Kałuszyn: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
wikizacja, dod. linków wew., red., dod. ilustracji,
EmptyBot (dyskusja | edycje)
m →‎top: poprawa linkowań
Linia 41: Linia 41:
'''Kałuszyn''' – [[miasto]] w [[województwo mazowieckie|województwie mazowieckim]], w [[powiat miński|powiecie mińskim]], siedziba [[Kałuszyn (gmina)|gminy miejsko-wiejskiej Kałuszyn]].
'''Kałuszyn''' – [[miasto]] w [[województwo mazowieckie|województwie mazowieckim]], w [[powiat miński|powiecie mińskim]], siedziba [[Kałuszyn (gmina)|gminy miejsko-wiejskiej Kałuszyn]].


Do 1954 siedziba wiejskiej [[gmina Chrościce|gminy Chrościce]]. [[Podział administracyjny Polski 1975–1998|W latach 1975–1998]] miasto administracyjnie należało do [[województwo siedleckie|województwa siedleckiego]].
Do 1954 siedziba wiejskiej [[gmina Chrościce|gminy Chrościce]]. [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miasto administracyjnie należało do [[województwo siedleckie|województwa siedleckiego]].


== Położenie ==
== Położenie ==

Wersja z 15:48, 21 cze 2016

Szablon:POL miasto infobox

Kałuszynmiasto w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kałuszyn.

Do 1954 siedziba wiejskiej gminy Chrościce. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa siedleckiego.

Położenie

Kałuszyn na tle gminy i powiatu
Widok centrum miasta z zabytkowym kościołem

Miasto położone jest na Wysoczyźnie Kałuszyńskiej, w odległości 35 km na zachód od Siedlec i 50 km od Warszawy. Przez Kałuszyn przebiega droga krajowa nr 2.

Demografia

  • Piramida wieku mieszkańców Kałuszyna w 2014 roku [1].


Historia

Złoty Ułan

Kałuszyn dzięki staraniom możnego rodu Opackich, otrzymał w 1718 prawa miejskie, nadane przez króla Augusta II Mocnego. W czasie kampanii napoleońskiej miasto zostało zniszczone. Podczas powstania listopadowego, trzykrotnie doszło do walk w mieście.

I bitwa pod Kałuszynem odbyła się 17 lutego 1831 podczas powstania listopadowego w okolicach Kałuszyna dywizja generała Franciszka Żymirskiego, licząca 7 baonów, 8 szwadronów i 14 dział, toczyła opóźniające walki odwrotowe z przeważającymi siłami rosyjskimi tworzącymi przednią straż armii rosyjskiej Iwana Dybicza. 2 kwietnia tego roku stoczono II bitwę pod Kałuszynem. III bitwę miała miejsce 10 lipca 1831 podczas powstania listopadowego, kilka dni przed bojem spotkaniowym pod Mińskiem Mazowieckim przednia straż polskiego korpusu generała Wojciecha Chrzanowskiego stoczyła pod Kałuszynem bój z tylną strażą rosyjskiego korpusu Jewgienija Aleksandrowicza Gołowina. Siłami polskimi liczącymi 5 baonów, 13 szwadronów i 8 dział dowodził generał Bonifacy Jagmin. Wojska polskie odniosły zdecydowane zwycięstwo biorąc do niewoli 1200 żołnierzy rosyjskich.

Kałuszynianie brali też czynny udział w powstaniu styczniowym.

W czasie kampanii wrześniowej w 1939, I Dywizja Piechoty Legionów im. Józefa Piłsudskiego podczas bitwy pod Kałuszynem stoczyła bój z 44. Infanterie-Regiment przyporządkowanym do SS-Regiment "Deutschland", który należał organizacyjnie do dywizji "Kempf". Liczna ludność żydowska w 1941 została masowo wysiedlona do getta w Warszawie.

W 1991 Kałuszyn przystąpił do Stowarzyszenia Miast Pokoju.

Żydzi kałuszyńscy

Kałuszyn był ważnym obszarem osadnictwa żydowskiego. W XVII w. powstała samodzielna gmina żydowska, a pod koniec XVIII w. wzniesiono nową synagogę. W 1827 w mieście było 145 domów i 1826 mieszkańców[2]. Żydzi stanowili 80% ogółu mieszkańców. Trudnili się oni głównie rzemiosłem, wielu pracowało przy produkcji tałesów – żydowskich szali religijnych. Miasto było prężnym ośrodkiem ruchu chasydzkiego.

Tuż przed wojną światową (1913) w Kałuszynie żyło 8257 Żydów oraz oraz 1413 chrześcijan. Żydzi prowadzili w tym czasie 105 sklepów, a ich średnie miesięczne zarobki wynosiły 150 rubli[3]. 50% Żydów było wówczas analfabetami. W okresie międzywojennym (1921) w Kałuszynie mieszkało 5033 Żydów, co stanowiło 82% ludności miasteczka.

W czasie niemieckiej okupacji większość kałuszyńskich Żydów została zamordowana. W 1941 rozstrzelano ok. 2000 Żydów, których pochowano następnie na miejscowym cmentarzu. Likwidacja getta nastąpiła we wrześniu 1942.

Zabytki

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP

Istniejące

Nieistniejące

Przemysł

Miasto stanowi lokalny ośrodek handlowo-usługowy; drobny przemysł elektrotechniczny, chemiczny, skórzany, spożywczy (herbaciany) i drzewny.

Ludzie związani z Kałuszynem

Józef Pius Dziekoński, Mordko Fajerman, Zofia Garlińska-Hansen, Jan Golus, Szymon Horończyk, Wincenty Kowalski, Czesław Mroczek, Lucjan Sosnowski, Janusz Tazbir, Stefan Zamoyski.

Zobacz też

  1. http://www.polskawliczbach.pl/Kaluszyn, w oparciu o dane GUS.
  2. Kałuszyn (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 728.
  3. "Izraelita", nr 35, 28.8. 1913, s. 2

Linki zewnętrzne