Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1996 roku

Wybory prezydenckie w USA w 1996 roku były pierwszymi od 1980, kiedy w Białym Domu urzędował prezydent-demokrata, starający się o reelekcję. Jednakże w odróżnieniu od ówczesnego pojedynku Jimmy Carter-Ronald Reagan Bill Clinton miał mocną pozycję, mimo że republikanie kontrolowali od prawie dwóch lat obie izby Kongresu.

1992← 5 XI 1996 →2000
Mapa z wynikami wyborów według stanów Kandydat na prezydenta Partia polityczna Stan macierzysty Kand. na wiceprezydenta Głosy elektorskie Stany Głosy powszechne Wyniki procentowe	Bill Clinton Demokrata Arkansas Al Gore 379 31 + DC 47 401 185 49,2%	Bob Dole Republikanin Kansas Jack Kemp 159 19 39 197 469 40,7%	Ross Perot Reformator Teksas Pat Choate 0 0 8 085 294 8,4%

Nominacje

Partia Demokratyczna

Urzędujący Prezydent Clinton i wiceprezydent Al Gore bez trudu pokonali jedynego oponenta, „wiecznego kandydata” Lyndona LaRouche’a (którego 35 delegatów z Arkansas nie dopuszczono do konwencji) i uzyskali powtórną nominację.

Partia Republikańska

Kandydaci

Jeszcze pod koniec 1994 roku, kiedy republikanie przejęli kontrolę nad Kongresem, uważano, że są na najlepszej drodze, aby odbić i Biały Dom za dwa lata. Jedna z gazet nowojorskich napisała nawet: każdy republikanin, jeśli nie jest za głupi, może pokonać Billa Clintona.

Ale potem sytuacja zmieniła się. Odczuwalne osiągnięcia administracji Clintona i Gore’a podkopały tę wiarę, ale i tak, jak to bywa w czasie bezkrólewia, w szranki stanęło wielu polityków:

• Lamar Alexander, Gubernator Tennessee (rodzinny stan wiceprezydenta Gore’a)
• Pat Buchanan, Były doradca prezydenta Nixona
• Bob Dole, Senator z Kansas i lider większości w tej Izbie
• Robert K. Dornan, Kongresmen z Kalifornii
• Steve Forbes, Redaktor Forbes Magazine
• Philip Gramm, Senator z Teksasu
• Alan Keyes, znany komentator radiowy
• Richard Lugar, Senator z Indiany
• Arlen Specter, Senator z Pensylwanii
• Morry Taylor, bogaty biznesman z Ohio
  • Donald Rumsfeld, były (i przyszły zarazem) sekretarz obrony – sformował komitet, ale postanowił nie występować w wyborach

Wielu republikanów chciało, jako swego kandydata, widzieć emerytowanego generała i późniejszego sekretarza stanu Colina Powella. Gdyby się zgodził, byłby pierwszym murzynem nominowanym przez jedną z głównych partii. Ale generał odmówił.

Innymi potencjalnymi kandydatami byli były sekretarz obrony Dick Cheney oraz gubernator Teksasu George W. Bush, ale obaj odmówili udziału (w 2000 zostali wybrani prezydentem i wiceprezydentem)

Przebieg walki i rezultat

Były kandydat na wiceprezydenta i senator Dole był zdecydowanym faworytem, choć w stanach Luizjana i New Hampshire (zdobytych notabene potem przez Clintona) przegrał z Buchananem.

Dole swoim kandydatem na wiceprezydenta mianował byłego kongresmena i sekretarza budownictwa Jacka Kempa.

Inne nominacje

Partia Reform

Teksański miliarder Ross Perot, który cztery lata temu uzyskał 18.9%, co było najlepszym wynikiem uzyskanym przez kandydata spoza dwóch głównych partii od roku 1912, tym razem nie kandydował jako niezależny, ale z ramienia założonej przez siebie Partii Reform. Jego partnerem na liście został Pat Choate z Dystryktu Columbia.

Partia Zielonych

Niedawno sformowana Partia Zielonych swoim kandydatem na prezydenta mianowała Ralpha Nadera, na wiceprezydenta Winonę LaDuke.

Partia Libertariańska

Kandydatem Partii Libertariańskiej na prezydenta został Harry Browne (kandydatka na wiceprezydenta Jo Jorgensen).

Ci, którzy poparli głównych

Nowojorska Partia Liberalna, jak cztery lata temu, udzieliła nominacji Clintonowi, zaś również nowojorscy konserwatyści Dole’owi.

Kampania

Republikanie obiecywali powrót do ekonomicznej polityki Reagana z lat 80., którą zwalczali i w opozycji do której rządzili teraz demokraci.

Generalnie republikanie znajdowali się na gorszej pozycji, niż rządząca ekipa. Na ich niekorzyść działała choćby znaczna różnica wiekowa (Clinton miał w owym czasie 50 lat, Gore 48, zaś Dole 73 a Kemp 61).

Demokratom sprzyjał największy boom gospodarczy w historii, jakiego autorem był Clinton i jego rząd, oraz pomyślna sytuacja międzynarodowa.

W czasie debaty przedwyborczej jeden z uczestników wprost spytał Clintona, czy Dole nie jest za stary do tej pracy?. Prezydent odpowiedział: to wiek jego poglądów budzi moje wątpliwości, na co Dole: jeżeli ktoś nie ma żadnych poglądów, to może uważać moje za staroświeckie.

Rezultat

• Clinton: 47 402 357 głosów (49,24%) i 379 elektorskich
• Dole: 39 198 755 głosów (40,71%) i 159 elektorskich
• Perot: 8 085 402 głosy (8,40%) i 0 elektorskich
• Nader: 684 871 głosów (0,71%) i 0 elektorskich
• Browne: 485 759 głosów (0,50%) i 0 elektorskich
• Phillips: 184 656 głosów (0,19%) i 0 elektorskich
• Hagelin: 113 667 głosów (0,12%) i 0 elektorskich

Inni kandydaci uzyskali zupełnie marginesowe poparcie (14 kandydatów, każdy z nich poniżej 30 tys. głosów – razem 91 537). 24 518 wyborców dopisało na karcie wyborczej swojego kandydata, 5 608 skreśliło wszystkich kandydatów. Łącznie oddano 96 274 564 głosów i 538 elektorskich.

Republikanie utrzymali przewagę nad Izbami Kongresu. Dole jednak nie znalazł się w jego składzie, gdyż ustąpił przed wyborami.