Podział administracyjny Polski (1944–1946): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
EmptyBot (dyskusja | edycje)
m →‎top: poprawa linkowań
WP:SK, drobne redakcyjne
Linia 13: Linia 13:
| Plik:POLSKA 28-06-1946.png|
| Plik:POLSKA 28-06-1946.png|
}}
}}
'''Podział administracyjny Polski 1944–1946''' – podział administracyjny obowiązujący na ziemiach polskich w okresie od [[1944]] do [[1946]] roku po oswobodzeniu spod [[Okupacja niemiecka w Polsce 1939-1945|okupacji niemieckiej]]. Na początku 1944 roku, kiedy to [[Armia Czerwona]] przekroczyła przedwojenną granicę Polski, [[Polska]] była podzielona administracyjnie przez niemieckiego okupanta na: tereny włączone do [[III Rzesza|III Rzeszy]] ([[Kraj Warty]], [[Gdańsk-Prusy Zachodnie]], [[Prusy Wschodnie]] wraz z [[Bezirk Bialystok|okręgiem białostockim]] i [[Górny Śląsk]]), [[Generalne Gubernatorstwo]] i okupowane tereny [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] ([[Komisariat Rzeszy Wschód]] i [[Komisariat Rzeszy Ukraina]]).
'''Podział administracyjny Polski (1944–1946)''' – podział administracyjny obowiązujący na ziemiach polskich w okresie od [[1944]] do [[1946]] roku po oswobodzeniu spod [[Okupacja niemiecka w Polsce 1939-1945|okupacji niemieckiej]]. Na początku 1944 roku, kiedy to [[Armia Czerwona]] przekroczyła przedwojenną granicę Polski, [[Polska]] była podzielona administracyjnie przez niemieckiego okupanta na: tereny włączone do [[III Rzesza|III Rzeszy]] ([[Kraj Warty]], [[Gdańsk-Prusy Zachodnie]], [[Prusy Wschodnie]] wraz z [[Bezirk Bialystok|okręgiem białostockim]] i [[Górny Śląsk]]), [[Generalne Gubernatorstwo]] i okupowane tereny [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] ([[Komisariat Rzeszy Wschód]] i [[Komisariat Rzeszy Ukraina]]).


W ciągu kolejnych miesięcy front przesuwał się w głąb przedwojennego terytorium Polski. Jednak zgodnie z ustaleniami [[Konferencja teherańska|konferencji teherańskiej]] z 1943 roku, wiadomym było, że wschodnie ziemie przedwojennej Polski zostaną włączone do ZSRR, a wschodnie tereny Niemiec zostaną włączone do Polski (dokładniejsze określenie tych zmian terytorialnych nastąpiło w czasie [[Konferencja jałtańska|konferencji jałtańskiej]] i [[Konferencja poczdamska|konferencji poczdamskiej]]). Z tego powodu na ziemiach polskich zajętych przez Armię Czerwoną na początku 1944 roku nie utworzono polskiej administracji. Dopiero po przekroczeniu w lipcu 1944 linii [[Bug]]u, czyli przyszłej wschodniej granicy Polski, powołano polskie władze w postaci [[Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego|Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN)]].
W ciągu kolejnych miesięcy front przesuwał się w głąb przedwojennego terytorium Polski. Jednak zgodnie z ustaleniami [[Konferencja teherańska|konferencji teherańskiej]] z 1943 roku, wiadomym było, że wschodnie ziemie przedwojennej Polski zostaną włączone do ZSRR, a wschodnie tereny Niemiec zostaną włączone do Polski (dokładniejsze określenie tych zmian terytorialnych nastąpiło w czasie [[Konferencja jałtańska|konferencji jałtańskiej]] i [[Konferencja poczdamska|konferencji poczdamskiej]]). Z tego powodu na ziemiach polskich zajętych przez Armię Czerwoną na początku 1944 roku nie utworzono polskiej administracji. Dopiero po przekroczeniu w lipcu 1944 linii [[Bug]]u, czyli przyszłej wschodniej granicy Polski, powołano polskie władze w postaci [[Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego|Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN)]].
Linia 25: Linia 25:
Kolejnych zmian administracyjnych dokonywał już [[Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej]], który 31 grudnia 1944 zastąpił Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. Nowy rząd 14 marca 1945 dokonał wstępnego podziału administracyjnego ziem niemieckich włączonych do Polski (tzw. [[Ziemie Odzyskane]]), jeszcze przed zajęciem wszystkich tych terenów, tworząc na nich 4 okręgi administracyjne nie posiadające statusu województw: Okręg I (Śląsk Opolski), Okręg II (Dolny Śląsk), Okręg III (Pomorze Zachodnie), Okręg IV (Mazurski). Na części z tych terenów faktyczną władzę jeszcze przez pewien czas sprawowała Armia Czerwona (np. w [[Szczecin]]ie do lipca 1945) lub znajdujące się tam jeszcze władze albo oddziały niemieckie (np. do początków maja 1945 [[Wrocław]]).
Kolejnych zmian administracyjnych dokonywał już [[Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej]], który 31 grudnia 1944 zastąpił Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. Nowy rząd 14 marca 1945 dokonał wstępnego podziału administracyjnego ziem niemieckich włączonych do Polski (tzw. [[Ziemie Odzyskane]]), jeszcze przed zajęciem wszystkich tych terenów, tworząc na nich 4 okręgi administracyjne nie posiadające statusu województw: Okręg I (Śląsk Opolski), Okręg II (Dolny Śląsk), Okręg III (Pomorze Zachodnie), Okręg IV (Mazurski). Na części z tych terenów faktyczną władzę jeszcze przez pewien czas sprawowała Armia Czerwona (np. w [[Szczecin]]ie do lipca 1945) lub znajdujące się tam jeszcze władze albo oddziały niemieckie (np. do początków maja 1945 [[Wrocław]]).


Kolejne zmiany w podziale administracyjnym następowały dosyć często<ref>pPodano daty wejścia w życie danej zmiany. Akty prawne wprowadzające zmiany przeważnie mają wcześniejszą datę, jednak zmiany w podziale administracyjnym wchodziły zawsze w dniu określonym w akcie (przeważnie to dzień wejścia w życie aktu), a nie w dniu wydania aktu.</ref>:
Kolejne zmiany w podziale administracyjnym następowały dosyć często<ref>Podano daty wejścia w życie danej zmiany. Akty prawne wprowadzające zmiany przeważnie mają wcześniejszą datę, jednak zmiany w podziale administracyjnym wchodziły zawsze w dniu określonym w akcie (przeważnie to dzień wejścia w życie aktu), a nie w dniu wydania aktu.</ref>:
* 1 kwietnia 1945 z województwa kieleckiego przeniesiono do województwa krakowskiego [[powiat miechowski]] {{Dziennik Ustaw|rok=1945|numer=8|pozycja=38}}
* 1 kwietnia 1945 z województwa kieleckiego przeniesiono do województwa krakowskiego [[powiat miechowski]] {{Dziennik Ustaw|rok=1945|numer=8|pozycja=38}}
* 6 kwietnia 1945 powołano województwo gdańskie, w którego skład wszedł obszar [[Wolne Miasto Gdańsk|Wolnego Miasta Gdańska]] i 6 powiatów województwa pomorskiego (gdyński, kartuski, morski, starogardzki, kościerski i tczewski), stolicę województwa pomorskiego przeniesiono z Torunia do Bydgoszczy {{Dziennik Ustaw|rok=1945|numer=11|pozycja=57}}
* 6 kwietnia 1945 powołano województwo gdańskie, w którego skład wszedł obszar [[Wolne Miasto Gdańsk|Wolnego Miasta Gdańska]] i 6 powiatów województwa pomorskiego (gdyński, kartuski, morski, starogardzki, kościerski i tczewski), stolicę województwa pomorskiego przeniesiono z Torunia do Bydgoszczy {{Dziennik Ustaw|rok=1945|numer=11|pozycja=57}}
Linia 1528: Linia 1528:
| 1
| 1
| 8
| 8
| [[Plik:POL_Tuchola_COA_(1990-2014).svg|20px]] [[Tuchola]]
| [[Plik:POL Tuchola COA (1990-2014).svg|20px]] [[Tuchola]]


|- valign=top
|- valign=top

Wersja z 22:21, 26 cze 2016

Polska Rzeczpospolita Ludowa


Godło PRL

Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka PRL

Podziały administracyjne Polski 22.08.1944-28.06.1946

Podział administracyjny Polski (1944–1946) – podział administracyjny obowiązujący na ziemiach polskich w okresie od 1944 do 1946 roku po oswobodzeniu spod okupacji niemieckiej. Na początku 1944 roku, kiedy to Armia Czerwona przekroczyła przedwojenną granicę Polski, Polska była podzielona administracyjnie przez niemieckiego okupanta na: tereny włączone do III Rzeszy (Kraj Warty, Gdańsk-Prusy Zachodnie, Prusy Wschodnie wraz z okręgiem białostockim i Górny Śląsk), Generalne Gubernatorstwo i okupowane tereny ZSRR (Komisariat Rzeszy Wschód i Komisariat Rzeszy Ukraina).

W ciągu kolejnych miesięcy front przesuwał się w głąb przedwojennego terytorium Polski. Jednak zgodnie z ustaleniami konferencji teherańskiej z 1943 roku, wiadomym było, że wschodnie ziemie przedwojennej Polski zostaną włączone do ZSRR, a wschodnie tereny Niemiec zostaną włączone do Polski (dokładniejsze określenie tych zmian terytorialnych nastąpiło w czasie konferencji jałtańskiej i konferencji poczdamskiej). Z tego powodu na ziemiach polskich zajętych przez Armię Czerwoną na początku 1944 roku nie utworzono polskiej administracji. Dopiero po przekroczeniu w lipcu 1944 linii Bugu, czyli przyszłej wschodniej granicy Polski, powołano polskie władze w postaci Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN).

Przywrócenie przedwojennego podziału administracyjnego

W miesiąc po rozpoczęciu swojej działalności PKWN wydał Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 21 sierpnia 1944 r. o trybie powołania władz administracji ogólnej I i II instancji (Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8), który wszedł w życie 22 sierpnia 1944. W dekrecie tym (art. 11) zniesiono strukturę administracyjną wprowadzoną przez Niemcy i przywrócono przedwojenny podział administracyjny Polski. W owym czasie front przebiegał na linii Wisły i Narwi, a pod formalną władzą PKWN pozostawało w całości jedynie województwo lubelskie, a w części województwa białostockie, warszawskie, kieleckie, krakowskie i lwowskie.

Zmiany podziału administracyjnego w latach 1944-46

20 września 1944 weszła w życie Ustawa z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22), zgodnie z którą z województwa łódzkiego wydzielono miasto Łódź, będące odtąd miastem na prawach województwa (Łódź zyskała rangę miasta wydzielonego w ustawowym terminie powołania rady narodowej miasta, czyli 11 listopada 1944 s. 44; miasto wyzwolono dopiero 19 stycznia 1945).

Kolejnych zmian administracyjnych dokonywał już Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej, który 31 grudnia 1944 zastąpił Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. Nowy rząd 14 marca 1945 dokonał wstępnego podziału administracyjnego ziem niemieckich włączonych do Polski (tzw. Ziemie Odzyskane), jeszcze przed zajęciem wszystkich tych terenów, tworząc na nich 4 okręgi administracyjne nie posiadające statusu województw: Okręg I (Śląsk Opolski), Okręg II (Dolny Śląsk), Okręg III (Pomorze Zachodnie), Okręg IV (Mazurski). Na części z tych terenów faktyczną władzę jeszcze przez pewien czas sprawowała Armia Czerwona (np. w Szczecinie do lipca 1945) lub znajdujące się tam jeszcze władze albo oddziały niemieckie (np. do początków maja 1945 Wrocław).

Kolejne zmiany w podziale administracyjnym następowały dosyć często[1]:

  • 1 kwietnia 1945 z województwa kieleckiego przeniesiono do województwa krakowskiego powiat miechowski Dz.U. z 1945 r. nr 8, poz. 38
  • 6 kwietnia 1945 powołano województwo gdańskie, w którego skład wszedł obszar Wolnego Miasta Gdańska i 6 powiatów województwa pomorskiego (gdyński, kartuski, morski, starogardzki, kościerski i tczewski), stolicę województwa pomorskiego przeniesiono z Torunia do Bydgoszczy Dz.U. z 1945 r. nr 11, poz. 57
  • 7 maja 1945 anulowano autonomię województwa śląskiego Dz.U. z 1945 r. nr 17, poz. 92
  • 9 sierpnia 1945 fragment województwa lwowskiego włączono do województwa lubelskiego Dz.U. z 1945 r. nr 26, poz. 160[2]
  • 18 sierpnia 1945 utworzono województwo rzeszowskie z pozostałej w Polsce części województwa lwowskiego i 4 powiatów województwa krakowskiego (dębicki, gorlicki, jasielski i mielecki) oraz zmieniono granice województw: śląskiego, krakowskiego, kieleckiego, białostockiego i warszawskiego (powiaty będziński i zawierciański przeniesiono z województwa kieleckiego do śląskiego, olkuski z kieleckiego do krakowskiego oraz łomżyński z warszawskiego do białostockiego) Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 168, Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 167
  • 25 września 1945 część powiatów z Ziem Odzyskanych przekazano pod zarząd wojewodom: gdańskiemu (powiaty Elbląg, Malbork, Sztum, Kwidzyń, Lębork, Bytów, Miastko, Słupsk i Sławno), białostockiemu (Gołdap, Ełk i Olecko), pomorskiemu (Złotów i Człochów), poznańskiemu (Piła, Trzcianka, Strzelce, Gorzów, Skwierzyna, Rypin, Cielęcin, Międzyrzec, Babimost, Krosno, Sulechów, Wschowa, Gubin i Zielona Góra) – powiaty te de facto stały się częściami województw, choć de iure w dalszym ciągu stanowiły części Ziem Odzyskanych (M. P. z 1945 r. nr 29, poz. 77)

Seria głównych zmian w podziale administracyjnym zakończyła się 28 czerwca 1946, kiedy to obszar Ziem Odzyskanych włączono do zasadniczego podziału kraju tworząc na nim trzy nowe województwa (olsztyńskie, szczecińskie i wrocławskie) oraz część ziem włączając do województw: białostockiego, gdańskiego, poznańskiego i śląskiego (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych., Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177).

Od 28 czerwca 1946 Polska dzieliła się na 14 województw oraz 2 miasta wydzielone:

Województwa (1946)

Województwo Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Podział administracyjny Polski
Białostockie 22 552 917 563 41 35 128 Białystok
Gdańskie 10 725 732 150 68 24 111 Gdańsk
Kieleckie 18 053 1 717 303 95 27 213 Kielce
Krakowskie 15 918 2 133 389 134 43 186 Kraków
Lubelskie 27 742 1 889 650 68 29 236 Lublin
Łódzkie 20 234 1 772 420 88 38 232 Łódź
Olsztyńskie 19 319 351 828 18 36 136 Olsztyn
Pomorskie 20 029 1 406 493 70 52 187 Bydgoszcz
Poznańskie 39 244 2 422 113 62 132 340 Poznań
Rzeszowskie 18 201 1 535 400 84 39 160 Rzeszów
Szczecińskie 30 252 892 567 30 72 230 Szczecin
Śląskie 15 369 2 823 351 184 54 297 Katowice
Warszawskie 28 999 2 114 415 73 47 273 Warszawa
Wrocławskie 24 740 1 941 149 78 103 292 Wrocław
Łódź miasto 212 496 929 2344 1 0 Łódź
Warszawa miasto 141 478 755 3396 1 0 Warszawa
Polska 311 730 23 625 475¹ 76 733 3021 Warszawa
¹ Z wojskiem (304 282 osoby) – 23 929 757 osób.

Powiaty według województw

Województwo białostockie (1946)

Powiat Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Województwo białostockie
Augustowski 1641 42 178 26 1 7 Augustów
Białostocki 3350 137 250 41 8 15 Białystok
Bielski 4628 198 470 43 6 17 Bielsk Podlaski
Ełcki 1115 21 595 19 1 12 Ełk
Gołdapski 613 2592 4 1 4 Gołdap
Łomżyński 2657 140 657 53 6 19 Łomża
Olecki 856 12 282 14 1 6 Olecko
Sokólski 2531 89 939 36 1 12 Sokółka
Suwalski 2204 79 354 36 2 16 Suwałki
Szczuczyński 1451 55 910 39 3 10 Grajewo
Wysokomazowiecki 1467 80 577 55 4 10 Wysokie Mazowieckie
m. Białystok 39 56 759 1456 1 0 Białystok

Województwo gdańskie (1946)

Powiat Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Województwo gdańskie
Elbląski 514 27 953 54 2 6 Elbląg
Gdański 1779 82 163 46 4 23 Pruszcz Gdański
Kartuski 1302 66 541 51 1 12 Kartuzy
Kościerski 1162 47 083 41 2 8 Kościerzyna
Kwidzyński 526 21 920 42 1 12 Kwidzyn
Lęborski 1289 46 305 36 2 8 Lębork
Malborski 226 14 811 65 1 4 Malbork
Morski 1281 85 493 67 2 12 Wejherowo
Starogardzki 1127 65 976 59 2 9 Starogard Gdański
Sztumski 623 16 186 26 2 8 Sztum
Tczewski 716 61 996 87 3 9 Tczew
m. Gdańsk 114 117 894 1034 1 0 Gdańsk
m. Gdynia 66 77 829 1179 1 0 Gdynia

Województwo kieleckie (1946)

Powiat Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Województwo kieleckie
Częstochowski 1855 168 365 91 2 21 Częstochowa
Iłżecki 1835 156 557 85 2 20 Wierzbnik
Jędrzejowski 1366 103 715 81 1 13 Jędrzejów
Kielecki 2052 226 812 111 3 20 Kielce
Kozienicki 1857 116 878 63 2 19 Kozienice
Opatowski 1639 157 114 96 2 23 Opatów
Pińczowski 1148 117 101 102 3 20 Pińczów
Radomski 2095 163 615 78 3 23 Radom
Sandomierski 1186 112 302 95 3 14 Sandomierz
Stopnicki 1590 129 210 81 2 25 Busko-Zdrój
Włoszczowski 1357 94 924 65 2 14 Włoszczowa
m. Częstochowa 48 101 255 2108 1 0 Częstochowa
m. Radom 25 69 455 2776 1 0 Radom

Województwo krakowskie (1946)

Powiat Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Województwo krakowskie
Bialski 635 127 610 201 4 8 Biała Krakowska
Bocheński 877 106 423 121 2 11 Bochnia
Brzeski 849 105 245 124 1 11 Brzesko
Chrzanowski 722 127 807 177 5 10 Chrzanów
Dąbrowski 650 65 650 101 2 8 Dąbrowa Tarnowska
Krakowski 767 131 036 171 2 11 Kraków
Limanowski 944 89 919 95 1 11 Limanowa
Miechowski 1353 152 490 113 3 24 Miechów
Myślenicki 988 104 189 105 3 10 Myślenice
Nowosądecki 1571 156 147 99 6 15 Nowy Sącz
Nowotarski 1893 133 912 71 2 20 Nowy Targ
Olkuski 1361 140 734 103 2 14 Olkusz
Tarnowski 881 135 563 154 2 10 Tarnów
Wadowicki 1109 141 274 127 5 13 Wadowice
Żywiecki 1153 115 994 101 2 10 Żywiec
m. Kraków 165 299 396 1815 1 0 Kraków

Województwo lubelskie (1946)

Powiat Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Województwo lubelskie
Bialski 2122 113 271 53 3 20 Biała Podlaska
Biłgorajski 1720 84 218 49 1 15 Biłgoraj
Chełmski 1975 127 063 64 1 13 Chełm
Hrubieszowski 2164 123 287 57 2 16 Hrubieszów
Krasnostawski 1521 128 922 85 1 14 Krasnystaw
Kraśnicki 1960 137 968 70 2 15 Kraśnik
Lubartowski 1389 98 255 71 2 14 Lubartów
Lubelski 1889 158 039 84 0 16 Lublin
Łukowski 1762 121 134 69 3 17 Łuków
Puławski 1618 139 429 86 2 16 Puławy
Radzyński 1621 89 037 55 2 14 Radzyń Podlaski
Siedlecki 1988 136 002 68 3 22 Siedlce
Tomaszowski 1995 115 849 58 1 17 Tomaszów Lubelski
Włodawski 2326 82 215 35 3 14 Włodawa
Zamojski 1662 135 561 82 2 13 Zamość
m. Lublin 30 99 400 3313 1 0 Lublin

Województwo łódzkie (1946)

Powiat Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Województwo łódzkie
Brzeziński 1095 119 570 109 4 15 Brzeziny
Konecki 1619 125 641 78 2 15 Końskie
Kutnowski 922 98 311 107 3 12 Kutno
Łaski 1390 144 798 104 2 18 Łask
Łęczycki 1317 112 147 85 3 15 Łęczyca
Łowicki 1258 107 502 85 2 11 Łowicz
Łódzki 755 90 277 120 4 12 Łódź
Opoczyński 1773 128 332 72 1 22 Opoczno
Piotrkowski 2073 193 788 93 3 21 Piotrków Trybunalski
Radomszczański 2149 174 771 81 2 25 Radomsko
Rawski 1327 92 098 69 3 14 Rawa Mazowiecka
Sieradzki 1618 140 022 87 5 19 Sieradz
Skierniewicki 831 68 943 83 1 8 Skierniewice
Wieluński 2107 176 220 84 3 25 Wieluń

Województwo olsztyńskie (1946)

Powiat Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Województwo olsztyńskie
Bartoszycki 473 10 978 23 2 5 Bartoszyce
Braniewski 1299 10 701 8 2 9 Braniewo
Giżycki 897 16 674 19 2 6 Giżycko
Iławecki 574 4484 8 1 6 Górowo Iławeckie
Kętrzyński 1199 18 520 15 1 11 Kętrzyn
Lidzbarski 1096 22 460 21 2 8 Lidzbark Warmiński
Morąski 1265 21 160 17 1 7 Morąg
Mrągowski 1232 34 396 28 2 9 Mrągowo
Nidzicki 1146 15 444 13 1 7 Nidzica
Olsztyński 1303 29 968 23 1 9 Olsztyn
Ostródzki 1536 31 394 20 3 11 Ostróda
Pasłęcki 858 13 366 16 1 8 Pasłęk
Piski 1684 15 674 9 3 7 Pisz
Reszelski 851 23 002 27 4 8 Biskupiec
Suski 1038 16 606 16 5 7 Iława
Szczycieński 1703 32 681 19 3 9 Szczytno
Węgorzewski 1112 5267 5 1 9 Węgorzewo
m. Olsztyn 53 29 053 547 1 0 Olsztyn

Województwo pomorskie (1946)

Powiat Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Województwo bydgoskie
Brodnicki 912 53 355 59 2 12 Brodnica
Bydgoski 1334 53 239 40 3 10 Bydgoszcz
Chełmiński 738 47 659 65 1 10 Chełmno
Chojnicki 1854 67 301 36 2 9 Chojnice
Grudziądzki 758 35 226 46 2 7 Grudziądz
Inowrocławski 1267 63 054 50 2 8 Inowrocław
Lipnowski 1535 93 381 61 2 16 Lipno
Lubawski 833 49 184 59 2 11 Nowe Miasto Lubawskie
Nieszawski 1278 111 101 87 4 13 Aleksandrów Kujawski
Rypiński 1188 77 770 65 1 14 Rypin
Sępoleński 681 29 797 44 3 6 Sępólno Krajeńskie
Szubiński 917 44 217 48 4 7 Szubin
Świecki 1533 76 616 50 2 14 Świecie
Toruński 864 48 928 57 1 12 Toruń
Tucholski 1039 37 660 36 1 8 Tuchola
Wąbrzeski 673 49 738 74 3 9 Wąbrzeźno
Włocławski 1325 132 641 100 7 13 Włocławek
Wyrzyski 1101 60 274 55 6 8 Wyrzysk
m. Bydgoszcz 75 134 614 1795 1 0 Bydgoszcz
m. Grudziądz 28 36 805 1314 1 0 Grudziądz
m. Inowrocław 37 35 808 968 1 0 Inowrocław
m. Toruń 59 68 035 1154 1 0 Toruń

Województwo poznańskie (1946)

Powiat Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Województwo poznańskie
Babimojski 282 9186 33 2 3 Babimost
Chodzieski 893 38 952 44 4 6 Chodzież
Czarnkowski 919 37 401 41 2 5 Czarnków
Gnieźnieński 1126 51 098 45 3 9 Gniezno
Gorzowski 1253 46 931 37 3 11 Gorzów Wielkopolski
Gostyński 701 55 336 79 4 6 Gostyń
Gubiński 513 6174 12 1 5 Gubin
Jarociński 1124 85 180 76 3 8 Jarocin
Kaliski 1478 161 966 110 3 18 Kalisz
Kępiński 1179 82 922 70 3 12 Kępno
Kolski 1097 93 411 85 3 11 Koło
Koniński 2152 167 474 78 8 23 Konin
Kościański 1057 73 458 69 5 9 Kościan
Krośnieński 1307 14 238 11 2 10 Krosno Odrzańskie
Krotoszyński 915 70 560 77 6 8 Krotoszyn
Leszczyński 827 55 882 68 3 7 Leszno
Międzychodzki 755 25 761 34 2 5 Międzychód
Międzyrzecki 706 20 511 29 4 10 Międzyrzecz
Mogileński 1059 61 482 58 4 7 Mogilno
Nowotomyski 1276 74 766 59 6 9 Nowy Tomyśl
Obornicki 966 43 963 46 3 5 Oborniki
Ostrowski 1194 101 591 85 4 12 Ostrów Wielkopolski
Pilski 967 36 933 38 3 9 Piła
Poznański 1089 74 756 69 3 10 Poznań
Rawicki 523 43 366 83 5 5 Rawicz
Rzepiński 1189 12 282 10 5 9 Rzepin
Skwierzyński 658 8984 14 1 4 Skwierzyna
Strzelecki 1102 26 029 24 3 13 Strzelce Krajeńskie
Sulęciński 1120 13 542 12 1 9 Sulęcin
Szamotulski 1076 59 992 56 4 10 Szamotuły
Średzki 800 47 313 60 3 7 Środa
Śremski 910 55 528 61 5 5 Śrem
Świebodziński 911 27 091 30 3 13 Świebodzin
Turecki 1591 114 338 72 4 13 Turek
Wągrowiecki 1037 50 772 49 3 6 Wągrowiec
Wolsztyński 754 41 617 55 2 6 Wolsztyn
Wrzesiński 608 43 042 71 2 5 Września
Wschowski 272 11 517 42 2 2 Wschowa
Zielonogórski 875 39 596 45 1 9 Zielona Góra
Żniński 732 38 902 53 2 6 Żnin
m. Gniezno 18 30 292 1683 1 0 Gniezno
m. Poznań 226 267 978 1186 1 0 Poznań

Województwo rzeszowskie (1946)

Powiat Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Województwo rzeszowskie
Brzozowski 684 75 988 111 2 7 Brzozów
Dębicki 1141 113 323 99 4 10 Dębica
Gorlicki 1079 96 585 90 2 11 Gorlice
Jarosławski 1397 132 938 95 3 11 Jarosław
Jasielski 1055 104 104 99 1 12 Jasło
Kolbuszowski 873 65 670 75 2 7 Kolbuszowa
Krośnieński 934 102 064 109 2 11 Krosno
Lesko 1622 39 354 24 1 12 Lesko
Lubaczowski 1258 54 189 43 2 11 Lubaczów
Łańcucki 889 100 238 113 2 8 Łańcut
Mielecki 901 75 604 84 2 9 Mielec
Niżański 973 65 701 68 3 8 Nisko
Przemyski 1479 89 842 61 1 10 Przemyśl
Przeworski 415 66 103 159 2 5 Przeworsk
Rzeszowski 1270 193 833 153 5 11 Rzeszów
Sanocki 1282 87 997 69 2 8 Sanok
Tarnobrzeski 949 71 867 76 3 9 Tarnobrzeg

Województwo szczecińskie (1946)

Powiat Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Województwo szczecińskie
Białogardzki 1650 70 512 43 3 12 Białogard
Bytowski 617 18 778 30 1 8 Bytów
Chojeński 1374 19 537 14 7 10 Dębno
Choszczeński 1265 16 112 13 3 9 Choszczno
Człuchowski 1686 29 975 18 5 9 Człuchów
Drawski 1210 24 042 20 3 6 Drawsko Pomorskie
Gryficki 765 31 932 42 2 8 Gryfice
Gryfiński 1108 14 138 13 3 12 Gryfino
Kamieński 1138 10 934 10 1 12 Kamień Pomorski
Kołobrzeski 930 37 325 40 2 10 Kołobrzeg
Koszaliński 1286 56 386 44 2 12 Koszalin
Łobeski 1191 22 699 19 4 11 Łobez
Miastecki 1213 28 369 23 1 7 Miastko
Myśliborski 1145 26 059 23 3 8 Myślibórz
Nowogardzki 1262 20 463 16 4 12 Nowogard
Pyrzycki 1046 16 981 16 2 7 Pyrzyce
Sławieński 1555 68 533 44 3 9 Sławno
Słupski 2268 125 553 55 2 19 Słupsk
Stargardzki 1219 22 698 19 5 11 Stargard Szczeciński
Szczecinecki 2093 61 479 29 4 10 Szczecinek
Szczeciński 402 11 758 29 1 6 Szczecin
Wałecki 2152 36 435 17 5 10 Wałcz
Woliński 346 21 309 62 3 3 Świnoujście
Złotowski 980 27 612 28 2 9 Złotów
m. Szczecin 351 72 948 208 1 0 Szczecin

Województwo śląskie (1946)

Powiat Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Województwo katowickie
Będziński 459 176 564 385 3 10 Będzin
Bielski 349 59 622 244 1 11 Bielsko-Biała
Bytomski 107 77 541 724 0 9 Bytom
Cieszyński 662 83 005 125 2 18 Cieszyn
Dobrodzieński 323 17 690 55 1 4 Dobrodzień
Gliwicki 851 80 569 95 2 12 Gliwice
Głubczycki 692 66 081 96 3 10 Głubczyce
Grodkowski 520 36 702 71 2 8 Grodków
Katowicki 213 328 272 1541 2 25 Katowice
Kluczborski 555 43 308 78 3 7 Kluczbork
Kozielski 663 66 636 100 1 10 Koźle
Lubliniecki 715 47 501 66 2 8 Lubliniec
Niemodliński 605 33 298 55 1 7 Niemodlin
Nyski 714 71 988 101 3 13 Nysa
Oleski 893 45 956 52 2 11 Olesno
Opolski 1427 136 826 96 2 20 Opole
Prudnicki 799 90 738 114 3 11 Prudnik
Pszczyński 1046 154 829 148 3 24 Pszczyna
Raciborski 544 64 197 118 1 10 Racibórz
Rybnicki 890 215 834 242 3 28 Rybnik
Strzelecki 892 75 000 84 3 14 Strzelce Opolskie
Tarnogórski 268 103 901 388 3 12 Tarnowskie Góry
Zawierciański 945 111 407 118 1 15 Zawiercie
m. Bielsko b.d. 25 725 b.d. 1 0 Bielsko-Biała
m. Bytom 30 93 179 3107 1 0 Bytom
m. Chorzów 32 110 675 3459 1 0 Chorzów
m. Gliwice 56 95 980 1714 1 0 Gliwice
m. Katowice 42 128 290 3055 1 0 Katowice
m. Sosnowiec 33 77 853 2361 1 0 Sosnowiec
m. Zabrze 44 104 184 2368 1 0 Zabrze

Województwo warszawskie (1946)

Powiat Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Województwo warszawskie
Błoński 1074 138 885 129 4 13 Grodzisk Mazowiecki
Ciechanowski 1209 75 072 62 1 10 Ciechanów
Działdowski 842 40 639 48 2 8 Działdowo
Garwoliński 2044 158 348 77 2 19 Garwolin
Gostyniński 1147 73 157 64 2 11 Gostynin
Grójecki 1699 122 539 72 4 18 Grójec
Makowski 1136 48 728 43 2 8 Maków Mazowiecki
Miński 1228 98 358 80 2 15 Mińsk Mazowiecki
Mławski 1486 94 390 64 1 14 Mława
Ostrołęcki 2281 103 537 45 1 12 Ostrołęka
Ostrowski 1467 89 109 61 2 11 Ostrów Mazowiecka
Płocki 1485 121 528 82 2 15 Płock
Płoński 1289 79 633 62 1 12 Płońsk
Przasnyski 1410 63 744 45 2 10 Przasnysz
Pułtuski 1527 93 099 61 4 11 Pułtusk
Radzymiński 1076 79 659 74 2 11 Radzymin
Sierpecki 1204 80 378 67 3 13 Sierpc
Sochaczewski 1052 72 246 69 1 10 Sochaczew
Sokołowski 1276 75 599 59 1 12 Sokołów Podlaski
Warszawski 1766 326 768 185 7 26 Warszawa
Węgrowski 1301 79 004 61 1 14 Węgrów

Województwo wrocławskie (1946)

Powiat Pow.(km²) Ludność Mieszk.
/km²
Miasta Gminy Siedziba
Województwo wrocławskie
Bolesławiecki 1058 25 700 24 2 7 Bolesławiec
Brzeski 605 40 724 67 2 9 Brzeg
Bystrzycki 780 84 831 109 3 10 Bystrzyca Kłodzka
Dzierżoniowski 546 81 436 149 3 8 Dzierżoniów
Głogowski 1256 29 733 24 4 9 Głogów
Górowski 760 21 403 28 3 6 Góra
Jaworski 610 51 606 85 2 7 Jawor
Jeleniogórski 691 132 484 192 3 10 Jelenia Góra
Kamiennogórski 427 55 876 131 3 10 Kamienna Góra
Kłodzki 850 151 885 179 7 10 Kłodzko
Kożuchowski 731 26 753 37 3 8 Kożuchów
Legnicki 638 46 758 73 2 7 Legnica
Lubański 524 63 630 121 4 12 Lubań
Lubiński 713 17 057 24 2 8 Lubin
Lwówecki 744 61 565 83 6 11 Lwówek Śląski
Milicki 931 25 477 27 3 8 Milicz
Namysłowski 501 20 780 42 1 9 Namysłów
Oleśnicki 894 38 709 43 2 9 Oleśnica
Oławski 560 39 029 70 1 10 Oława
Strzeliński 588 55 019 94 2 13 Strzelin
Sycowski 431 18 322 42 3 5 Syców
Szprotawski 744 14 150 19 2 6 Szprotawa
Średzki 746 44 069 59 1 8 Środa Śląska
Świdnicki 657 84 338 128 3 9 Świdnica
Trzebnicki 820 22 682 28 2 7 Trzebnica
Wałbrzyski 416 124 443 299 5 8 Wałbrzych
Wołowski 1018 36 968 36 6 7 Wołów
Wrocławski 877 69 877 80 3 8 Wrocław
Ząbkowicki 775 96 390 124 6 15 Ząbkowice Śląskie
Zgorzelecki 836 25 623 31 2 7 Zgorzelec
Złotoryjski 850 49 893 59 3 9 Złotoryja
Żagański 727 12 959 18 1 7 Żagań
Żarski 1230 27 348 22 6 15 Żary
m. Wałbrzych 22 72 976 3318 1 0 Wałbrzych
m. Wrocław 175 170 656 975 1 0 Wrocław

Bibliografia

  • S. Jankowiak. Trudny "powrót do macierzy"
  • Wielka encyklopedia powszechna PWN
  • Wielki atlas historyczny, 2002. Warszawa: Wydawnictwo Demart.
  • Narodowy atlas Polski, 1973-1978. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich-Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk
  1. Podano daty wejścia w życie danej zmiany. Akty prawne wprowadzające zmiany przeważnie mają wcześniejszą datę, jednak zmiany w podziale administracyjnym wchodziły zawsze w dniu określonym w akcie (przeważnie to dzień wejścia w życie aktu), a nie w dniu wydania aktu.
  2. W powojennej Polsce znalazły się m.in. fragmenty powiatów rawskiego i sokalskiego z przedwojennego województwa lwowskiego. Zgodnie z rozporządzeniem z 9 sierpnia 1945 fragment powiatu rawskiego (gmina Tarnoszyn) został włączony do województwa lubelskiego. Brak jest natomiast źródeł stwierdzających kiedy do województwa lubelskiego zostały włączone inne fragmenty powiatu rawskiego i fragment powiatu sokalskiego (najprawdopodobniej włączenie powiatu sokalskiego nastąpiło to przed włączeniem gminy Tarnoszyn, gdyż w przeciwnym razie powiat sokalski byłby eksklawą ówczesnego polskiego fragmentu województwa lwowskiego)

Zobacz też