

Występowanie i siedlisko

Jest szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej i Europie. W innych rejonach świata jego rozprzestrzenienie jest mało znane, podano jego występowanie tylko w Japonii, Korei i Kostaryce[7]. W Polsce częściej występuje na niżu, niż w górach[5] i jest rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Anglii, Holandii[3].

Rośnie głównie w lasach iglastych (pod sosnami i świerkami)[9] oraz liściastych – pod grabami, dębami, bukami. Owocniki wytwarza od sierpnia do października[4].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy[3]. W większości atlasów grzybów wymieniony jest jako grzyb trujący[4][5].

Gatunki podobne

  • gąska zielonka (Tricholoma equestre). Ma rurki intensywnie żółte i rośnie głównie na piaszczystym podłożu pod sosnami,
  • gąska mydlana (Tricholoma saponaceum). Niektóre jej formy są podobne do gąski zielonożółtej, ale odróżnia się czerwonawym miąższem i zapachem mydlanym[4].
  1. ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-04-30]. (ang.).
  2. ↑ Paul Kirk: Species fungorum. [dostęp 2015-04-30]. (ang.).
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e f g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
  6. ↑ MushroomExpert. [dostęp 2015-04-30]. (ang.).
  7. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-04-08].
  8. ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  9. ↑ Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 74. ISBN 83-7404-513-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gąska_zielonożółta&oldid=44546494”