Ernst Borinski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m porządki w typografii
m drobne redakcujne
Linia 19: Linia 19:
Przodkowie Borinskiego byli śląskimi Żydami. W pierwszej połowie XIX w. prapradziadek Ernsta, Adolf Borinski<ref>{{Cytuj pismo|nazwisko = Zasada|imię = Marcin|tytuł = [http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/902234,borinski-slazak-ktory-zmienil-ameryke-zdjecia,id,t.html Borinski: Ślązak który zmienił Amerykę]|czasopismo = Dziennik Zachodni|wolumin = |wydanie = |strony = |data = 2013-05-24|wydawca = Polskapresse Oddział Prasa Śląska Media|miejsce = Katowice|issn = 1898-312X}}</ref> handlował ubraniami i przyprawami w [[Żory|Żorach]]<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko = Weltzel|imię = Augustin|tytuł = [http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=6129&from=publication Geschichte der Stadt Sohrau in Ober-Schlesien]|rok = 1888|wydawca = Im Verlage des Magistrats|miejsce = Sohrau|strony = |isbn = |język = de}}</ref> – jego sklep mieścił się przy tamtejszym Rynku (budynek stoi do dziś).<ref name="ZM2">Marcin Zasada: ''Ernst Borinski, skromny pan z Katowic, który zmienił Amerykę'', w: „Dziennik Zachodni” z dn. 2016-06-03, s. 24</ref>
Przodkowie Borinskiego byli śląskimi Żydami. W pierwszej połowie XIX w. prapradziadek Ernsta, Adolf Borinski<ref>{{Cytuj pismo|nazwisko = Zasada|imię = Marcin|tytuł = [http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/902234,borinski-slazak-ktory-zmienil-ameryke-zdjecia,id,t.html Borinski: Ślązak który zmienił Amerykę]|czasopismo = Dziennik Zachodni|wolumin = |wydanie = |strony = |data = 2013-05-24|wydawca = Polskapresse Oddział Prasa Śląska Media|miejsce = Katowice|issn = 1898-312X}}</ref> handlował ubraniami i przyprawami w [[Żory|Żorach]]<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko = Weltzel|imię = Augustin|tytuł = [http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=6129&from=publication Geschichte der Stadt Sohrau in Ober-Schlesien]|rok = 1888|wydawca = Im Verlage des Magistrats|miejsce = Sohrau|strony = |isbn = |język = de}}</ref> – jego sklep mieścił się przy tamtejszym Rynku (budynek stoi do dziś).<ref name="ZM2">Marcin Zasada: ''Ernst Borinski, skromny pan z Katowic, który zmienił Amerykę'', w: „Dziennik Zachodni” z dn. 2016-06-03, s. 24</ref>


Dziadek Samuel i jego bracia Luis (w latach 1872-92 radny Katowic) oraz Wilhelm prowadzili znane sklepy delikatesowe odpowiednio w [[Królewska Huta|Królewskiej Hucie]], Katowicach i [[Zabrze|Zabrzu]].<ref name="ZM2"/> Ojciec Ernsta – Max Borinski, urodzony 25 lipca 1870 r. w [[Lubliniec|Lublińcu]] – w 1910 r. był właścicielem sklepu pasmanteryjnego przy Johannstrasse (dziś ul. Św. Jana) 4, a w 1914 r. właścicielem usytuowanego pod sąsiednim adresem (Johannstrasse 2) sklepu z odzieżą męską.<ref>wg „Max Borinski” w: [http://gen.scatteredmind.co.uk/show_person/14]; oba adresy dziś już nie istnieją – budynki wyburzono.</ref> Od lat 70. XIX w. do 1939 r. wysoką renomą cieszył się w Katowicach sklep kolonialno-korzenny wspomnianego wyżej Luisa Borinskiego przy Grundmannstrasse (obecnie ul. 3 Maja) 1, tuż przy [[Rynek w Katowicach|katowickim rynku]], prowadzony później przez jego synów, Ernsta<ref>tj. stryja Maxa – nie mylić z Ernstem – socjologiem!</ref> i Rudolfa jako znane delikatesy przy Grundmannstrasse 3.<ref>Lipońska-Sajdak Jadwiga, Szota Zofia: ''Gruss aus Kattowitz. Pozdrowienia z Katowic. Albumpocztówek ze zbiorów Muzeum Historii Katowic'', wyd. Muzeum Historii Katowic, Katowice 2004, ISBN 83-87727-07-5, s. 62</ref>
Dziadek Samuel i jego bracia Luis (w latach 1872-92 radny Katowic) oraz Wilhelm prowadzili znane sklepy delikatesowe odpowiednio w [[Królewska Huta|Królewskiej Hucie]], Katowicach i [[Zabrze|Zabrzu]]<ref name="ZM2" />. Ojciec Ernsta – Max Borinski, urodzony 25 lipca 1870 r. w [[Lubliniec|Lublińcu]] – w 1910 r. był właścicielem sklepu pasmanteryjnego przy Johannstrasse (dziś [[Ulica Świętego Jana w Katowicach|ul. Św. Jana]]) 4, a w 1914 r. właścicielem usytuowanego pod sąsiednim adresem (Johannstrasse 2) sklepu z odzieżą męską<ref>wg „Max Borinski” w: [http://gen.scatteredmind.co.uk/show_person/14]; oba adresy dziś już nie istnieją – budynki wyburzono.</ref>. Od lat 70. XIX w. do 1939 r. wysoką renomą cieszył się w Katowicach sklep kolonialno-korzenny wspomnianego wyżej Luisa Borinskiego przy Grundmannstrasse (obecnie ul. 3 Maja) 1, tuż przy [[Rynek w Katowicach|katowickim rynku]], prowadzony później przez jego synów, Ernsta<ref>tj. stryja Maxa – nie mylić z Ernstem – socjologiem!</ref> i Rudolfa jako znane delikatesy przy Grundmannstrasse 3<ref>Lipońska-Sajdak Jadwiga, Szota Zofia: ''Gruss aus Kattowitz. Pozdrowienia z Katowic. Albumpocztówek ze zbiorów Muzeum Historii Katowic'', wyd. Muzeum Historii Katowic, Katowice 2004, ISBN 83-87727-07-5, s. 62</ref>.


[[Plik:Kattowitz - Johannesstrasse.JPG|thumb|left|<center><small>ul. Świętego Jana (wówczas Johannesstrasse) w początku XX wieku, Borinscy mieszkali tu pod numerem&nbsp;8.<ref>{{Cytuj stronę|url = http://gen.scatteredmind.co.uk/show_person/14|tytuł = Max Borinski|autor = |data dostępu = 2015-04-22|opublikowany = My family tree|język = en}}</ref></small>|220x220px]]Gimnazjum ukończył w Katowicach. W 1924 roku otrzymał tytuł licencjata na Uniwersytecie w Halle. Studiował od 1925 roku prawo w Hamburgu, a następnie na [[Uniwersytet Humboldta w Berlinie|Uniwersytecie w Berlinie]], gdzie w 1928 otrzymał stopień doktora filozofii, w 1930 roku zdobył dyplom z prawa międzynarodowego na [[Haska Akademia Prawa Międzynarodowego|Akademii Prawa Międzynarodowego w Hadze]]<ref name = "sovcom">{{Cytuj stronę|url = http://mdah.state.ms.us/arrec/digital_archives/sovcom/result.php?image=images/png/cd01/000127.png&otherstuff=1&#124;3&#124;0&#124;1&#124;1&#124;1&#124;1&#124;125&#124;#|tytuł = Notatka służbowa na temat Borinskiego|autor = Zack J. Van Landingham|data dostępu = 2015-04-14|opublikowany = Sovereignty Commission Online|język = en}}</ref>. Po studiach podjął praktykę jako asystent sędziego, zaprzyjaźnił się podczas niej z synem jednego z sędziów Hansem Klossem<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko = Jones|imię = John|tytuł = [http://mdah.state.ms.us/arrec/digital_archives/vault/projects/OHtranscripts/AU079_096120.pdf An interview with Dr. Ernst Borinski November 18, 1979 interviewed by John Jones]|rok = 1979|wydawca = Mississippi Department of Archives and History|miejsce = Jackson, MS|strony = 25|isbn =}}</ref>. Po odbyciu praktyki został skierowany jako sędzia do miejscowości [[Kelbra (Kyffhäuser)|Kelbra]]. Jako znajomy rodziny Zeissów prowadził w owym czasie wykłady dla pracowników [[Carl Zeiss (przedsiębiorstwo)|zakładów Zeissa]]<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko = |imię = |tytuł = [https://www.tougaloo.edu/sites/default/files/page-files/borinski-brochure.pdf Borinski Brochure]|rok = 2014|wydawca = Toougalu College|miejsce = Toougalu|strony = |isbn =}}</ref>.
[[Plik:Kattowitz - Johannesstrasse.JPG|thumb|left|<center><small>Johannesstrasse w początku XX wieku, Borinscy mieszkali tu pod numerem&nbsp;8<ref>{{Cytuj stronę|url = http://gen.scatteredmind.co.uk/show_person/14|tytuł = Max Borinski|autor = |data dostępu = 2015-04-22|opublikowany = My family tree|język = en}}</ref></small>|220x220px]]Gimnazjum ukończył w Katowicach. W 1924 roku otrzymał tytuł licencjata na Uniwersytecie w Halle. Studiował od 1925 roku prawo w Hamburgu, a następnie na [[Uniwersytet Humboldta w Berlinie|Uniwersytecie w Berlinie]], gdzie w 1928 otrzymał stopień doktora filozofii, w 1930 roku zdobył dyplom z prawa międzynarodowego na [[Haska Akademia Prawa Międzynarodowego|Akademii Prawa Międzynarodowego w Hadze]]<ref name = "sovcom">{{Cytuj stronę|url = http://mdah.state.ms.us/arrec/digital_archives/sovcom/result.php?image=images/png/cd01/000127.png&otherstuff=1&#124;3&#124;0&#124;1&#124;1&#124;1&#124;1&#124;125&#124;#|tytuł = Notatka służbowa na temat Borinskiego|autor = Zack J. Van Landingham|data dostępu = 2015-04-14|opublikowany = Sovereignty Commission Online|język = en}}</ref>. Po studiach podjął praktykę jako asystent sędziego, zaprzyjaźnił się podczas niej z synem jednego z sędziów Hansem Klossem<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko = Jones|imię = John|tytuł = [http://mdah.state.ms.us/arrec/digital_archives/vault/projects/OHtranscripts/AU079_096120.pdf An interview with Dr. Ernst Borinski November 18, 1979 interviewed by John Jones]|rok = 1979|wydawca = Mississippi Department of Archives and History|miejsce = Jackson, MS|strony = 25|isbn =}}</ref>. Po odbyciu praktyki został skierowany jako sędzia do miejscowości [[Kelbra (Kyffhäuser)|Kelbra]]. Jako znajomy rodziny Zeissów prowadził w owym czasie wykłady dla pracowników [[Carl Zeiss (przedsiębiorstwo)|zakładów Zeissa]]<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko = |imię = |tytuł = [https://www.tougaloo.edu/sites/default/files/page-files/borinski-brochure.pdf Borinski Brochure]|rok = 2014|wydawca = Toougalu College|miejsce = Toougalu|strony = |isbn =}}</ref>.


Aby uciec przed nasilającymi się w Niemczech [[Historia Żydów w Niemczech#Żydzi pod władzą nazistów (1933-1939)|represjami wobec osób pochodzenia żydowskiego]], wyjechał do Stanów Zjednoczonych. 21 marca 1938 roku na pokładzie [[RMS Queen Mary|Queen Mary]] przybył do [[Nowy Jork|Nowego Jorku]]. W latach 1942-1945 służył w wywiadzie amerykańskiej armii jako tłumacz (znał niemiecki, angielski, francuski, polski, hiszpański i rosyjski), między innymi w Europie. Podczas służby otrzymał 22 listopada 1943 roku amerykańskie obywatelstwo. Po opuszczeniu armii kontynuował studia, w 1947 r. otrzymał tytuł magistra socjologii z [[University of Chicago]] i przyjął ofertę pracy jako wykładowca socjologii w {{link-interwiki| pl = Tougaloo College|lang = en|tam = Tougaloo College|tekst = Tougaloo College}}<ref>{{Cytuj stronę|url = https://www.tougaloo.edu/about-tougaloo-college/our-history|tytuł = Our History|autor = |data dostępu = 2015-04-14|opublikowany = Tougaloo College|język = en}}</ref> w stanie Missisipi, gdzie uczył też niemieckiego i rosyjskiego. W 1954 obronił doktorat z socjologii na [[University of Pittsburgh]]<ref name = "sovcom"/>.
Aby uciec przed nasilającymi się w Niemczech [[Historia Żydów w Niemczech#Żydzi pod władzą nazistów (1933-1939)|represjami wobec osób pochodzenia żydowskiego]], wyjechał do Stanów Zjednoczonych. 21 marca 1938 roku na pokładzie [[RMS Queen Mary|Queen Mary]] przybył do [[Nowy Jork|Nowego Jorku]]. W latach 1942-1945 służył w wywiadzie amerykańskiej armii jako tłumacz (znał niemiecki, angielski, francuski, polski, hiszpański i rosyjski), między innymi w Europie. Podczas służby otrzymał 22 listopada 1943 roku amerykańskie obywatelstwo. Po opuszczeniu armii kontynuował studia, w 1947 r. otrzymał tytuł magistra socjologii z [[University of Chicago]] i przyjął ofertę pracy jako wykładowca socjologii w {{link-interwiki| pl = Tougaloo College|lang = en|tam = Tougaloo College|tekst = Tougaloo College}}<ref>{{Cytuj stronę|url = https://www.tougaloo.edu/about-tougaloo-college/our-history|tytuł = Our History|autor = |data dostępu = 2015-04-14|opublikowany = Tougaloo College|język = en}}</ref> w stanie Missisipi, gdzie uczył też niemieckiego i rosyjskiego. W 1954 obronił doktorat z socjologii na [[University of Pittsburgh]]<ref name = "sovcom"/>.

Wersja z 23:25, 27 lis 2016

Ernst Borinski
{{{alt grafiki}}}
Borinski w roku 1955
Data i miejsce urodzenia

26 listopada 1901
Kattowitz, Cesarstwo Niemieckie

Data i miejsce śmierci

26 maja 1983
Tougaloo, Missisipi

Miejsce spoczynku

Kampus Koledżu Tougaloo

Zawód, zajęcie

socjolog

Ernst Borinski (ur. 26 listopada 1901 w Katowicach[1], zm. 26 maja 1983 w Tougaloo, Missisipi[2]) – niemiecki prawnik i socjolog pochodzenia żydowskiego, który po emigracji do USA i przyjęciu obywatelstwa amerykańskiego przyczynił się do zniesienia praw Jima Crowa w Missisipi w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ub. wieku[3].

Przodkowie Borinskiego byli śląskimi Żydami. W pierwszej połowie XIX w. prapradziadek Ernsta, Adolf Borinski[4] handlował ubraniami i przyprawami w Żorach[5] – jego sklep mieścił się przy tamtejszym Rynku (budynek stoi do dziś).[6]

Dziadek Samuel i jego bracia Luis (w latach 1872-92 radny Katowic) oraz Wilhelm prowadzili znane sklepy delikatesowe odpowiednio w Królewskiej Hucie, Katowicach i Zabrzu[6]. Ojciec Ernsta – Max Borinski, urodzony 25 lipca 1870 r. w Lublińcu – w 1910 r. był właścicielem sklepu pasmanteryjnego przy Johannstrasse (dziś ul. Św. Jana) 4, a w 1914 r. właścicielem usytuowanego pod sąsiednim adresem (Johannstrasse 2) sklepu z odzieżą męską[7]. Od lat 70. XIX w. do 1939 r. wysoką renomą cieszył się w Katowicach sklep kolonialno-korzenny wspomnianego wyżej Luisa Borinskiego przy Grundmannstrasse (obecnie ul. 3 Maja) 1, tuż przy katowickim rynku, prowadzony później przez jego synów, Ernsta[8] i Rudolfa jako znane delikatesy przy Grundmannstrasse 3[9].

Johannesstrasse w początku XX wieku, Borinscy mieszkali tu pod numerem 8[10]

Gimnazjum ukończył w Katowicach. W 1924 roku otrzymał tytuł licencjata na Uniwersytecie w Halle. Studiował od 1925 roku prawo w Hamburgu, a następnie na Uniwersytecie w Berlinie, gdzie w 1928 otrzymał stopień doktora filozofii, w 1930 roku zdobył dyplom z prawa międzynarodowego na Akademii Prawa Międzynarodowego w Hadze[11]. Po studiach podjął praktykę jako asystent sędziego, zaprzyjaźnił się podczas niej z synem jednego z sędziów Hansem Klossem[12]. Po odbyciu praktyki został skierowany jako sędzia do miejscowości Kelbra. Jako znajomy rodziny Zeissów prowadził w owym czasie wykłady dla pracowników zakładów Zeissa[13].

Aby uciec przed nasilającymi się w Niemczech represjami wobec osób pochodzenia żydowskiego, wyjechał do Stanów Zjednoczonych. 21 marca 1938 roku na pokładzie Queen Mary przybył do Nowego Jorku. W latach 1942-1945 służył w wywiadzie amerykańskiej armii jako tłumacz (znał niemiecki, angielski, francuski, polski, hiszpański i rosyjski), między innymi w Europie. Podczas służby otrzymał 22 listopada 1943 roku amerykańskie obywatelstwo. Po opuszczeniu armii kontynuował studia, w 1947 r. otrzymał tytuł magistra socjologii z University of Chicago i przyjął ofertę pracy jako wykładowca socjologii w [[{{{1}}}|Tougaloo College]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]][14] w stanie Missisipi, gdzie uczył też niemieckiego i rosyjskiego. W 1954 obronił doktorat z socjologii na University of Pittsburgh[11].

W USA na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych wciąż obowiązywały tzw. prawa Jima Crowa, rasistowski system odmawiający wielu praw ludności murzyńskiej. Stan Missisipi był jedną z twierdz segregacji i represji wobec ciemnoskórych. Tougaloo było uczelnią dla czarnych. Borinski jako jeden z pierwszych organizował zajęcia, wykłady i spotkania, na których biali i czarni studenci siedzieli przy jednym stole. Publikował prace poświęcone problematyce rasowej[15][16]. Z racji swoich poglądów i działań był inwigilowany przez agencję stanową [[{{{1}}}|Mississippi State Sovereignty Commission]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] strzegącą praw segregacji i inwigilującą działaczy ruchu praw obywatelskich.

Borinski wykładał w Tougaloo aż do swojej śmierci w wieku 82 lat. Z czasem stał się ikoną ruchu równouprawnienia czarnych[17]. Jego imieniem nazwano jeden kompleksów budynków koledżu Tougaloo. Jest pochowany na małym cmentarzu na terenie kampusu. W styczniu 2000 roku odbyła się pierwsza z corocznych konferencji na jego cześć. American Civil Liberties Union nadaje doroczną nagrodę jego imienia[18].

  1. ↑ Ernst Borinski. My family tree. [dostęp 2015-04-14]. (ang.).
  2. ↑ Ernst Borinski. Find A Grave. [dostęp 2015-04-13]. (ang.).
  3. ↑ Maria Lowe. An Unseen Hand: The Role of Sociology Professor Ernst Borinski in Mississippi's Struggle for Racial Integration in the 1950s and 1960s. „Leadership”. 4 (no. 1), s. 27-47, February 2008. Thousand Oaks, California: Sage Publications. DOI: 10.1177/1742715007085768. ISSN 1742-7150. 
  4. ↑ Marcin Zasada. Borinski: Ślązak który zmienił Amerykę. „Dziennik Zachodni”, 2013-05-24. Katowice: Polskapresse Oddział Prasa Śląska Media. ISSN 1898-312X. 
  5. ↑ Augustin Weltzel: Geschichte der Stadt Sohrau in Ober-Schlesien. Sohrau: Im Verlage des Magistrats, 1888. (niem.).
  6. ↑ a b Marcin Zasada: Ernst Borinski, skromny pan z Katowic, który zmienił Amerykę, w: „Dziennik Zachodni” z dn. 2016-06-03, s. 24
  7. ↑ wg „Max Borinski” w: [1]; oba adresy dziś już nie istnieją – budynki wyburzono.
  8. ↑ tj. stryja Maxa – nie mylić z Ernstem – socjologiem!
  9. ↑ Lipońska-Sajdak Jadwiga, Szota Zofia: Gruss aus Kattowitz. Pozdrowienia z Katowic. Albumpocztówek ze zbiorów Muzeum Historii Katowic, wyd. Muzeum Historii Katowic, Katowice 2004, ISBN 83-87727-07-5, s. 62
  10. ↑ Max Borinski. My family tree. [dostęp 2015-04-22]. (ang.).
  11. ↑ a b Zack J. Van Landingham: Notatka służbowa na temat Borinskiego. Sovereignty Commission Online. [dostęp 2015-04-14]. (ang.).
  12. ↑ John Jones: An interview with Dr. Ernst Borinski November 18, 1979 interviewed by John Jones. Jackson, MS: Mississippi Department of Archives and History, 1979, s. 25.
  13. ↑ Borinski Brochure. Toougalu: Toougalu College, 2014.
  14. ↑ Our History. Tougaloo College. [dostęp 2015-04-14]. (ang.).
  15. ↑ Ernst Borinski. A Legal and Sociological Analysis of the Segregation Decision of 1954. „University of Pittsburgh Law Review”. 15, s. 622-627, 1954. ISSN 0041-9915. 
  16. ↑ Ernst Borinski. The Litigation Curve and the Litigation Filibuster in Civil Rights Cases: A Study of Conflict Between Legally Commanded and Socio-Culturally Accepted Changes in the Negro-White Caste Order in the Southern Community. „Social Forces”. 37 (2), s. 142-147, 1958. Chapel Hill, N.C./University of North Carolina Press.. DOI: 10.2307/2572797. ISSN 1534-7605. 
  17. ↑ Donald Cunnigen. The Legacy of Ernst Borinski: The Production of an African American Sociological Tradition. „Teaching Sociology”. 31, s. 397-411, 2003. Beverly Hills, CA: Sage Publications. ISSN 0092-055X. 
  18. ↑ From Swastika to Jim Crow. PBS. [dostęp 2015-04-14]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ernst_Borinski&oldid=47613965”