Vought F4U Corsair

F4U-4 Corsair

F4U-5NL Corsair
Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Vought-Sikorsky Aircraft
Typ	myśliwiec pokładowy, myśliwiec bombardujący
Konstrukcja	dolnopłat, półskorupowa, metalowa
Załoga	1 pilot
Historia
Data oblotu	29 maja 1940
Lata produkcji	1942 – 1952
Wycofanie ze służby	1960 (Francja)
Dane techniczne
Napęd	1 × Pratt&Whitney R-2800-32W Double Wasp
Moc	2300 KM
Wymiary
Rozpiętość	12,50 m
Długość	10,26 m
Masa
Własna	4175 kg
Startowa	6654 kg
Osiągi
Prędkość maks.	718 km/h (na pułapie 6100 m)
Pułap	12 650 m
Zasięg	2511 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
6 × karabin maszynowy Browning kal. 12,7 mm 2 × bomba 450 kg, lub 8 × niekierowany pocisk rakietowy HVAR kal. 127 mm
Użytkownicy
Argentyna, Salwador, Francja, Honduras, Nowa Zelandia, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone

Vought F4U Corsair (z ang. korsarz) – samolot myśliwski lotnictwa marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych (US Navy) produkowany przez zakłady Vought-Sikorsky Aircraft (wcześniej Chance Vought) w latach 1942–1952. Podczas drugiej wojny światowej samoloty te produkowano również pod oznaczeniem FG w zakładach Goodyear i jako F3A w zakładach Brewster.

Historia

F4U Corsair z 1831 Naval Air Squadron na pokładzie lotniskowca HMS „Glory”, Rabaul, 6 września 1945 roku

F4U Corsair odpala rakiety w kierunku japońskich pozycji podczas walk o Okinawę, czerwiec 1945 roku

Myśliwce nocne F4U-2 Corsair na pokładzie jednego z lekkich lotniskowców typu Independence w 1944 roku

Plany pierwszego samolotu powstały w 1938 roku jako propozycja nowoczesnego, jednomiejscowego myśliwca pokładowego dla Marynarki Wojennej USA. Samolot ten miał posiadać najpotężniejszy ówczesny silnik lotniczy – Pratt & Whitney XR-2800 Double Wasp. Zamontowanie tego silnika, a co za tym szło, dużego śmigła o średnicy 4,06 m, wymagałoby stosunkowo długiego wysuwanego podwozia, podatnego na uszkodzenia podczas lądowań. Projektanci postanowili więc zmienić profil skrzydła na łamany – charakterystyczny później dla Corsaira, z niższymi punktami mocowania podwozia. Dzięki temu pilot zyskał dodatkowo lepszą widoczność. Grupie konstruktorów przewodził Rex B. Beisel. Pierwszy prototyp oblatano 29 maja 1940 roku (38-minutowy lot zakończył się lądowaniem awaryjnym). Uzbrojenie stanowiły 2 karabiny maszynowe Browning M1919 kalibru 7,62 mm w przedniej części kadłuba oraz pojedyncze karabiny maszynowe Browning M2 kal. 12,7 mm po jednym w każdym skrzydle. Podczas lotów próbnych w 1940 roku, samolot odniósł uszkodzenia podczas awaryjnego lądowania. Po remoncie, podczas testów samolot osiągnął prędkość 650 km/h. Produkcję samolotu uniemożliwiały jednak pewne problemy z silnikiem, który dość często ulegał pożarowi podczas lotu oraz problemy ze sterowaniem. Doświadczenia z walk w Europie przekonały dowództwo US Navy do zamówienia cięższego uzbrojenia. Zamontowane w kadłubie karabiny maszynowe wymontowano, dodając po dodatkowym karabinie kal. 12,7 mm w każdym skrzydle. Takie rozwiązanie wymagało zlikwidowania skrzydłowych zbiorników z paliwem, więc konstruktorzy postanowili przy jednoczesnym przesunięciu kokpitu do tyłu, dodać dodatkowy samouszczelniający się zbiornik w kadłubie.

W lutym 1941 roku rozpoczęły się oficjalne testy XF4U-1 w lotnictwie marynarki, a 30 czerwca zamówiono pierwszą serię 584 maszyn F4U-1. Wtedy też samolot otrzymał oficjalną nazwę Corsair. Podczas produkcji wprowadzono kilka ulepszeń, między innymi wyposażono samoloty w silnik Pratt & Whitney R-2800-8 Double Wasp o mocy 2000 KM z dwustopniową sprężarką oraz zwiększono liczbę karabinów maszynowych w skrzydłach do sześciu. Pierwszy seryjny samolot oblatano 24 czerwca 1942 roku, a marynarka wojenna pierwszy egzemplarz otrzymała z datą 31 lipca 1942. Podczas testów na lotniskowcu USS „Sangamon” okazało się, że pilot znajdujący się w kokpicie praktycznie nie widzi co znajduje się przed samolotem podczas kołowania, co mogło powodować groźne wypadki. Zdecydowano więc, że pierwsze Corsairy trafią do dywizjonów lotnictwa piechoty morskiej (US Marine Corps.) stacjonujących w bazach na lądzie. Począwszy od 689 egzemplarza, w samolotach podniesiono nieco położenie kabiny pilota, a samą kabinę przekonstruowano zapewniając lepszą widoczność dla pilota. Wersję z nową kabiną oznaczono później F4U1-A. Niektóre samoloty przystosowano do zwiadu fotograficznego; otrzymały one oznaczenie F4U-1P. Późniejsze samoloty otrzymały silnik R-2800-8W z możliwością krótkotrwałego zwiększenia mocy do 2230 KM. W 1943 roku rozpoczęto dostawy odpowiedników F4U-1 z fabryk Goodyear (FG-1) i Brewster (F3A-1).

W sierpniu 1943 roku wprowadzono do produkcji wersję F4U-1C, w której zastąpiono wszystkie karabiny maszynowe czterema działkami kalibru 20 mm. W kwietniu 1944 roku rozpoczęto równoległą z F4U-1C produkcję wersji F4U-1D wyposażonej ponownie w 6 karabinów maszynowych kal. 12,7 mm i mogącej przenosić odrzucany zbiornik z 605 litrami paliwa oraz 2 450-kilogramowe bomby pod skrzydłami. Odpowiednikiem tej wersji z zakładów Goodyear były samoloty FG-1D, a u Brewstera F3A-1D. W późniejszych F4U-1D i FG-1D montowano szyny startowe dla ośmiu rakiet 127 mm.

W listopadzie 1941 roku amerykańska marynarka wojenna zgłosiła pilne zapotrzebowanie na nocny myśliwiec oparty na Corsairach. Zaowocowało to wyposażeniem 32 (według niektórych źródeł 12) F4U-1 w radar oraz osłony układu wydechowego. Samoloty te oznaczono F4U-2.

Trzy egzemplarze F4U-1A wyposażono w silnik P&W XR-2800-16C Double Wasp z dwustopniową turobosprężarką. Samoloty te otrzymały oznaczenie XF4U-3 (w zakładach Goodyear FG-3) i miały charakteryzować się lepszymi osiągami na dużych wysokościach, jednak nie zdecydowano się na produkcję tego wariantu.

Vought F4U-4B Corsair należący do U.S. Marine Corps podczas przygotowań do startu z lotniskowca USS „Sicily” przed odlotem na misję bojową w Korei w 1950 roku

Ostatnią wersją produkowaną w dużych ilościach w czasie II wojny światowej była F4U-4 z silnikiem P&W R-2800-18W Double Wasp o mocy 2100 KM. Nowością było też zastosowanie czterołopatowego śmigła. Samolot ten osiągał prędkość maksymalną 718 km/h (o ok. 48 km/h więcej niż F4U-1D). Uzbrojenie było identyczne z wersją F4U-1D (6 karabinów 12,7 mm, 8 rakiet oraz 2 bomby 450 kg). Zbudowano 2037 egzemplarzy tej wersji, oraz dodatkowo: 297 F4U-4B i F4U-4C (wyposażonych w 4 działka 20 mm zamiast karabinów maszynowych), jeden samolot F4U-4N (myśliwiec nocny) i 9 F4U-4P (samoloty zwiadu fotograficznego).

Po zakończeniu II wojny światowej wprowadzono wersję F4U-5 z silnikiem R-2800-3W o mocy 2,300 KM, uzbrojoną w 4 działka kalibru 20 mm, 8 rakiet 127 mm i 2 bomby 450 kg. Produkowano również nocne wersje tego myśliwca, pierwszą z nich oznaczono F4U-5N, a drugą, wyposażoną dodatkowo w systemy przeciwoblodzeniowe F4U-5NL. Powstały też samoloty zwiadowcze F4U-5P.

Wraz z wprowadzeniem do służby myśliwców z napędem odrzutowym, Corsairy przestały odgrywać ważną rolę jako myśliwce, jednak bardzo dobrze sprawdzały się jako samoloty wsparcia. Począwszy od 1952 roku, do jednostek zaczęły docierać nowe Corsairy oznaczone tym razem AU-1 (litera A oznaczała samolot wsparcia). Uzbrojenie strzeleckie w dalszym ciągu stanowiły 4 działka 20 mm w skrzydłach, jednak szyny startowe dla rakiet 127 mm zastąpiono pięcioma podczepami dla rakiet lub lekkich bomb w każdym skrzydle. W sumie samoloty te mogły przenosić 1815 kg ładunków bojowych. Napęd zapewniał silnik R-2800-83W Double Wasp o mocy 2300 KM z jednostopniową sprężarką wystarczającą do działań na niskich wysokościach.

Ostatnią wersją, było 97 egzemplarzy F4U-7 zbudowanych specjalnie dla francuskiej Aéronavale. Samoloty te miały silniki R-2800-18W Double Wasp, uzbrojenie identyczne z AU-1, oraz lżejszy pancerz.

Wersje eksportowe

F4U należące do wojsk lotniczych Nowej Zelandii, obok nich australijski CAC Boomerang na lotnisku na Wyspie Bougainville’a, 15 stycznia 1945 roku

• Corsair I – 95 samolotów F4U-1 dla lotnictwa Royal Navy (Fleet Air Arm),
• Corsair II – 510 F4U-1A dla Wielkiej Brytanii,
• Corsair III – 430 samolotów Brewster F3A-1D,
• Corsair IV – 977 samolotów Goodyear FG-1D.

Około 425 Corsairów przekazano lotnictwu Nowej Zelandii. Wycofywane z eskadr amerykańskich Corsairy trafiały do lotnictwa Argentyny (F4U-5 i F4U-5N), a także do marynarki francuskiej (kilka sztuk AU-1).

Użycie bojowe

F4U w barwach Royal Navy

F4U-4 na pokładzie USS „Midway”

Pacyfik

Pierwszą jednostką latającą na Corsairach była eskadra VMF-124 lotnictwa Korpusu Piechoty Morskiej, sformowana 7 września 1942 roku. Eskadra ta uzyskała gotowość bojową 28 grudnia i wkróce znalazła się na Guadalcanalu (Wyspy Salomona). Pierwsza eskadra marynarki wojennej wyposażona w F4U to eskadra VF-12, sformowana 2 października 1942 roku.

Pierwsze starcie F4U (należących właśnie do eskadry VMF-124) z japońskimi myśliwcami nastąpiło 14 lutego 1943 roku. Po początkowych trudnościach okazało się, że F4U są lepsze od ówczesnych myśliwców japońskich, a w niektórych aspektach – także od Grummanów F6F Hellcatów. Corsairy służące w lotnictwie US Navy i US Marine Corps wykonały w sumie ponad 64 tysiące lotów bojowych, z czego jedynie niecałe 10 tysięcy z pokładów lotniskowców; przez cały czas były bardziej samolotem piechoty morskiej niż marynarki. Corsairy, przez wielu uważane za lepsze od Hellcatów, rzadziej spotykano na froncie i uzyskały w sumie mniej zestrzeleń. Spowodowane było to z jednej strony większą trudnością w pilotowaniu Corsaira (zwłaszcza podczas lądowania – ponad połowa strat F4U była efektem wypadków), a z drugiej – wyższą ceną tego samolotu. Wiele wypadków było spowodowane wąską bazą podwozia i krótkim skokiem amortyzatorów, ponadto samolot miał duże obciążenie powierzchni nośnej, przez co większa była prędkość podejścia do lądowania.

W walkach w rejonie Oceanu Indyjskiego uczestniczyły także Corsairy stacjonujące na lotniskowcach brytyjskich.

Samoloty przekazane lotnictwu Nowej Zelandii zajęły miejsce Douglasów SBD Dauntlessów i Curtissów P-40 Warhawków, nie brały jednak udziału w walkach powietrznych, a ich użycie najprawdopodobniej ograniczyło się do roli samolotów bliskiego wsparcia piechoty.

Europa

Jedynymi jednostkami wyposażonymi w Corsairy podczas walk w Europie były eskadry brytyjskie. Samoloty te uczestniczyły w atakach na pancernik „Tirpitz” w Norwegii (1834. Eskadra Fleet Air Arm z HMS „Victorious” w kwietniu 1944 roku oraz 1841. i 1842. Eskadra lipcu i sierpniu), jednak nie spotkały myśliwców niemieckich.

Korea

Corsairy znajdowały się na wyposażeniu jednostek amerykańskich podczas wojny koreańskiej. W początkowym okresie zdarzały się walki powietrzne pomiędzy F4U a myśliwcami Jak-9, jednak z przybyciem do Korei odrzutowych MiG-ów-15 Corsairy wycofano do roli samolotów wsparcia i myśliwców nocnych. Corsairy uzbrajano m.in. w napalm, rakiety przeciwpancerne i bomby. Podczas wojny utracono z przyczyn bojowych 312 F4U i 16 AU lotnictwa marynarki i marines, przede wszystkim od ognia przeciwlotniczego, ponadto znaczną liczbę samolotów utracono wskutek strat niebojowych. Amerykańskie F4U zakończyły służbę liniową w 1957 roku.

Francuskie Corsairy

Samoloty F4U-7 będące na wyposażeniu francuskiej marynarki wojennej walczyły pod koniec wojny indochińskiej i podczas wojny w Algierii w latach 1955–1956. Wzięły udział także w operacji „Muszkieter” podczas kryzysu sueskiego. Francuska Aéronavale wycofała Corsairy we wrześniu 1964 roku.

Wojna futbolowa

Ostatnim teatrem działań, a zarazem jedynym, gdzie walczyły przeciw sobie, była dla Corsairów tak zwana wojna futbolowa (1969) – konflikt pomiędzy Salwadorem a Hondurasem. Lotnictwo obydwu krajów posiadało Corsairy wycofane ze służby w US Navy. W lotnictwie Salwadoru (Fuerza Aérea Salvadoreña) służyło obok kilku P-51 Mustangów trzynaście samolotów FG-1D (z czego tylko mniej więcej połowa była zdolna do walki), a w lotnictwie Hondurasu (Fuerza Aérea Hondureña) – dziewięć F4U-5N i osiem F4U-4 (przynajmniej dziesięć maszyn gotowych do walki). Początkowo samoloty obydwu stron skoncentrowały się na atakowaniu baz lotniczych przeciwnika i na wsparciu piechoty. Podczas późniejszych walk powietrznych Salwador utracił cztery Corsairy. Lotnictwo Hondurasu najprawdopodobniej nie straciło żadnego F4U.

Porównanie wersji samolotów F4U

Wersja	F4U-1	F4U-4	F4U-7
Długość	10,16 m	10,26 m	10,10 m
Wysokość	4,90 m
Rozpiętość	12,50 m
Silnik	R-2800-8 Double Wasp 2000 KM	R-2800-32W Double Wasp 2300 KM
Masa własna	4074 kg	4175 kg	4461 kg
Masa startowa	6350 kg	6654 kg	8798 kg
Prędkość maks.	671 km/h	718 km/h	708 km/h
Pułap	11 250 m	12 650 m
Uzbrojenie	6 × kaem Browning kal. 12,7 mm 1 × bomba 450 kg	6 × kaem Browning kal. 12,7 mm 2 × bomba 450 kg, lub 8 × pocisk rakietowy HVAR	4 × działko M3 kal. 20 mm bomby i pociski rakietowe

Bibliografia

• Zbigniew Jan Krala: Samolot myśliwski F4U Corsair. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988. ISBN 83-11-07562-X.
• Alexander Lüdeke Weapons of World War II, Parragon 2011, ISBN 978-1-4454-2435-4.