Jan Dismas Zelenka: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Dzieła: Poprawka w błędnej tonacji ZWV 48 (było dur, powinno być moll)
m int.
Linia 1: Linia 1:
'''Jan Dismas Zelenka''' ([[1679]]-[[1745]]) - był [[Czechy|czeskim]], niemieckojęzycznym kompozytorem epoki późnego [[barok]]u.
'''Jan Dismas Zelenka''' ([[1679]]-[[1745]]) był [[Czechy|czeskim]], niemieckojęzycznym kompozytorem epoki późnego [[barok]]u.


== Życie ==
== Życie ==

Wersja z 16:25, 24 kwi 2016

Jan Dismas Zelenka (1679-1745) – był czeskim, niemieckojęzycznym kompozytorem epoki późnego baroku.

Życie

Większość życia kompozytor ten spędził na dworze saskim u Augusta II. Dwór ten był dwuwyznaniowy, ponieważ sam elektorat Saksonii był ewangelicki (luterański), ale elektor Fryderyk August II musiał przejść na katolicyzm, by zostać królem Polski. Tak jak Johann Sebastian Bach i inni kompozytorzy odpowiadali za przygotowywanie oprawy muzycznej do nabożeństw i uroczystości protestanckich, tak Zelenka odpowiadał za część katolicką.

W swej epoce był bardzo ceniony, a i dziś chwali się jego muzykę za jej niezwykłą energię i "rozmach". Zelenka komponował niemal wyłącznie dzieła religijne, dlatego nazywany jest czasem "katolickim Bachem", jednak ze względu na obecność wirtuozerii w jego muzyce skrzypcowej wspominany jest też czasem jako "czeski Vivaldi".

Dzieła

Kompletny spis utworów Zelenki zawiera niemal 250 utworów, przeważnie o charakterze religijnym, w tym 21 mszy (jedna zaginęła), 4 requiem, 2 wielkie oratoria, 2 Magnificat i Te Deum, 13 litanii, wiele psalmów, hymnów i antyfon

Do najważniejszych należą przede wszystkim msze, skomponowane w ostatnich 10 latach życia, oratoria i litanie.

Szczyt jego twórczości świeckiej, a zarazem szczytowy barok muzyczny reprezentuje "Sub olea pacis et Palma virtutis" i jego utwory instrumentalne.

Kompletny katalog dzieł Zelenki stworzył niemiecki muzykolog, Wolfgang Reiche.[1]

Msze i Requiem

  • Missa Sancta Caeciliae, G-Dur, c. 1711 (ZWV 1)
  • Missa Judica me, F-Dur, 1714 (ZWV 2)
  • Missa Corporis Domini, C-Dur, c. 1719 (ZWV 3)
  • Missa Sancti Spiritus, D-Dur, 1723 (ZWV 4)
  • Missa Spei, C-Dur, 1724 (ZWV 5, ztracena)
  • Missa Fidei, C-Dur, 1725 (ZWV 6)
  • Missa Paschalis, D-Dur, 1726 (ZWV 7)
  • Missa Nativitatis Domini, D-Dur, 1726 (ZWV 8)
  • Missa Corporis Domini, D-Dur, 1727 (ZWV 9)
  • Missa Charitatis, D-Dur, 1727 (ZWV 10)
  • Missa Circumcisionis D.N.J.C., D-Dur, 1728 (ZWV 11)
  • Missa Divi Xaverii, D-Dur, 1729 (ZWV 12)
  • Missa Gratias agimus tibi, D-Dur, 1730 (ZWV 13)
  • Missa Sancti Josephi, D-Dur, c. 1731 (ZWV 14)
  • Missa Eucharistica, D-Dur, 1733 (ZWV 15)
  • Missa Purificationis BVM, D-Dur, 1733 (ZWV 16)
  • Missa Sanctissimae Trinitatis, a-Moll, 1736 (ZWV 17)
  • Missa Votiva, e-Moll, 1739 (ZWV 18)
  • Missa Dei Patris, C-Dur, 1740 (ZWV 19)
  • Missa Dei Filii, C-Dur, c. 1740 (ZWV 20)
  • Missa Omnium Sanctorum, a-Moll, 1741 (ZWV 21)
  • Requiem c-moll, ZWV 45
  • Requiem D-dur, 1733, ZWV 46
  • Requiem d-moll, c. 1731, ZWV 48
  • Requiem F-dur, před 1730, ZWV 49

Oratoria

  • Il Serpente di bronzo, 1730, ZWV 61
  • Gesù al Calvario, 1735, ZWV 62
  • I penitento al sepolchro del Redentore, 1736, ZWV 63

Litanie

  • Litaniae de Venerabili Sacramento (2), ZWV 147, 148
  • Litaniae Lauretanae, ZWV 149, 150
  • Litaniae Lauretanae „Consolatrix afflictorum“, 1744, ZWV 151
  • Litaniae Lauretanae „Salus infirmorum“, 1744, ZWV 152
  • Litaniae Omnium Sanctorum, c. 1735, ZWV 153
  • Litaniae Xaverianae, (2), ZWV 154, 155
  • Litaniae de Sancto Xaverio, 1729, ZWV 156

Pozostałe dzieła liturgiczne i religijne

  • Te Deum d-moll, c.1724, ZWV 145
  • Te Deum D-dur, 1731, ZWV 146
  • Magnificat c-moll, c. 1727, ZWV 107
  • Magnificat D-dur, 1725, ZWV 108
  • De profundis (4), ZWV 50, 95-97
  • Miserere D-dur, 1722, ZWV 56 [STB soli; SATB ch.; 3 Trbn, 2 Ob, 2 Vni, 2 Vle, B.c.]
  • Miserere c-moll, 1738, ZWV 57
  • Lamentationes Ieremiae Prophetae, ZWV 203
  • Responsoria pro hebdomada (27), ZWV 55

Świeckie utwory wokalno-instrumentalne

  • Sub olea pacis et palma virtutis (conspicua orbi regia Bohemiae Corona – Melodrama de Sancto Wenceslao), 1723, ZWV 175
  • Il Diamante, ZWV 177

Utwory instrumentalne

  • Trio or Quartet Sonatas nos. 1-6, c. 1721, ZWV 181
  • Capriccio no. 1 (D), c. 1717, ZWV 182
  • Capriccio no. 2 (G), 1718, ZWV 183:
  • Capriccio no. 3 (F), c. 1718, ZWV 184
  • Capriccio no. 4, (A), 1718, ZWV 185
  • Concerto à 8 Concertanti, 1723, ZWV 186
  • Hipocondrie à 7 Concertanti, 1723, ZWV 187
  • Ouverture à 7 Concertanti, 1723, ZWV 188
  • Simphonie à 8 Concertanti, 1723, ZWV 189
  • Capriccio no.5 (G), 1729, ZWV 190