Kosmologia: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
styl: wzorowane na Podsiadzie, ale to chyba bardziej poprawka stylistyczna, niż merytoryczna |
Albo i tak zrobimy. Skoro daje się do słowników językowych, to tak tym bardziej można. |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Przekierowanie|kosmografia|[[Kosmografia (podręcznik)]]}} |
{{Przekierowanie|kosmografia|[[Kosmografia (podręcznik)]]}} |
||
'''Kosmologia''' (z [[język grecki|gr.]] ''kósmos'': porządek, wszechświat oraz ''lógos'': słowo, nauka) – pierwotnie dział filozofii rozpatrujący świat materialny w świetle jego ostatecznych przyczyn: termin ten jest już dziś jednak już rzadko stosowany, gdyż wyparty został przez zbliżony znaczeniem "[[filozofia przyrody]]". Obecnie oznacza on głównie naukę empiryczną poszukującą odpowiedzi na pytanie o strukturę i ewolucję [[Wszechświat]]a. Natomiast pochodzenie Wszechświata, choć bywa przedstawiane jako ściśle związane z kosmologią, jest obszarem zainteresowania [[kosmogonia|kosmogonii]], a nie kosmologii<ref>{{cytuj stronę|url=http://genesismission.jpl.nasa.gov/educate/scimodule/Cosmogony/CosmogonyPDF/CosCosmolTT.pdf|tytuł=Cosmogony or Cosmology?|opublikowany=[[NASA|National Aeronautics and Space Administration]] (NASA)|język=en}}</ref>. |
'''Kosmologia''' (z [[język grecki|gr.]] ''kósmos'': porządek, wszechświat oraz ''lógos'': słowo, nauka) – pierwotnie dział filozofii rozpatrujący świat materialny w świetle jego ostatecznych przyczyn: termin ten, wprowadzony przez [[Christian Wolff|Christiana Wolffa]], jest już dziś jednak już rzadko stosowany, gdyż wyparty został przez zbliżony znaczeniem "[[filozofia przyrody]]"<ref>Antoni Podsiad, ''Słownik terminów filozoficznych'', Instytut Wydawniczy Pax, 2000, s. 457.</ref>. Obecnie oznacza on głównie naukę empiryczną poszukującą odpowiedzi na pytanie o strukturę i ewolucję [[Wszechświat]]a. Natomiast pochodzenie Wszechświata, choć bywa przedstawiane jako ściśle związane z kosmologią, jest obszarem zainteresowania [[kosmogonia|kosmogonii]], a nie kosmologii<ref>{{cytuj stronę|url=http://genesismission.jpl.nasa.gov/educate/scimodule/Cosmogony/CosmogonyPDF/CosCosmolTT.pdf|tytuł=Cosmogony or Cosmology?|opublikowany=[[NASA|National Aeronautics and Space Administration]] (NASA)|język=en}}</ref>. |
||
Przed powstaniem nowożytnych nauk przyrodniczych, przy wyjaśnianiu zasad rządzących Wszechświatem łączono kwestie jego strony [[fizyka|fizycznej]] z problemami natury [[Metafizyka klasyczna|metafizycznej]] ([[kosmologia religijna]]). Powstanie [[ogólna teoria względności|ogólnej teorii względności]] dało podstawę do tworzenia fizycznych [[Model kosmologiczny|modeli Wszechświata]], a co za tym idzie do powstania kosmologii fizycznej, obejmującej [[Kosmologia obserwacyjna|kosmologię obserwacyjną]] i [[Kosmologia teoretyczna|kosmologię teoretyczną]]<ref name="Urania0389">{{Cytuj pismo | nazwisko = Maślanka | imię = Krzysztof | tytuł = Refleksje o kosmologii współczesnej: kosmologia wczesnego Wszechświata (I) | czasopismo = [[Urania - Postępy Astronomii|Urania]] | wydawca = [[Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii|PTMA]] | wolumin = 3/1989 | strony = 77–80 | issn = 0042-07-94 | url = http://www.urania.edu.pl/pliki/archiwum/urania_1989_03.pdf}}</ref><ref name="Ellis">George F.R. Ellis ''Issues in the Philosophy of Cosmology'' (2008) {{arXiv|astro-ph|0602280v2}}</ref>. |
Przed powstaniem nowożytnych nauk przyrodniczych, przy wyjaśnianiu zasad rządzących Wszechświatem łączono kwestie jego strony [[fizyka|fizycznej]] z problemami natury [[Metafizyka klasyczna|metafizycznej]] ([[kosmologia religijna]]). Powstanie [[ogólna teoria względności|ogólnej teorii względności]] dało podstawę do tworzenia fizycznych [[Model kosmologiczny|modeli Wszechświata]], a co za tym idzie do powstania kosmologii fizycznej, obejmującej [[Kosmologia obserwacyjna|kosmologię obserwacyjną]] i [[Kosmologia teoretyczna|kosmologię teoretyczną]]<ref name="Urania0389">{{Cytuj pismo | nazwisko = Maślanka | imię = Krzysztof | tytuł = Refleksje o kosmologii współczesnej: kosmologia wczesnego Wszechświata (I) | czasopismo = [[Urania - Postępy Astronomii|Urania]] | wydawca = [[Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii|PTMA]] | wolumin = 3/1989 | strony = 77–80 | issn = 0042-07-94 | url = http://www.urania.edu.pl/pliki/archiwum/urania_1989_03.pdf}}</ref><ref name="Ellis">George F.R. Ellis ''Issues in the Philosophy of Cosmology'' (2008) {{arXiv|astro-ph|0602280v2}}</ref>. |
||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
** [[teoria stanu stacjonarnego (kosmologia)]] |
** [[teoria stanu stacjonarnego (kosmologia)]] |
||
** [[Wielki Wybuch]] |
** [[Wielki Wybuch]] |
||
| ⚫ | |||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* [[Michał Heller]], ''Ewolucja kosmosu i kosmologii'', PWN 1985, ISBN 83-01-04618-X |
* [[Michał Heller]], ''Ewolucja kosmosu i kosmologii'', PWN 1985, ISBN 83-01-04618-X |
||
* Andrew Liddle, ''Wprowadzenie do kosmologii współczesnej'', Prószyński i S-ka 2000, ISBN 83-7255-114-6 |
* Andrew Liddle, ''Wprowadzenie do kosmologii współczesnej'', Prószyński i S-ka 2000, ISBN 83-7255-114-6 |
||
| ⚫ | |||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
Wersja z 23:06, 29 wrz 2016
Kosmologia (z gr. kósmos: porządek, wszechświat oraz lógos: słowo, nauka) – pierwotnie dział filozofii rozpatrujący świat materialny w świetle jego ostatecznych przyczyn: termin ten, wprowadzony przez Christiana Wolffa, jest już dziś jednak już rzadko stosowany, gdyż wyparty został przez zbliżony znaczeniem "filozofia przyrody"[1]. Obecnie oznacza on głównie naukę empiryczną poszukującą odpowiedzi na pytanie o strukturę i ewolucję Wszechświata. Natomiast pochodzenie Wszechświata, choć bywa przedstawiane jako ściśle związane z kosmologią, jest obszarem zainteresowania kosmogonii, a nie kosmologii[2].
Przed powstaniem nowożytnych nauk przyrodniczych, przy wyjaśnianiu zasad rządzących Wszechświatem łączono kwestie jego strony fizycznej z problemami natury metafizycznej (kosmologia religijna). Powstanie ogólnej teorii względności dało podstawę do tworzenia fizycznych modeli Wszechświata, a co za tym idzie do powstania kosmologii fizycznej, obejmującej kosmologię obserwacyjną i kosmologię teoretyczną[3][4].
Zobacz też
Bibliografia
- Michał Heller, Ewolucja kosmosu i kosmologii, PWN 1985, ISBN 83-01-04618-X
- Andrew Liddle, Wprowadzenie do kosmologii współczesnej, Prószyński i S-ka 2000, ISBN 83-7255-114-6
- ↑ Antoni Podsiad, Słownik terminów filozoficznych, Instytut Wydawniczy Pax, 2000, s. 457.
- ↑ Cosmogony or Cosmology?. National Aeronautics and Space Administration (NASA). (ang.).
- ↑ Krzysztof Maślanka. Refleksje o kosmologii współczesnej: kosmologia wczesnego Wszechświata (I). „Urania”. 3/1989, s. 77–80. PTMA. ISSN 0042-07-94.
- ↑ George F.R. Ellis Issues in the Philosophy of Cosmology (2008) Szablon:ArXiv